Phỗng lợn – quà Tết Trung thu lên ngôi Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019

Nghệ nhân Phùng Đình Giáp (thôn Đông Khê, xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) có hơn nửa thế kỉ gắn bó với nghề nặn phỗng đất.

Ông không rõ nghề này có từ khi nào, chỉ biết trong kí ức của người đàn ông đã gần “thất tuần” này, từ khi còn nhỏ cuộc đời ông đã gắn với đất sét, màu vẽ, hồ, điệp.

Phỗng lợn “chào đời” như thế nào?

Phỗng lợn đất là một trong những sản phẩm được ông và vợ mình, bà Nguyễn Thị Điểu nặn và đưa ra thị trường dịp Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019.

Phỗng lợn đất do vợ chồng nghệ nhân Phùng Đình Giáp tự tay làm thủ công ở tất cả các khâu. (Ảnh: Vương Tường).

Ông cho biết, để hoàn thành một bộ phỗng đất như: phỗng lợn, phỗng truyền thống sẽ mất khoảng 7 ngày, bao gồm từ khâu chọn đất đến tô vẽ và hoàn thiện.

Nghệ nhân Phùng Đình Giáp đang tô những đường nét cuối cùng cho phỗng lợn đất. (Ảnh: Vương Tường).

“Nhìn qua bộ phỗng lợn, nhiều người sẽ nghĩ đơn giản như việc nặn đất của học sinh mẫu giáo. Nhưng thực tế, để đưa ra phỗng đất có chất lượng tốt thì phải tỉ mỉ, cẩn thận trong từng khấu”, ông Giáp chia sẻ.

Nguyên liệu chính của phỗng lợn đất là đất sét (hay còn gọi là đất thó) được đào ở độ sâu 2 – 3 m dưới lòng đất. Ở độ sâu này, đất sét sẽ có độ mịn cao hơn với đất tầng mặt. Vì không thường xuyên tìm được đất có chất lượng tốt nên mỗi khi có dịp, vợ chồng nghệ nhân này lại phơi khô và dự trữ để dùng quanh năm.

Đất sét được giã nhỏ, giã nhuyễn như bột bằng chày và cối. Bà Điểu phài sàng lọc nhiều lần mới chọn ra được những hạt đất mịn để tạo phỗng. (Ảnh: Vương Tường).

“Đến khi nào hạt đất khi sờ vào có độ mịn mát tay, hơi có màu xám nghĩa là đất đã đạt chất lượng để đem đi nhào nặn”, bà Điểu cho biết.

Phần đất mịn được nhào trộn cùng với bột giấy để tạo thành chất liệu để nặn phỗng lợn. Khâu này do ông Giáp trực tiếp thực hiện để đảm bảo đất có độ dẻo dai vừa đủ khi vuốt phỗng. (Ảnh: Vương Tường).

Tất cả phỗng lợn đều được nghệ nhân Phùng Đình Giáp nặn bằng tay, cẩn thận và tỉ mẩn tạo các nét. (Ảnh: Vương Tường).

Bởi vậy, dù cùng là lợn nhưng mỗi con lại có kích thước và dáng vẻ khác nhau. Trên thân lợn có xoáy âm dương tượng trưng cho sự hòa hợp của vạn vật trong trời đất. (Ảnh: Vương Tường).

Phỗng lợn sau khi đã được tạo hình sẽ được phơi khô dưới ánh nắng mặt trời. Tùy thuộc Vào kích thước, phỗng sẽ có thời gian hong nắng khác nhau, con lớn mất 5 ngày, con nhỏ mất 3 ngày.

“Phỗng đất tuyệt đối không được dùng máy sấy khô bởi đất sét sẽ bị đen. Vì vậy, những ngày mưa thì chúng tôi nặn phỗng, ngày nắng lại tranh thủ đem phỗng ra phơi”, bà Điểu nói.

Hồ trắng được lọc nhiều để tạo độ mịn cho nước hồ trên thân phỗng lợn đất. (Ảnh: Vương Tường).

Phỗng lợn được bôi điệp trắng, sau đó bôi hồ, tiếp tục phơi khô rồi mới đem đi vẽ màu. Khi màu khô thì quét lớp bóng cuối cùng, phỗng lợn đất mới hoàn thành. (Ảnh: Vương Tường).

Phỗng lợn sau khi được bôi điệp trắng, hồ sẽ tiếp tục được phơi dưới nắng. (Ảnh: Vương Tường).

Và tô vẽ hoàn thiện. (Ảnh: Vương Tường).

Bộ phỗng gia đình lợn gồm lợn mẹ và 5 lợn con. Đây không chỉ là đồ chơi cho trẻ em mà còn mang ý nghĩa cho sự quây quần, đoàn viên và sung túc của gia đình trong năm mới. (Ảnh: Vương Tường).

Dịp Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019, phỗng lợn đất được sản xuất nhiều hơn. (Ảnh: Vương Tường).

“Trước đây, phỗng đất chỉ bán được vào dịp Tết Trung thu, là món quà cho trẻ em hoặc được trưng bày trong mâm ngũ quả. Vì thế, nghề phỗng đất cứ mai một dần. Hai năm gần đây, tôi mới bắt đầu bán phỗng đất vào dịp Tết”, ông Giáp chia sẻ.

Bộ phỗng đất truyền thống của nghệ nhân Phùng Đình Giáp được giới thiệu và bày bán ở không gian đi bộ trên phố bích họa Phùng Hưng những ngày giáp Tết Nguyên đán 2019.

Trong đó, cụ già là thế hệ cao tuổi còn đứa trẻ là thế hệ con cháu, biểu trưng cho sự tiếp nối các thế hệ, giống nòi. Sư thầy có ý nghĩa răn dạy con cháu phải biết sống thảo hiền, hướng thiện. Chim tượng trưng cho hòa bình và tự do. Rùa là nhân vật ở biển cả bao la cũng gắn liền với thần Kim Quy trong truyền thuyết của dân tộc.

“Phỗng đất không chỉ là đồ chơi Trung thu của trẻ con ngày xưa mà còn cất giữ những giá trị văn hoá truyền thống, thể hiện hồn cốt quê hương, sự thân thuộc đầm ấm. Tôi hi vọng sẽ nhiều người biết và trân trọng nét văn hóa dân gian này”, ông tâm sự.

Để nhiều người biết đến với phỗng đất – nét văn hóa dân gian của người Việt, nghệ nhân Phùng Đình Giáp đã cho ra đời những bộ phỗng 12 con giáp.

Đối với dịp Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019, vợ chồng nghệ nhân phỗng đất này đã làm hàng loạt phỗng lợn đất để phục vụ thị trường.

Những việc nên làm vào dịp Tết Nguyên đán để được may mắn quanh năm Tết Nguyên đán 2019 là dịp các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau để cùng đón năm mới Kỷ Hợi. Theo quan ...

Dự báo thời tiết ngày mai 23/1: Ảnh hưởng không khí lạnh, miền Bắc tiếp tục rét Dự báo thời tiết ngày mai, 23/1 không khí lạnh ở các tỉnh Bắc Bộ tiếp tục chịu ảnh hưởng của không khí lạnh, trời ...

Lịch nghỉ Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019 chính thức các ngân hàng Nhiều ngân hàng đã thông báo lịch nghỉ Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019 tới tất cả các nhân viên và các giao dịch đối ...

Trước Tết Nguyên đán 2019, hoa ly Hà Nội đã nở, nông dân bán tháo giá bằng một nửa Nhiều ngày qua, dân làng hoa Tây Tựu đã phải cắt bán sớm những ruộng hoa ly phục vụ Tết Nguyên đán 2019 bởi hoa ...

Thời tiết Tết Nguyên đán 2019 ở miền Bắc có rét đậm, rét hại không? Thời tiết Tết Nguyên đán 2019 đang là vấn đề được nhiều người quan tâm trong khi miền Bắc đang chìm trong đợt không khí ...