Rà soát tính lại, lộ ra 1 triệu tỉ đồng bị bỏ sót mỗi năm

Tăng thêm triệu tỉ

Tại cuộc họp báo công bố kết quả đánh giá lại quy mô GDP giai đoạn 2010-2017 sáng 13/12, ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, cho biết sau khi đánh giá lại, quy mô GDP tăng bình quân 25,4% trong giai đoạn 2010-2017, tương ứng tăng 935.000 tỉ đồng/năm.

Trong đó năm 2011 có tỉ lệ tăng cao nhất với 27,3%, và năm 2015 có tỉ lệ tăng thấp nhất là 23,8%.

Năm 2017, quy mô GDP sau khi đánh giá lại đạt gần 6,3 triệu tỉ đồng (số đã công bố trước đây là 5 triệu tỉ đồng).

Quy mô GDP tăng thêm hàng triệu tỉ đồng mỗi năm.

Về khu vực kinh tế, Tổng cục Thống kê cho biết: Giá trị tăng thêm theo giá hiện hành của cả 3 khu vực đều tăng sau khi đánh giá lại, trong đó quy mô khu vực công nghiệp, xây dựng và khu vực dịch vụ tăng khá lớn.

Cụ thể: giá trị tăng thêm khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản sau khi đánh giá lại trong giai đoạn 2010-2017 tăng thêm từ 25.000 tỉ đồng đến 46.000 tỉ đồng mỗi năm, tương ứng tăng từ 5,4-6,2% so với số đã công bố. Năm 2017, giá trị tăng thêm đánh giá lại của khu vực này đạt 814.000 tỉ đồng (số đã công bố là 768.000 tỉ đồng).

Giá trị tăng thêm khu vực công nghiệp và xây dựng sau khi đánh giá lại trong giai đoạn 2010-2017 tăng thêm từ 211.000 tỉ đồng đến 555.000 tỉ đồng mỗi năm, tương ứng tăng từ 27,6-36,6% so với số đã công bố. Năm 2017, giá trị tăng thêm đánh giá lại của khu vực công nghiệp và xây dựng đạt 2,22 triệu tỉ đồng (số đã công bố là 1,67 triệu tỉ đồng).

Giá trị tăng thêm khu vực dịch vụ sau khi đánh giá lại giai đoạn 2010-2017 tăng thêm từ 316.000 tỉ đồng đến 615.000 tỉ đồng mỗi năm, tương ứng tăng từ 29,8-39,6% so với số đã công bố. Năm 2017, giá trị tăng thêm đánh giá lại của khu vực dịch vụ đạt 2,6 triệu tỉ đồng (số đã công bố là hơn 2 triệu tỉ đồng).

Một số chỉ tiêu kinh tế quan trọng giảm mạnh sau khi đánh giá lại GDP.

Bỏ sót nhiều con số

Tổng cục Thống kê liệt kê 5 nhóm nguyên nhân chủ yếu dẫn đến thay đổi quy mô GDP, trong đó có 4 nhóm nguyên nhân đầu làm tăng quy mô GDP và nhóm nguyên nhân thứ 5 làm giảm quy mô GDP.

Nguyên nhân thứ nhất, bổ sung thông tin từ tổng điều tra làm quy mô GDP bình quân mỗi năm tăng 589.000 tỉ đồng, chiếm 63% mức tăng bình quân đánh giá lại GDP của cả nước. Tổng điều tra kinh tế năm 2017 đã bổ sung 76.000 doanh nghiệp, gần 306.000 cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể, so với số lượng doanh nghiệp và cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể đã sử dụng để tính GDP năm 2016.

Doanh thu của doanh nghiệp và cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể trong Tổng điều tra kinh tế năm 2017 tăng 2,47 triệu tỉ đồng so với doanh thu đã ước tính để biên soạn GDP năm 2016, bao gồm: 1,59 triệu tỉ đồng doanh thu của các doanh nghiệp được bổ sung; 99.000 tỉ đồng doanh thu của các cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể được bổ sung; 780.000 tỉ đồng bổ sung chênh lệch giữa tổng doanh thu của tất cả các doanh nghiệp còn lại trong nền kinh tế được tổng hợp từ kết quả Tổng điều tra kinh tế năm 2017, so với tổng doanh thu ước tính cho chính các doanh nghiệp này trước khi có kết quả Tổng điều tra.

Nguyên nhân thứ hai, bổ sung thông tin từ hồ sơ hành chính làm quy mô GDP bình quân mỗi năm tăng 305.000 tỉ đồng, chiếm 32,6% mức tăng bình quân đánh giá lại GDP. Rà soát, đối chiếu kết quả tổng điều tra năm 2017 và dữ liệu từ cơ quan Thuế đã bổ sung 278.000 tỉ đồng doanh thu.

Tổng điều tra kinh tế đã khai thác hồ sơ hành chính của Bộ Công an và Bộ Quốc phòng bổ sung 146 doanh nghiệp với doanh thu 264.000 tỉ đồng; bổ sung 109.000 tỉ đồng thu khác ngoài ngân sách Nhà nước, và khấu hao tài sản cố định của các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập.

Nguyên nhân thứ ba, cập nhật lí luận mới hệ thống tài khoản quốc gia 2008 làm quy mô GDP bình quân mỗi năm tăng 98.000 tỉ đồng, chiếm 10,5% mức tăng bình quân đánh giá lại GDP. Đánh giá lại chỉ tiêu GDP đã triển khai cập nhật cách xử lí hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), hoạt động sản xuất phần mềm máy tính và cách xử lí đối với đơn vị thuê gia công trong nước theo khuyến nghị của SNA 2008.

Nguyên nhân thứ tư, rà soát, cập nhật lại phân ngành kinh tế làm quy mô GDP bình quân mỗi năm tăng khoảng 75.000 tỉ đồng, chiếm khoảng 8% mức tăng bình quân đánh giá lại GDP. 

Do phương pháp tính giá trị sản xuất, áp dụng hệ số chi phí trung gian và chỉ số giá thay đổi theo ngành kinh tế khi biên soạn chỉ tiêu GDP, nên khi rà soát, cập nhật phân ngành kinh tế từ ngành có tỉ lệ giá trị gia tăng thấp sang ngành có tỉ lệ giá trị gia tăng cao, từ ngành có chỉ số giá thấp sang ngành có chỉ số giá cao dẫn đến thay đổi quy mô giá trị tăng thêm của ngành, của khu vực và toàn bộ nền kinh tế. 

Nguyên nhân thứ năm, cập nhật cơ cấu kinh tế làm thay đổi hệ số chi phí trung gian và chỉ số giá của cả nước làm quy mô GDP bình quân mỗi năm giảm khoảng 131.000 tỉ đồng, tương đương giảm khoảng 14% so với mức tăng bình quân mỗi năm đánh giá lại GDP. Việc cập nhật này làm tăng hệ số chi phí trung gian của nhiều ngành kinh tế dẫn đến quy mô GDP giảm gần 71.000 tỉ (giảm 7,6%); làm thay đổi chỉ số giá và bảng giá sản phẩm dẫn đến quy mô GDP giảm khoảng 61.000 tỉ (giảm 6,5%).