Vào những năm 60 của thế kỷ XIX, một vài tờ báo được ra đời lần lượt tại Sài Gòn, Hà Nội và một vài địa phương khác trên toàn quốc. Các tòa soạn lúc bấy giờ được xem là nơi quy tụ nhiều nhà văn, nhà báo và nhà trí thức Việt Nam theo từng nhóm nhỏ.
Cho đến những năm đầu vào thế kỷ XX, báo chí trở nên phổ biến ở nước ta với hàng loạt tờ báo được xuất bản. Tuy nhiên, những tờ báo này chưa có chung một tổ chức thống nhất do phong cách viết có khuynh hướng chính trị khác nhau.
Ngày 21/6/1925, tại số 13 đường Văn Minh thuộc Quảng Châu (Trung Quốc), tờ báo Thanh Niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập đã cho ra mắt số đầu tiên. Qua đó, dòng báo chí cách mạng Việt Nam mới bắt đầu được hình thành và người đào tạo trực tiếp lớp làm báo vô sản đầu tiên đó chính là Bác Hồ. Trong đó, một số nhà báo được Bác đào tạo phải kể đến như Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu, Lê Duy Điềm, Trương Văn Lĩnh,...
Từ khi báo Thanh Niên ra đời, báo chí Việt Nam mới có thể nói lên ý chí, khát vọng của dân tộc Việt Nam, đồng thời còn chỉ rõ phương thức đấu tranh cho nhân dân Việt Nam nhằm mục đích giành lại độc lập, tự do cho đất nước.
Ngày 2/6/1950, Chính phủ chính thức quyết định cho thành lập Hội Những Người Viết báo Việt Nam, tức là Hội Nhà Báo Việt Nam ngày nay.
Ngày 7/1950, Tổ chức Báo chí quốc tế (OIJ) đã có một cuộc họp nhóm ở Phần Lan để công nhận Hội Những Người Viết báo Việt Nam là thành viên chính thức của tổ chức.
Ngày 5/2/1985, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra quyết định số 52 lấy ngày 21/6/1925 - ngày ra số đầu tiên của Báo Thanh Niên làm Ngày Báo chí Việt Nam. Việc này nhằm mục đích nâng cao vai trò và trách nhiệm xã hội của báo chí, đồng thời còn thắt chặt mối quan hệ giữa báo chí với công chúng.
Ngày 21/6/1985, đây là giai đoạn mà báo chí cả nước tổ chức Lễ kỷ niệm Ngày Báo chí Việt Nam và kỷ niệm 60 năm kể từ ngày Báo Thanh Niên ra xuất bản số đầu tiên. Đây không chỉ là ngày lễ của riêng giới báo chí mà còn là ngày lễ của nhân dân cả nước.
Ngày 21/6/2000, nhân dịp kỷ niệm 75 năm ngày thành lập Báo chí Việt Nam, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đồng ý gọi Ngày Báo chí Việt Nam là Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, theo đề nghị của Hội Nhà báo Việt Nam.
Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam là dịp để tôn vinh những nhà báo đã vất vả cống hiến và hy sinh cho sự nghiệp vì nghề báo - một nghề có thể gặp nguy hiểm và thậm chí có thể đối diện với những tình huống đe dọa đến tính mạng.
Nhờ đó, người làm báo mới có thể đưa đến cho nhân dân những vấn đề xã hội được phản ánh một cách chân thật nhất. Thêm vào đó, báo chí còn đi sâu vào thực tiễn của đời sống để góp phần giúp cuộc sống người dân ngày một tốt đẹp hơn.
Ngoài ra, đây còn là dịp để những người làm báo nhớ về lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Văn hóa là một mặt trận. Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Đồng thời, Người còn cho rằng, các nhà báo phải luôn “Bút sắc – lòng trong” để mang đến những thông tin chính xác với cái nhìn đa chiều đến cho các độc giả.
Hàng năm, vào ngày 21/6, nhiều hoạt động kỷ niệm được tổ chức tại các tỉnh, thành phố, đơn vị báo chí,... trên khắp cả nước. Các hoạt động này nhằm mang lại cho những người làm báo một sân chơi thể hiện tài năng của mình, có cơ hội giao lưu với giữa các cơ quan làm báo với nhau, và đặc biệt là tôn vinh những cá nhân xuất sắc của nền báo chí quốc gia.
Điển hình trong số đó phải kể đến các chương trình, giải thưởng như sau:
- Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia
- Giải bóng đá các cơ quan báo chí toàn quốc
- Triển lãm ảnh
- Tổ chức gặp mặt báo chí và biểu dương các cộng tác viên tiêu biểu
- Buổi giao lưu và ra mắt tập sách Giải thưởng Báo chí TP Hồ Chí Minh - Tác phẩm
- Giải Bóng đá Báo chí Miền Trung
- Giải quần vợt cùng Tiếng hát người làm báo mở rộng
- Phát động các cuộc thi báo chí với những sản phẩm chất lượng của các phóng viên, nhà báo.
Qua các hoạt động kể trên, các cá nhân làm báo có dịp cùng nhau nhìn lại những khó khăn, nỗ lực và thành quả trong một năm đóng góp cho nghề báo. Từ đó, các cấp lãnh đạo sẽ có những ghi nhận, đánh giá xứng đáng và đưa ra chiến lược phát triển hơn nữa cho cơ quan báo chí của mình nói riêng và toàn ngành báo chí Việt Nam nói chung.
Ảnh: Thanh Thư