Vì sao Bộ GD lúng túng xử lý thí sinh gian lận thi cử?

Sai phạm vẫn đi học, đi thi... như thường!

Sau khi công bố có 44 thí sinh (TS) ở Sơn La, 64 TS ở Hòa Bình, 114 TS ở Hà Giang được nâng điểm tại kỳ thi THPT Quốc gia 2018 thì mới đây Bộ GD-ĐT lại công bố: “Các TS gian lận điểm trong kỳ thi THPT Quốc gia 2018 vẫn được đăng ký dự thi THPT Quốc gia năm 2019”.  

Thông tin này khiến dư luận bức xúc, bởi theo quy chế các kỳ thi tuyển sinh trước đây thì người có hành vi gian lận trong kỳ thi tuyển sinh sẽ bị tước quyền dự thi, tùy theo từng mức độ vi phạm. Dư luận cho rằng, Bộ khá lúng túng trong việc xử lý TS gian lận thi cử và cách xử lý cũng được đánh giá là quá nhẹ nhàng, không có tác dụng răn đe.

Lộ diện thủ khoa kép trường ĐH Sư phạm Hà Nội năm 2018 được nâng đến 14,85 điểm.

Còn ông Trần Văn Tớp, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội cho rằng, về mặt công nghệ, Bộ GD-ĐT có thể xử lý để các trường và các địa phương liên thông với nhau trên nền tảng dữ liệu chung chứ không cần từng trường phải gửi công văn hỏi, sở gửi công văn trả lời từng trường như cách Bộ GD-ĐT đang yêu cầu. 

Ông Tớp băn khoăn: “Tôi không hiểu tại sao Bộ là nơi nắm hết dữ liệu mà phải đá quả bóng đi lung tung vậy? Một vấn đề có thể giải quyết theo một cách hết sức đơn giản, tại sao lại phải làm phức tạp hóa nó lên?”.

Theo chỉ đạo của Bộ về cách giải quyết hệ quả gian lận điểm thi của Sở GD-ĐT Hòa Bình và Sơn La thì tự từng trường đại học sẽ liên hệ với 2 đơn vị này. Các trường căn cứ vào công văn phúc đáp để giải quyết từng trường hợp cụ thể. 

Ông Nguyễn Đào Tùng, Trưởng ban Đào tạo Học viện Tài chính chia sẻ những khó khăn của đơn vị mình trong quá trình lần mò thông tin: “Theo chỉ đạo của Bộ, chúng tôi gửi công văn cho Sở GD-ĐT Hòa Bình và Sơn La, nhưng hiện nay chỉ mới nhận được văn bản trả lời của Hòa Bình. Còn Sơn La thì mãi không thấy hồi âm, gọi điện không ai nghe máy. Bộ nói là cứ yên tâm, thế nào Sơn La cũng sẽ chủ động cung cấp thông tin. Vậy là chúng tôi lại chờ...”.

Đến khi nhận được danh sách TS gian lận thì một số trường lại lúng túng trong việc xử lý.

 Thậm chí có TS vi phạm nhưng do đủ điểm xét tuyển nên vẫn được tiếp tục đi học; TS chỉ có điểm gian lận khối bài khoa học tự nhiên, bài thi ở khối khoa học xã hội không thay đổi, vẫn đi học bình thường. 

Hay TS sau chấm thẩm định phát hiện được nâng khống đến 15, thậm chí 20 điểm chỉ bị cho thôi học, năm 2019 này vẫn tiếp tục tham gia thi…

Cụ thể, trường ĐH Y Hà Nội, sau khi nhận danh sách TS gian lận thi cử từ Sở GD-ĐT tỉnh Hòa Bình, đã đuổi học một sinh viên có điểm chấm thẩm định thấp hơn điểm trúng tuyển. Tuy nhiên, một số còn lại thì đủ điểm trúng tuyển nhưng điểm thi môn khác (không phải tổ hợp xét tuyển vào trường) bị hạ 2 điểm. 

Trước tình huống này, nhà trường không có quy định, căn cứ nào để giải quyết nên phải xin ý kiến chỉ đạo của Bộ. Tương tự, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân cũng nhận được danh sách năm 5 TS ở Hòa Bình có điểm thi bị điều chỉnh, trong đó 2 sinh viên có điểm thấp hơn điểm chuẩn nên bị xóa tên trong danh sách trúng tuyển, còn 3 SV có điểm cao hơn điểm chuẩn thì vẫn học bình thường.

Giải thích về những cách xử lý cho từng trường hợp, bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học chia sẻ với báo chí, nếu TS bị giảm điểm thi trong số các môn thuộc tổ hợp xét tuyển nhưng vẫn đủ điểm trúng tuyển thì các trường vẫn có thể để TS tiếp tục học tập. 

Về ý kiến, nếu đã bị giảm điểm môn trắc nghiệm thì cần hủy kết quả vì đã dính đến gian lận, bà Phụng cho rằng đây chỉ là quan điểm có thể chia sẻ ở góc độ suy đoán vi phạm vì cơ quan điều tra chưa có kết luận cuối cùng về đối tượng sai phạm, mức độ sai phạm, mức độ lỗi... Vì thế, Bộ sẽ tiếp tục trả lời từng trường nếu có lúng túng, thắc mắc...

Tuy nhiên, TS Lê Viết Khuyến, nguyên Vụ phó Vụ Đại học (Bộ GD-ĐT) khẳng định: Sở dĩ TS vi phạm nhưng đủ điểm vẫn được học là do Bộ mới xử lý theo quy chế chấm phúc tra. 

Nghĩa là, nếu kết quả chấm phúc tra điểm không đạt yêu cầu mới bị buộc phải thôi học, còn nếu đủ điểm vẫn được công nhận đỗ. 

Hiện Bộ chưa xử lý theo quy chế thi tuyển sinh, nghĩa là khi có chứng cứ vi phạm (như: bắt quả tang tại phòng thi, mang tài liệu vào phòng...) thì sẽ bị xử lý, cụ thể với những trường hợp gian lận trên nếu có chứng lý việc TS liên quan chuyện chạy điểm sẽ xử lý được ở mức cao hơn được. 

“Muốn xử lý triệt để, nghiêm minh thì phải truy xét đúng bản chất của việc nâng điểm đó. Nếu không tìm đúng bản chất không thể xử lý rốt ráo, nghiêm minh được…”.

Không “bịt lỗ hổng” quy chế, vi phạm sẽ tái diễn

Dư luận cho rằng đã có hành vi gian lận thi (trực tiếp hay gián tiếp) thì đều phải bị xử lý như nhau. Cụ thể vụ việc tại Sơn La và Hòa Bình, để cho những TS được nâng điểm, nhưng điểm thực vẫn đủ điểm trúng tuyển, theo học bình thường là lỗ hổng trong quy chế. Các sinh viên này cũng cần bị xử lý như những TS gian lận có điểm thực thấp hơn điểm trúng tuyển vào ĐH.

Khi được đặt câu hỏi về căn cứ đưa ra cách xử lý này, Bộ GD-ĐT thừa nhận rằng, việc xử lý TS vi phạm được quy định ở Điều 49 trong Quy chế thi THPT Quốc gia và xét công nhận tốt nghiệp THPT áp dụng cho năm 2018. Nhưng tại điều này không có mục nào quy định xử lý TS gian lận điểm thi tại khâu chấm thi. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến nhiều lúng túng khiến các trường ĐH và Bộ GD-ĐT phải hỏi ý kiến qua lại trước mỗi trường hợp vi phạm.

Nhiều ý kiến cho rằng, Bộ GD-ĐT cần bổ sung vào quy chế tuyển sinh một quy định thật đầy đủ, thống nhất và thật nghiêm khắc để xử lý đối với những trường hợp gian lận thi cử trong khâu chấm thi năm 2019 và những năm tiếp theo.