Bộ Tài chính trả lời về việc thu thuế chuyển nhượng đất theo giá thị trường nhưng bồi thường theo giá nhà nước

Vừa qua, Bộ Tài chính đã có văn bản trả lời chất vấn của ĐBQH gửi đến trước Kỳ họp thứ ba Quốc hội khóa XV về Đề án chống thất thu thuế của các địa phương. Cử tri có ý kiến về việc khi thu thuế đối với giao dịch bất động sản (chuyển nhượng quyền sử dụng đất) thì thu trên cơ sở giá trị trường, còn khi thu hồi đất thì được bồi thường theo giá nhà nước. Tình trạng trên đã phát sinh nhiều quan hệ tranh chấp kéo dài, khiến kiện; gây ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự tại địa phương. Cử tri đề nghị Bộ Tài chính có giải pháp gì tham mưu cho Chính phủ trong thời gian tới để khắc phục tình trạng này.

Trả lời vấn đề này, Bộ Tài chính cho biết, theo quy định tại Khoản 2 Điều 74 Luật Đất đai 2013, việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất.

Tại điểm đ khoản 4 Điều 114 quy định giá đất cụ thể được sử dụng để làm căn cứ "tính tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất".

Trên cơ sở quy định của Luật Đất đai, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 44 ngày 15/5/2014 quy định về giá đất. Sau đó, Nghị định số 01 ngày 6/1/2017 của Chính phủ ra đời tiếp tục sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 44, trong đó, khoản 4 Điều 3 Nghị định 01 sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 18 Nghị định số 44 quy định:

"2. Giá đất cụ thể được xác định bằng phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất quy định tại khoản 5 Điều 4 của Nghị định này được áp dụng đối với các trường hợp sau đây:

...

b, Trường hợp quy định tại điểm đ, khoản 4 Điều 114 của Luật đất đai đối với dự án có các thửa đất liền kề nhau, có cùng mục đích sử dụng, khả năng sinh lợi và thu nhập của việc sử dụng đất tương tự nhau hoặc trường hợp tại khu vực thu hồi đất không bảo đảm yêu cầu về thông tin để áp dụng các phương pháp định giá đất quy định tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 4 của Nghị định này để xác định giá đất cụ thể của từng thửa đất. 

3. Hằng năm, UBND cấp tỉnh quy định hệ số điều chỉnh giá đất để áp dụng cho các trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều này.

Đối với trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều này thì UBND cấp tỉnh quyết định hệ số điều chỉnh giá đất đối với từng loại đất theo dự án hoặc theo khu vực để xác định giá đất tính tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi."

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng cho biết, tại khoản 1 Điều 15 của Nghị định số 44 quy định: "Căn cứ nguyên tắc định giá đất quy định tại Điều 112 của Luật Đất đai, phương pháp định giá đất quy định tại các Khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 4 của Nghị định này và kết quả tổng hợp, phân tích thông tin về thửa đất, giá đất thị trường, UBND cấp tỉnh quyết định giá đất cụ thể". 

Tại khoản 1 Điều 18 quy định: "Căn cứ vào giá đất phổ biến trên thị trường, điều kiện kinh tế - xã hội ở địa phương và bảng giá đất, UBND cấp tỉnh quy định, quyết định hệ số điều chỉnh giá đất để xác định giá đất cụ thể".

Căn cứ các quy định nêu trên, việc bồi thường khi thu hồi đất bằng tiền được tính theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND tỉnh quyết định tại thời điểm thu hồi đất xác định theo phương pháp hệ số điều chỉnh hoặc các phương pháp quy định tại khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 4, Nghị định số 44 của Chính phủ và theo nguyên tắc căn cứ vào giá đất trên thị trường. 

Trong thời gian tới, trên cơ sở tinh thần Nghị quyết số 18 ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Chính phủ đang giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tổng kết, đánh giá để báo cáo Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi Luật Đất đai, trong đó có nội dung liên quan đến xác định giá đất cho các mục tiêu tính thuế, bồi thường tái định cư... 

Bộ Tài chính cho biết, trên cơ sở quy định được sửa đổi, Bộ sẽ rà soát các văn bản quy phạm pháp luật thuế liên quan đến hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản để sửa đổi, bổ sung đảm bảo thống nhất, đồng bộ.