Covid-19 chỉ dập tắt khi hệ số lây nhiễm nhỏ hơn một

Đã hơn 7 tuần từ khi dịch Covid-19 bùng phát ở Vũ Hán, Trung Quốc. Từ sau đó, dịch xuất hiện ở 31 quốc gia và vùng lãnh thổ, ghi nhận hơn 79.000 ca nhiễm bệnh, trong đó có hơn 2.500 ca tử vong. Sự lan rộng của virus làm dấy lên câu hỏi "Khi nào dịch bệnh mới kết thúc?".

Nghiên cứu của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh dịch Trung Quốc cho thấy dịch Covid-19 có thể đạt đỉnh vào ngày 1/2, khi số lượng bệnh nhân bộc lộ triệu chứng đạt mức lớn nhất. Đó có thể là dấu hiệu dịch bệnh sắp suy yếu, nhưng các nhà nghiên cứu cảnh báo nguy cơ nCoV lây lan mạnh trở lại khi người dân Trung Quốc quay trở lại học tập và làm việc.

"Dữ liệu từ Trung Quốc tiếp tục cho thấy sự sụt giảm trong số ca nhiễm mới được xác nhận", ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cho biết. "Chúng ta đang được khích lệ bởi xu hướng này, nhưng giờ chưa phải lúc để hài lòng".

Lauren Ancel Meyers, nhà dịch tễ học ở Đại học Texas tại Austin, cho biết một con số quan trọng có thể cho chúng ta biết khi nào dịch sắp kết thúc. Đó là số người trung bình có thể nhiễm virus từ một bệnh nhân. 

Các nhà dịch tễ học gọi đó là hệ số lây nhiễm cơ bản (R0), con số phản ánh mức độ lây lan của virus. Theo Meyers, khi dịch bệnh suy yếu dần, hệ số R0 sẽ nhỏ hơn 1. "Tức là trung bình, khi mỗi người lây nhiễm virus sang chưa tới một người khác, dịch bệnh sẽ bị dập tắt", Meyers giải thích.

Tuy nhiên, tình huống này vẫn chưa xảy ra. Trong nghiên cứu công bố hôm 7/2 trên tạp chí của Hiệp hội Y khoa Mỹ, các chuyên gia phân tích đặc điểm lâm sàng của 140 bệnh nhân nhập viện ở Vũ Hán và ước tính hệ số R0 của nCoV là 2,2, có nghĩa trùng bình mỗi bệnh nhân truyền virus sang hơn 2 người khác. 

Nghiên cứu đăng hôm 13/2 trên tạp chí Travel Medicine ước tính R0 cao hơn, ở mức 3,3. Trong khi số ca nhiễm mới ở Trung Quốc dường như đang giảm dần, nhiều khả năng có những trường hợp bị bỏ sót.

Hôm 13/2, Ủy ban Y tế Hồ Bắc báo cáo số ca nhiễm tăng vọt lên 14.800 bệnh nhân mới chỉ trong một ngày sau khi bao gồm thêm chẩn đoán qua phim chụp cắt lớp (CT). Trước đó, tất cả ca nhiễm được xác nhận qua kết quả xét nghiệm. Nhưng một tuần sau, Hồ Bắc quay trở lại phương pháp tính ban đầu và loại trừ các bệnh nhân được xác nhận mắc bệnh qua CT nhưng lại xét nghiệm âm tính với virus.

Chuyên gia y tế vẫn chưa thể xác định chính xác mức độ lây lan của nCoV. "Chúng tôi không biết rõ mọi người có thể truyền virus trước khi bộc lộ triệu chứng hay không, chúng tôi cũng không nắm chắc họ lây lan mạnh tới mức nào ngay cả khi có triệu chứng. Nếu họ không nhập viện và cách li trong tuần đầu tiên bộc lộ triệu chứng, khả năng truyền bệnh sang người kế tiếp rất lớn", Meyers nói.

Để giảm lây nhiễm, Trung Quốc áp lệnh hạn chế du lịch với một nửa đất nước, bao gồm phong tỏa khoảng 50 triệu người ở tỉnh Hồ Bắc. Cư dân ở Vũ Hán được yêu cầu đeo khẩu trang ở nơi công cộng và kiểm tra nhiệt độ khi vào siêu thị. Nhưng Meyers cho biết bệnh nhân có thể lây nhiễm mà không bộc lộ triệu chứng trong ít nhất 5 ngày. Các bác sĩ Trung Quốc phát hiện một người phụ nữ không có triệu chứng lây virus cho cả gia đình.

Nghiên cứu của CDC Trung Quốc xác định có gần 900 ca nhiễm không bộc lộ triệu chứng trong tổng số hơn 72.000 bệnh nhân, nhưng quy mô chỉ bao gồm những người nhập viện. Nghiên cứu này cũng phát hiện khoảng 80% ca nhiễm thuộc dạng nhẹ, có nghĩa bệnh nhân chỉ bị sốt hoặc ho khan thay vì khó thở hay viêm phổi nặng.

Meyers nói ước tính hiện nay về độ lây lan của nCoV vẫn dựa vào dữ liệu ban đầu và nhiều khả năng sẽ thấp hơn theo thời gian nếu thế giới ngày càng cảnh giác với dịch bệnh.