Độc đáo tục tắm sông xả xui của người Ja Rai

Nhiều người tập trung bờ bờ sông để làm nghi lễ xả xui. Ảnh: Trang Anh

Vào một ngày đầu năm, dưới cái nắng chói chang chúng tôi ghé thăm huyện Krông Pa (tỉnh Gia Lai). Tại đây, chúng tôi vô cùng bất ngờ khi chứng kiến cảnh nhiều người dân đầm mình xuống nước.

Tiến lại gần, chúng tôi hỏi nhỏ một người dân thì được biết bà con dân làng đang làm nghi lễ tắm xả xui cho ông Ksor Ythe (49 tuổi) và Nay H’Sương (31 tuổi, cùng trú buôn H’Nga, xã Ia Rmok, huyện Krông Pa) do những người này thời gian gần đây liên tục gặp những điều xui xẻo.

Theo ông Ksor Ythe thì đầu tháng 7/2017 quả xoay có giá cao chót vót 60.000 đồng/kg nên ông cùng một số người rủ nhau đi hái về bán. Tuy nhiên do là lần đầu hái nên ông chưa có kinh nghiệm. Chẳng may trong lúc cắt hạ một cành ông bị ngã gãy cánh tay. Vận xui không dừng lại ở đó, khi ông mới ra viện vết thương ở tay chưa bình phục ông lại bị ngã gãy răng.

Nghĩ rằng bản thân gặp phải vận hạn xui xẻo, đi đâu ngã bị thương ở đó nên ông Ksor Ythe nhờ bà con dân làng giúp cúng xả xui.

Người làm lễ sẽ được tắm rửa để dòng nước cuốn đi những điều xui xẻo. Ảnh: Trang Anh

Còn chị Nay H’Sương cho hay, thời gian trước chị sinh con thứ 2 nhưng không sinh thường được mà phải đẻ mổ. Mặc dù vết thương chưa lành chị lại bị đau ruột thừa khiến cơn đau quằn quại.

Không những thê, theo chị Nay H’Sương kinh tế nhà chị thường xuyên gặp trục trặc, làm đâu thua đó… Có những vụ mùa mặc dù đạt, nhưng lại bị thương lái ép giá khiến tiền bán cũng chả thấm tháp với công sức bỏ ra.

Theo già làng Nay Bé (83 tuổi, một trong những già làng uy tín ở thôn H’Nga) cho hay, tục xả xui của người Ja Rai không thể thiếu hai cây rừng. Bởi họ cho rằng cây rừng tượng trưng cho sự mát mẻ và cũng tượng trưng cho thần linh. Đặc biệt loại cây này có thể ngăn những điều không may mắn đến với bà con.

Ngoài ra, trong khi làm nghi lễ cần phải có sợi dây màu trắng, tượng trưng cho sự trong sáng, phước lành đến với mọi nhà.

Sau khi người gặp vận xui tắm xong già làng sẽ múc rượu cho người này uống. Ảnh: Trang Anh

Sau khi trải qua một số nghi thức, người gặp vận đen choàng lên mình một tấm áo rách rồi lặn qua sợi dây theo hướng ngược dòng chảy của sông. Trong lúc lặn xuống, người bị vận đen cởi bỏ chiếc áo rách, để dòng nước sông Ba cuốn những điều không may đi theo chiếc áo rách.

Sau khi hoàn thành nghi thức xả xui ở sông, mọi người kéo nhau về nhà gia chủ để cảm tạ ông bà, tổ tiên đã giúp đỡ.

Tại nhà người xả xui, với 3 chum ghè rượu, 1 con heo, già Nay Bé xin Yàng những điều may mắn, tốt lành với gia chủ. Những điều xấu, vận xui tránh xa họ để họ có thể sống hòa thuận với bà con dân làng.

Sau khi xin Yàng xong, người gặp vận xui uống 3 chum rượu cần, mỗi chum một ly nhỏ. Sau đó hai tay mang đến mời từng người lớn tuổi trong nhà uống. Sau đó, mọi người cùng xếp thành vòng tròn, rồi bắt cặp với những người ngồi gần mình để mời nhau rượu cần. Mỗi lần mời xong, họ thể hiện tình cảm thân thiết bằng một cái ôm hoặc một cái bắt tay.

Sau khi hoàn thành nghi thức xả xui ở sông, mọi người kéo nhau về nhà gia chủ để cảm tạ ông bà, tổ tiên đã giúp đỡ. Ảnh: Trang Anh

Ông Ksor Phúc, Phó phòng quản lý di sản văn hóa, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai cho biết, người Ja Rai thường chọn những người lớn tuổi, có uy tín, am hiểu về tục cúng xả xui để chứng kiến và làm nghi thức cho người dân.

Những trường hợp cúng xả xui đa phần là gặp tai nạn, gia đình có nhiều người chết liên tiếp… việc thực hiện nghi thức này giúp họ trấn an tinh thần.

Theo ông Ksor Phúc tục này không tốn kém nhiều, không yêu cầu lớn bé. Những gia đình nào khó khăn thì người trong dòng họ sẽ có trách nhiệm quyên góp, giúp đỡ nhau.

“Tục xả xui này là một nét độc đáo trong những phong tục tập quán của người Ja Rai”, ông Phúc cho hay.

Chuyện tình đẹp của những giáo viên ‘cắm bản’ dưới chân núi Ngọc Linh Khó khăn đủ đường nhưng giáo viên "cắm bản" dưới chân núi Ngọc Linh vẫn có những chuyện tình đẹp khiến nhiều người phải ngưỡng ...