Mark Zuckerberg: Doanh nhân tuổi Tí người Do Thái đa tài, chỉ mắc một khuyết điểm nhỏ khiến Facebook màu xanh

Mark Elliot Zuckerberg, sinh năm 1984, tuổi Giáp Tí, là một nhà lập trình máy tính người Mỹ kiêm doanh nhân mảng công nghệ Internet. Mark là nhà đồng sáng lập của Facebook, và đang điều hành công ty này với chức danh Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc điều hành. Theo Forbes, tài sản ròng của ông ước 72 tỉ USD tính đến cuối năm 2019.

Người Do Thái đa tài, chỉ một khuyết điểm duy nhất khiến Facebook có màu xanh

Zuckerberg sinh ra trong một gia đình trí thức ở thành phố White Plains, hạt Westchester, bang New York. Mẹ là bà Karen, một bác sĩ tâm thần, và cha ông là ông Edward Zuckerberg, một nha sĩ. Ông và ba chị em của mình, Randi, Donna, và Arielle, đã lớn lên tại Dobbs Ferry, New York, trong một thị trấn nhỏ thuộc Quận Westchester.

Tháng ngày ấu thơ nơi phố huyện nhỏ bé này có tác động lớn đến định hướng sự nghiệp của nhà sáng lập Facebook sau này. "Khi tôi lớn lên ở một thị trấn nhỏ, thật dễ dàng để hoàn thành một mục đích và cảm giác về việc này. Nhưng với hàng tỉ người, thật khó để tìm thấy sự độc nhất của bản thân", Mark chia sẻ trên trang cá nhân.

Tổ tiên của ông có nguồn gốc từ Đức, Áo và Ba Lan. Còn Mark thì lớn lên với tư cách một người Do Thái, và trở thành một Bar Mitzvah (được công nhận như một người đàn ông thực thụ) khi lên 13 tuổi. Tờ Sun Sentinel vừa điểm danh nhà đồng sáng lập Facebook là một trong 10 người Do Thái có ảnh hưởng nhất hành tinh trong thập niên vừa qua.

Mark Zuckerbergđúng chuẩn "con nhà người ta" từ nhỏ đến lớn. 

Tại trường trung học Ardsley, Mark được biết đến là một cậu bé có thành tích xuất sắc trong lớp học. Vì thế, ông được chuyển sang học tại Học viện Phillips Exeter, trường tư thục duy nhất ở New Hampshire trong năm học cơ sở. Independent tiết lộ ông có một niềm đam mê mãnh liệt với tiếng Do Thái và Hi Lạp cổ đại. Trong đơn xin học đại học của mình, Mark đã nói rằng ông có thể đọc và viết tiếng Pháp, tiếng Hebrew, Latin và Hi Lạp cổ đại.

Cây bút Vargas của tờ The New Yorker nhận định rằng, tại Harvard, Mark vang danh như một "một thần đồng lập trình". 

Chàng sinh viên này nghiên cứu về tâm lí học và khoa học máy tính với các vấn đề liên quan đến Alpha Epsilon Pi và Kirkland House. Trong 2 năm học tại ngôi trường danh giá nhất thế giới, ông chủ Facebook liên tục cho ra đời nhiều trang web, tạo hiệu ứng lan toả lớn trong cộng đồng sinh viên Harvard.

Tháng 2/2004, Mark cho ra lò một trang web mang tên "Thefacebook", tiền thân của Facebook ngày nay. 

Sau khi nhận được hiệu ứng từ sinh viên hàng loạt trường danh giá và vài đồng quảng cáo ít ỏi đầu tiên, ông quyết định nói lời tạm biệt với Harvard vào năm thứ hai, để hoàn thành dự án của mình. 

Mãi đến tháng 5/2017, Mark Zuckerberg mới nhận được bằng danh dự từ Harvard.

Bạn bè ông thường nói vui rằng Mark Zuckerberg là định nghĩa cho sự hoàn hảo, trừ việc ông bị mù màu. Suốt mấy chục năm qua, người đàn ông này chỉ mặc duy nhất một loại áo màu xám, và cái nào trông cũng giống cái nào.

Tờ The New Yorker tiết lộ: "Một vài năm trước, Zuckerberg đã thực hiện một bài kiểm tra trực tuyến, và nhận ra rằng mình bị mù màu xanh lá - đỏ". Đây cũng là lí do khiến nhiều người đặt ra "thuyết âm mưu" cho câu hỏi: vì sao Mark Zuckerberg sử dụng màu xanh nước biển cho mạng xã hội ăn khách nhất hành tinh. 

Trước đó, Mark Zuckerberg cũng từng lên tiếng: "Xanh nước biển là màu sắc mà tôi có thể cảm nhận được sâu sắc nhất". Dù vậy, chưa bao giờ ông chủ Facebook công khai về việc mình là một người bị mù màu.

Không CEO nào đi hầu Quốc hội nhiều bằng ông chủ Facebook

Người ta có thể không nhớ rõ tên thật của Mark, nhưng với gương mặt này, không ai không biết đây là "ông chủ Facebook". 

Theo dữ liệu của công ty vào tháng 7/2010, một nửa số thành viên của trang đã sử dụng Facebook hàng ngày, với thời gian trung bình là 34 phút. Trong 34 phút đó, có đến 150 triệu người dùng truy cập trang web bằng điện thoại di động. 

Vào tháng 10/2012, người dùng hoạt động hàng tháng của Facebook đã vượt qua một tỉ, với 600 triệu người dùng di động, 219 tỉ lượt tải lên ảnh và 140 tỉ kết nối bạn bè. Đến tháng 6/2017, một số nghiên cứu chỉ ra mốc 2 tỉ người dùng đã được Facebook vượt qua.

Facebook xếp thứ 76 trong danh sách Fortune 500 năm 2018 của các tập đoàn lớn nhất Mỹ, theo tổng doanh thu. Phần lớn doanh thu của Facebook đến từ quảng cáo. 

Báo cáo tài chính quý gần nhất cho thấy doanh thu của công ty đạt 12,972 tỉ USD, trong đó quảng cáo chiếm đến 98,5%.

Để duy trì mức doanh thu này, Facebook cần thu thập một lượng lớn dữ liệu người dùng để phân phối chính xác. Do đó, nhiều nhà phân tích tin rằng việc đụng chạm vào quyền riêng tư của người dùng là điều không thể tránh khỏi.

Thành công là thế nhưng người ta khi nhắc về Mark Zuckerberg, lại thường hay nói vui: Không một CEO nào đi hầu Quốc hội Mỹ nhiều bằng ông chủ Facebook. Quả thật, đây là tai tiếng hiếm hoi xuất hiện, và hiếm hoi về tầm ảnh hưởng trong sự nghiệp của Mark.

Ngoài phiên điều trần về tiền ảo Libra vào tháng 10/2019 vẫn chưa ngã ngũ, vụ bê bối rò rỉ dữ liệu chính là vết nhơ khó rửa trong sự nghiệp của vị doanh nhân tuổi Giáp Tí này.

Tháng 3/2018, hai tờ báo New York Times và The Guardian đã phanh phui vụ bê bối Cambridge Analytica, khiến dữ liệu của hơn 50 triệu người dùng Facebook bị lạm dụng cho mục đích chính trị. 

Cambridge Analytica là một tổ chức đến từ Anh, chuyên tư vấn chính trị kết hợp biển thủ của các thông tin kĩ thuật số, khai thác dữ liệu, môi giới dữ liệu và phân tích dữ liệu với thông tin liên lạc chiến lược trong quá trình bầu cử,…

Observer và New York Times báo cáo rằng bộ dữ liệu bao gồm thông tin về 50 triệu người dùng Facebook. Mặc dù Cambridge Analytica tuyên bố họ chỉ thu thập được 30 triệu hồ sơ người dùng Facebook, còn Facebook xác nhận rằng họ thực sự có dữ liệu lên tới 87 triệu người dùng, với 70,6 triệu người từ Mỹ.

Toàn bộ dữ liệu đủ chi tiết để Cambridge Analytica tạo hồ sơ tâm lí học về các đối tượng của dữ liệu. Dữ liệu cũng bao gồm vị trí của mỗi người. Đối với một chiến dịch chính trị nhất định, nguồn dữ liệu đủ chi tiết để tạo một quảng cáo hiệu quả nhất, để thuyết phục một người cụ thể ở một địa điểm cụ thể cho một số sự kiện chính trị cụ thể.

Yanghee Lee, điều tra viên của Liên Hợp Quốc, cho biết: "Tôi sợ rằng Facebook giờ đây đã biến thành một con quái vật, và không còn như mục đích ban đầu của nó".

Mark Zuckerberg lần đầu tiên xin lỗi về vụ bê bối Cambridge Analytica trên CNN. Ông gọi đó là "sai lầm" và "vi phạm lòng tin". Nhưng vị này luôn nhấn mạnh rằng trong thực tế, Facebook luôn nhắc nhở người dùng về quyền truy cập dữ liệu cá nhân của họ. Vì thế, phần nào cũng do người dùng tự nguyện để lộ thông tin cá nhân.

Zuckerberg cam kết thực hiện các thay đổi và cải cách trong chính sách của Facebook, để ngăn chặn các vi phạm tương tự. Ngày 25/3/2018, Zuckerberg đã đăng một bức thư cá nhân trên nhiều tờ báo khác nhau, xin lỗi thay mặt cho Facebook.

Sự vụ to tát đến nỗi Mark phải ra điều trần trước Quốc hội Mỹ vào ngày 10/4/2018. Mark Zuckerberg thừa nhận đó là sai lầm cá nhân của ông, rằng ông đã không làm đủ để ngăn chặn việc Facebook bị sử dụng để gây hại. Đó gồm tin tức giả mạo, sự can thiệp của nước ngoài vào các cuộc bầu cử và lời nói thù địch. 

"Tôi bắt đầu Facebook, tôi chạy nó, và tôi chịu trách nhiệm về những gì xảy ra ở đây", Mark khẳng định.

Một Mark Zuckerberg "không phải là Mark Zuckerberg"?

Hơn một thập niên vừa trôi qua là đoạn đời khó quên của Mark Zuckerberg. Lọt vào tầm mắt công chúng như một "cậu bé vàng của làng công nghệ", và là thiên tài đằng sau Facebook, để rồi trong 2 năm qua, Mark trở thành là một kẻ phản diện trên mạng đã mắc tội lừa dối người dùng.

Khi nhìn lại những gian truân, Mark suy ngẫm: "Ai cũng cần có một không gian riêng để được là chính mình, và không phải lo lắng về việc phô bày tính cách của chúng ta".

"Tôi cần thời gian với gia đình và bạn bè, nơi tôi không phải là Mark Zuckerberg, mà chỉ là tôi với tư cách là một con người bình thường", ông trải lòng.

Một Mark Zuckerberg "không phải là Mark Zuckerberg" là thế nào?

Là một Mark Zuckerberg dù có trong tay 72 tỉ USD nhưng vẫn dùng những chiếc xe cũ, đeo đồng hồ bình dân, dùng điện thoại rẻ tiền và ăn mặc cực kì đơn giản. Một Mark Zuckerberg bị trang săn tin TMZ bắt gặp cùng vợ mua hàng tại Costco, một chuỗi bán lẻ nổi tiếng với đồ giá rẻ ở Mỹ.

Là một Mark Zuckerberg dù đọc và viết tiếng Pháp, tiếng Hebrew, Latin và Hi Lạp cổ đại, nhưng vẫn dành thời gian học tiếng Quan Thoại, để chuẩn bị cho buổi ra mắt nhà vợ tại Trung Quốc. Một Mark Zuckerberg mỗi lần đặt tên con đều đề thêm họ Trần của vợ. 

Bé gái đầu lòng của cả hai còn có tên tiếng Trung là Trần Minh Vũ.

Được là chính mình cũng là điều mà Facebook đang tập trung vào: 

"Tôi hi vọng chúng tôi có thể giúp cung cấp phiên bản này cho mọi người. Mặc dù Facebook và internet đã cho phép chúng tôi kết nối với hàng tỉ người, nhưng nó cũng khiến chúng tôi khao khát sự thân mật", ông Mark nhấn mạnh.

Sự thân mật mà Mark Zuckerberg nhắc đến còn là nhân thương của những cá nhân cùng loại. Tích lũy được khối tài sản lớn, Zuckerberg đã sử dụng hàng triệu USD để tài trợ cho một loạt các hoạt động thiện nguyện. Ông đã thành lập Quỹ Giáo dục Khởi nghiệp, một nền tảng tập trung vào việc cải thiện các trường công lập tại Mỹ. 

Mỗi năm, ông đóng góp đến hàng chục triệu USD vào quỹ này.

Trong năm 2010, Mark thực hiện nhiều hoạt động từ thiện. Tháng 9 năm đó, ông đã quyên tặng 100 triệu USD để tài trợ hệ thống trường công Newark ở New Jersey. Sau đó ít lâu, vào tháng 12, Zuckerberg kí vào cam kết "Lời hứa trao tặng". Theo đó, ông cam kết quyên góp ít nhất 50% tài sản để tài trợ các hoạt động từ thiện trong suốt cuộc đời.

Tháng 12/2013, Zuckerberg đã tuyên bố một khoản quyên góp 18 triệu cổ phiếu của Facebook cho Quỹ Cộng đồng Thung lũng Silicon. Vào thời điểm này, số cổ phiếu này có tổng giá trị khoảng 990 triệu USD. Khoản đóng góp này đã được công nhận là món tiền từ thiện lớn nhất, và được đưa vào danh sách kỉ lục năm 2013.

Từ các hành động từ thiện hào phóng, Mark và vợ được đánh giá trong top 50 người Mỹ hào phóng nhất năm 2013, với số tiền quyền góp khoảng 1 tỉ USD. Trong tháng 10/2014, Zuckerberg và vợ ông Priscilla Chan tặng 25 triệu USD Mỹ để nhằm tài trợ cho việc chống lại virus Ebola, đặc biệt là dịch cúm heo ở Tây Phi.

Khi hạ sinh đứa con đầu lòng, vợ chồng này đã cam kết chuyển 99% cổ phần Facebook của họ, trị giá 45 tỉ USD, cho Sáng kiến Chan Zuckerberg. Đây là tổ chức mới được thành lập, nhằm tập trung hỗ trợ vào các vấn nạn sức khỏe và giáo dục.