Nhà đầu tư cá nhân giảm niềm tin vào trái phiếu doanh nghiệp, vội cắt lỗ thu về tiền mặt

Áp lực trái phiếu đáo hạn tăng mạnh trở lại trong quý II và quý III

Theo số liệu từ VNDirect, tổng giá trị TPDN riêng lẻ đáo hạn trong quý I ước tính giảm 40,3% so với quý IV/2022, đạt 30.655 tỷ đồng (tăng 246,7% so với cùng kỳ). Tuy nhiên, áp lực đáo hạn sẽ tăng mạnh trong quý II và quý III/2023 với giá trị lần lượt đạt 93.139 tỷ đồng (tăng 203,8% so với quý trước và tăng 169% so với cùng kỳ) và 89.488 tỷ đồng (tăng 49,9% so với cùng kỳ).

Sau giai đoạn thách thức này, VNDirect cho rằng giá trị đáo hạn trong quý IV sẽ hạ nhiệt 33,4% so với quý trước về mức 59.571 tỷ đồng (tăng 16% so với cùng kỳ). Trong năm 2023, VNDirect ước tính, giá trị đáo hạn TPDN sẽ đạt khoảng 272.853 tỷ đồng (tăng 76,6% so với cùng kỳ).

Tỷ lệ TPDN đáo hạn của ngành BĐS chiếm tỷ trọng lớn nhất với 37,6% tổng giá trị đáo hạn trái phiếu riêng lẻ trong năm, tương đương 102.570 tỷ đồng ( tăng 76% so với cùng kỳ). 

Các doanh nghiệp BĐS có giá trị đáo hạn cao nhất trong năm gồm Novaland (14.476 tỷ đồng), CTCP Saigon Glory (7.000 tỷ đồng), và Công ty TNHH Phát triển BĐS An Khang (4.960 tỷ đồng).

Tiếp theo là tài chính – ngân hàng và ngành khác lần lượt là 37% và 25,5%. Theo đó, thống kê của VNDirect chỉ bao gồm các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ từ năm 2019 tới nay và đã bao gồm các doanh nghiệp phát hành đã thực hiện mua lại trái phiếu trước thời gian đáo hạn.

Niềm tin nhà đầu tư vào TPDN suy giảm, vội cắt lỗ trái phiếu thu tiền mặt

Trong bối cảnh chính sách tiền tệ thắt chặt, chi phí tài chính gia tăng và thắt chặt phát hành trái phiếu, một số tổ chức phát hành có ít cơ hội tiếp cận nguồn vốn nhằm tái cơ cấu tài chính và đáp ứng nghĩa vụ nợ ngắn hạn.

Rủi ro về khả năng thanh toán tập trung ở một số lĩnh vực có tỷ lệ đòn bẩy cao và hay biến động theo chu kỳ như lĩnh vực BĐS. Những lo ngại về năng lực thanh toán ngày càng tăng khi một số vụ bắt giữ liên quan đến các vi phạm trong phát hành TPDN và sử dụng vốn không đúng mục đích của một số nhà phát triển BĐS lớn như Tân Hoàng Minh và Vạn Thịnh Phát.

VNDirect cho rằng, niềm tin của nhà đầu tư cá nhân vào TPDN đã suy giảm xuống mức rất thấp, thể hiện thông qua việc nhiều nhà đầu tư đã vội vàng bán trái phiếu của bất kỳ tổ chức phát hành nào bằng mọi giá để thu tiền về tiền mặt. Nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 1/3 khối lượng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp.

Theo nghiên cứu thị trường của VNDirect, hiện một số TPDN riêng lẻ được giao dịch với mức 4-5% thấp hơn mệnh giá, với mức lợi suất khoảng 10%- 12%/năm, có nghĩa là người bán sẵn sàng chấp nhận với mức chiết khấu 14- 17%. 

Cần thời gian để thị trường trái phiếu thích ứng với các quy định mới

Trong báo cáo về thị trường trái phiếu năm 2022 của Chứng khoán VNDirect, thị trường TPDN trầm lắng trong năm 2022 với tổng giá trị phát hành giảm 64%, đạt 269.733 tỷ đồng. Trong đó, trái phiếu phát hành riêng lẻ chiếm 97%, đạt 261.934 tỷ đồng; phát hành ra công chúng đạt 7.799 tỷ đồng.

Tài chính - Ngân hàng là nhóm ngành dẫn đầu, chiếm 56% tổng giá trị phát hành năm 2022 đạt 151.141 tỷ đồng (giảm 45% so với cùng kỳ). 

Nhóm bất động sản ghi nhận mức sụt giảm 79%, đạt 62.310 tỷ đồng, chiếm 23% tổng giá trị phát hành. Nhóm tập đoàn đa ngành và các nhóm ngành khác chiếm lần lượt 6,5% và 14,3% tổng giá trị trong 2022. 

Năm 2022, top 5 các doanh nghiệp phát hành trái phiếu nhiều nhất gồm có BIDV (24.366 tỷ đồng), Tập đoàn Vingroup và các công ty con (16.569 tỷ đồng); Novaland và các công ty con (15.157 tỷ đồng), MB Bank (13.820 tỷ đồng), Techcombank (13.150 tỷ đồng). 

Xét riêng trong quý IV/2022, tổng giá trị TPDN phát hành đạt 3.619 tỷ đồng, giảm 94,5% so với quý trước và 98,8% so với cùng kỳ. Hầu hết là trái phiếu phát hành riêng lẻ và không có đợt phát hành trái phiếu công chúng nào.

Trong đó, tập đoàn đa ngành trở thành nhóm ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất với 47% tổng giá trị phát hành, tương đương 1.700 tỷ đồng, toàn bộ đều thuộc về CTCP Tập đoàn Masan.

Bên cạnh đó, nhóm bất động sản chiếm tỷ trọng 17,4% tổng giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ, tương đương 630 tỷ đồng và chỉ có 3 doanh nghiệp thực hiện phát hành, bao gồm Nam Long (500 tỷ đồng), CTCP Đầu tư Đức Trung (100 tỷ đồng) và Hodeco (30 tỷ đồng). 

Lãi suất phát hành TPDN của các doanh nghiệp BĐS trong quý IV có xu hướng tăng so với quý trước, lên mức trung bình 12%/năm.

Còn đối với nhóm Tài chính - Ngân hàng, chỉ có một đợt phát hành đến từ BIDV (285 tỷ đồng), chiếm 7,9% tổng giá trị phát hành trong quý IV. Lãi suất phát hành của đơn vị trên đạt 8,7%/năm. Các nhóm ngành khác chiếm 27,8% tổng giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ trong quý, tương đương 1.005 tỷ đồng (giảm 70,2% so với quý trước). 

VNDirect cho rằng cần thêm thời gian để các thành viên tham gia thị trường (nhà phát hành, tổ chức bảo lãnh/tư vấn và nhà đầu tư) thích ứng với các quy định mới. Trong bối cảnh chi phí tài chính gia tăng, lực cầu nội địa yếu đi, thị trường BĐS trầm lắng, các doanh nghiệp đang có xu hướng hoãn, hoặc hủy kế hoạch mở rộng kinh doanh, dẫn đến giảm nhu cầu vốn.

Thị trường TPDN sẽ tiếp tục trầm lắng trong nửa đầu năm 2023. Khối lượng phát hành sẽ phục hồi đáng kể trong nửa cuối năm 2023 từ mức nền thấp của 2022, nhờ lợi nhuận của doanh nghiệp khởi sắc hơn, lãi suất ổn định và cơ chế thị trường tốt hơn.