Sự nghiệp chính trị không trọn vẹn của Tổng thống Hàn Quốc

Bà Park Geun Hye cúi đầu trong bài phát biểu hồi tháng 11 năm ngoái. Ảnh: Reuters

Sau 3 tháng thảo luận, Tòa án Hiến pháp giữ nguyên quyết định của Quốc hội hồi tháng 12 về việc luận tội bà Park Geun Hye, liên quan tới bê bối tham nhũng cùng người bạn thân Choi Soon Sil. Phán quyết buộc bà Park phải rời khỏi chức vị, mở đường cho một cuộc bầu cử tổng thống hiếm hoi vào tháng 5 tới.

Theo giới phân tích, việc bà Park bị phế truất cho thấy rõ “quyền lực công dân” trong việc kiểm soát giới lãnh đạo và buộc họ phải chịu trách nhiệm trước những hành động sai trái.

Sai lầm nối tiếp sai lầm

Kể từ khi bê bối chính trị của bà Park thu hút sự chú ý từ dư luận từ tháng 10 năm ngoái, người dân Hàn Quốc đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình quy mô lớn trên khắp đất nước nhằm gây sức ép lên tổng thống.

"Sự ra đi của bà Park cho thấy vị trí tổng thống không còn là nơi trốn tránh trách nhiệm. Vụ việc cho thấy mức độ tình cảm của công chúng ra sao, ngay cả với chính nhà lãnh đạo do chính họ bầu ra”, hãng thông tấn Yonhap dẫn nhận định của chuyên gia phân tích chính trị Jun Kye-wan.

Giới quan sát cho rằng, những nguyên nhân chính khiến bà Park mất lòng tin trong dân chúng bao gồm phong cách lãnh đạo “tự quyền quyết định”, thiếu sự chia sẻ cả với thư ký cấp cao cùng cơ cấu quản lý trao quyền lực vô hạn cho một nhà lãnh đạo duy nhất.

Còn theo giáo sư chính trị trường đại học Myongji, ông Kim Hyung Joon, kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống, bà Park không hề có có sự kết nối với mọi người. "Đảng cầm quyền có khuynh hướng tuân theo đường lối của tổng thống, bà Park thì luôn nghĩ mình không cần phải lắng nghe ý kiến của người khác. Đây là những lý do chính dẫn tới thất bại chính trị của bà Park”, ông Kim nói thêm.

Những người biểu tình đeo mặt nạ hình tổng thống Park (phải) và bà Choi. Ảnh: Reuters

Vụ bê bối của bà Park lần đầu tiên bị giới truyền thông “phanh phui” hồi tháng 7 năm ngoái và thu sự chú ý của dư luận từ cuối tháng 10. khi kênh truyền hình cáp JTBC tiết lộ nội dung trong chiếc máy tính bảng mà Choi sử dụng.

Những file còn lưu trên chiếc máy tính có tới 44 bản thảo bài diễn văn mà bà Park đã phát biểu từ năm 2012-2014, khi còn là ứng viên tổng thống rồi sau đó là tổng thống. Thông tin trong máy tính cho thấy bà Choi đã nhận được những bản thảo này vài giờ hoặc thậm chí vài ngày trước khi bà Park chuẩn bị phát biểu. Rất nhiều đoạn văn trong đó bị đánh dấu đỏ.

Hiện vẫn chưa rõ bà Choi chỉnh sửa các bài phát biểu của Tổng thống Park đến mức nào. Song bà Park từng nói, người bạn thân đã “đưa ra quan điểm và suy nghĩ cá nhân” và “sửa chữa lại một số đoạn trong diễn văn của tôi”.

Bà Park bị cáo buộc cho phép Choi, dù không phải là quan chức, có quyền tiếp cận thông tin mật của chính phủ. Bà Park còn bị cáo buộc thông đồng với người bạn thân để tống tiền và nhận tiền ủng hộ từ các tập đoàn trong nước, trong đó có Samsung.

Vụ việc “vỡ lở” khiến tỷ lệ tín nhiệm của bà Park ngày càng thấp, gây ra làn sóng phản đối trên toàn quốc, kêu gọi phế truất tổng thống. Tổng thống Park cũng bị buộc tội lơ trách nhiệm trong vụ chìm phà khiến hơn 300 người chết năm 2014.

Bà Park sẽ sớm phải đối mặt với một cuộc điều tra của công tố viên xung quanh những cáo buộc trên. Khi đương chức, nữ chính trị gia không bị truy tố do được hưởng quyền miễn trừ. Theo quy định của Hiến pháp, tổng thống đương nhiệm được miễn truy tố trừ tội danh phản quốc hoặc nổi loạn.

Sự nghiệp không trọn vẹn

Người biểu tình phản đối nữ tổng thống xung quanh vụ bê bối chính trị nghiêm trọng. Ảnh: Yonhap

Vụ bê bối liên quan tới người bạn thân Choi được cho là tồi tệ nhất trong cuộc đời chính trị đầy “sóng gió” của bà Park, vốn gồm thất bại trong cuộc tranh cử tổng thống hồi năm 2007 và bị tấn công bằng dao trong chiến dịch tranh cử năm 2006.

Việc bị phế truất đã “làm đóng băng” hầu hết sáng kiến của bà Park. Chúng bao gồm kế hoạch hồi sinh nền kinh tế chậm chạp; cải cách tài chính, giáo dục, lao động và khu vực công; xây dựng niềm tin với Triều Tiên; đặt nền tảng cho việc thống nhất và thúc đẩy hòa bình và hợp tác ở Đông Bắc Á.

Bà Park bước chân vào chính trường với chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1998, kỳ vọng tiếp nối sự nghiệp lãnh đạo của người cha quá cố - cựu Tổng thống Park Chung Hee. Cố tổng thống Park được coi là người đặt nền móng cho sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế Hàn Quốc.

Trong suốt cuộc đời chính trị, bà Park đã xây dựng hình mẫuchính trị gia “có đạo đức và đáng tin cậy”, đa phần do sự kiên định trong kế hoạch di dời một số văn phòng quan trọng trong chính phủ tới thành phố Sejong.

Nhưng danh tiếng ấy cuối cùng cũng bị lu mờ trước phong cách lãnh đạo “võ đoán”. “Người dân muốn bà Park thừa hưởng giá trị lãnh đạo từ người cha, trong khi cải thiện những điểm yếu trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Nhưng cuối cùng, bà đã thất bại khi không đáp ứng được kỳ vọng của người dân về một nữ lãnh đạo đầu tiên của đất nước”, chuyên gia về chính trị Jun nói.

Theo ông, bà Park đã không thể nắm bắt được xu hướng thay đổi và không đủ linh hoạt để hiểu thấu suy nghĩ của người dân.

Với quyết định của Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc, ủng hộ việc luận tội tổng thống, bà Park đã không thể hoàn thành nhiệm kỳ lãnh đạo 5 năm, cũng như không thể giữ trọn lời hứa "kết hôn với đất nước" và "chỉ nghĩ về hạnh phúc của nhân dân".