Vi phạm quy định về kế toán có thể bị xử lý ra sao?

Hiện nay, khuôn khổ pháp lý về hoạt động kế toán nói chung và các chế tài xử phạt hành chính đối với lĩnh vực kế toán nói riêng cơ bản hoàn thiện, thể hiện tính răn đe và nghiêm khắc của pháp luật, trong đó rõ nhất là các quy định tại Bộ luật Hình sự 2015 và Nghị định số 41/2018/NĐ-CP ngày 12/3/2018 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực kế toán, kiểm toán độc lập.

Ngày 14/5, ông Bùi Quang Huy bị khởi tố để điều tra về tội Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng. (Ảnh tư liệu: Long Quyền).

Theo đó, Bộ luật Hình sự năm 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã dành riêng một điều quy định về tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.

Cụ thể, Điều 221 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng quy định: Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100 đến dưới 300 triệu đồng hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ một năm đến 5 năm:

Giả mạo, khai man, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man, tẩy xóa tài liệu kế toán; Dụ dỗ, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác cung cấp, xác nhận thông tin, số liệu kế toán sai sự thật; Để ngoài sổ kế toán tài sản của đơn vị kế toán hoặc tài sản liên quan đến đơn vị kế toán; Hủy bỏ hoặc cố ý làm hư hỏng tài liệu kế toán trước thời hạn lưu trữ theo quy định của Luật Kế toán; Lập hai hệ thống sổ kế toán tài chính trở lên nhằm bỏ ngoài sổ kế toán tài sản, nguồn vốn, kinh phí của đơn vị kế toán…

Bên cạnh đó, phạt tù từ 3 năm đến 12 năm với trường hợp phạm tội vì vụ lợi; Có tổ chức; Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt; Gây thiệt hại từ 300 triệu đồng đến dưới một tỷ đồng. Đặc biệt, khung hình phạt cao nhất của tội này là phạt tù từ 10 năm đến 20 năm trong trường hợp gây thiệt hại từ một tỷ đồng trở lên, đồng thời, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản…

Về chủ thể của tội này là người nào có chức vụ, quyền hạn trong hoạt động kế toán hoặc lợi dụng chức vụ, quyền hạn dụ dỗ, thỏa thuận, ép buộc người khác vi phạm quy định của Nhà nước về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.

Tội phạm xâm phạm đến tính đúng đắn trong hoạt động kế toán, ảnh hưởng đến tính chính xác của thông tin về tình hình kinh tế, tài chính, nguồn vốn, kinh phí của đơn vị. Gây thiệt hại về tài chính cho đơn vị cũng như của Nhà nước.

Xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực kế toán, kiểm toán

Bên cạnh đó, đối với lĩnh vực kế toán, các chế tài xử phạt tại Nghị định số 41/2018/NĐ-CP của Chính phủ cũng được đánh giá là nghiêm khắc, cụ thể:

Vi phạm trong công tác kế toán

Sẽ bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Áp dụng sai quy định về chữ viết; chữ số trong kế toán; Áp dụng sai quy định về đơn vị tiền tệ trong kế toán; Áp dụng sai quy định về kỳ kế toán; Áp dụng sai chế độ kế toán mà đơn vị thuộc đối tượng áp dụng.

Phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng đối với tổ chức thực hiện hành vi ban hành, công bố chuẩn mực kế toán, chuẩn mực kiểm toán, chế độ kế toán không đúng thẩm quyền.

Vi phạm quy định về chứng từ kế toán

Phạt tiền từ 3triệu đồng đến 5 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Mẫu chứng từ kế toán không có đầy đủ các nội dung chủ yếu theo quy định; Tẩy xóa, sửa chữa chứng từ kế toán; Ký chứng từ kế toán bằng mực màu đỏ, mực phai màu; Ký chứng từ kế toán bằng đóng dấu chữ ký khắc sẵn; Chứng từ chi tiền không ký theo từng liên.

Phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Lập chứng từ kế toán không đủ số liên theo quy định của mỗi loại chứng từ kế toán; Ký chứng từ kế toán khi chưa ghi đủ nội dung chứng từ thuộc trách nhiệm của người ký; Ký chứng từ kế toán mà không đúng thẩm quyền; Chữ ký của một người không thống nhất hoặc không đúng với sổ đăng ký mẫu chữ ký; Chứng từ kế toán không có đủ chữ ký theo chức danh quy định trên chứng từ; Không dịch chứng từ kế toán bằng tiếng nước ngoài ra tiếng Việt theo quy định; Để hư hỏng, mất mát tài liệu, chứng từ kế toán đang trong quá trình sử dụng.

Ngoài ra, phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Giả mạo, khai man chứng từ kế toán nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự; Thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man chứng từ kế toán nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự; Lập chứng từ kế toán có nội dung các liên không giống nhau trong trường hợp phải lập chứng từ kế toán có nhiều liên cho một nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh; Không lập chứng từ kế toán khi nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh; Lập nhiều lần chứng từ kế toán cho một nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh; Thực hiện chi tiền khi chứng từ chi tiền chưa có đầy đủ chữ ký của người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về kế toán.

Vi phạm quy định về sổ kế toán

Phạt tiền từ 3 triệu đồng đến 5 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Sổ kế toán không được ghi đầy đủ theo các nội dung chủ yếu theo quy định; Sửa chữa sai sót trên sổ kế toán không theo đúng phương pháp quy định; Không in sổ kế toán ra giấy sau khi khóa sổ trên phương tiện điện tử đối với các loại sổ kế toán phải in ra giấy theo quy định.

Phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Không thực hiện việc mở sổ kế toán vào đầu kỳ kế toán năm hoặc từ ngày thành lập đơn vị kế toán; Không có chứng từ kế toán chứng minh các thông tin, số liệu ghi trên sổ kế toán hoặc số liệu trên sổ kế toán không đúng với chứng từ kế toán; Thông tin, số liệu ghi trên sổ kế toán của năm thực hiện không kế tiếp thông tin, số liệu ghi trên sổ kế toán năm trước liền kề hoặc sổ kế toán ghi không liên tục từ khi mở sổ đến khi khóa sổ; Không thực hiện việc khóa sổ kế toán trong các trường hợp mà pháp luật quy định phải khóa sổ kế toán.

Phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Hủy bỏ trước hạn hoặc cố ý làm hư hỏng sổ kế toán; Để ngoài sổ kế toán tài sản, nợ phải trả của đơn vị hoặc có liên quan đến đơn vị nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự...

Vi phạm quy định về tài khoản kế toán

Phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Hạch toán không đúng nội dung quy định của tài khoản kế toán; Thực hiện sửa đổi nội dung, phương pháp hạch toán của tài khoản kế toán hoặc mở thêm tài khoản kế toán thuộc nội dung phải được Bộ Tài chính chấp thuận mà chưa được chấp thuận.

Ngoài ra, sẽ phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng đối với hành vi không thực hiện đúng hệ thống tài khoản kế toán đã được Bộ Tài chính ban hành hoặc chấp thuận.

Vi phạm quy định về bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán

Phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Lưu trữ tài liệu kế toán không đầy đủ theo quy định; Bảo quản tài liệu kế toán không an toàn, để hư hỏng, mất mát tài liệu trong thời hạn lưu trữ; Sử dụng tài liệu kế toán trong thời hạn lưu trữ không đúng quy định; Không thực hiện việc tổ chức kiểm kê, phân loại, phục hồi tài liệu kế toán bị mất mát hoặc bị hủy hoại.

Bên cạnh đó, phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau: Hủy bỏ tài liệu kế toán khi chưa hết thời hạn lưu trữ theo quy định của Luật Kế toán nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự; Không thành lập Hội đồng tiêu hủy, không thực hiện đúng phương pháp tiêu hủy và không lập biên bản tiêu hủy theo quy định khi thực hiện tiêu hủy tài liệu kế toán.