Việt Nam đối mặt thách thức trong tăng trưởng kinh tế khi các động lực chính bị ảnh hưởng bởi Covid-19

Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KH&ĐT) vừa trình Chính phủ báo cáo tình hình kinh tế - xã hội tháng 4 và 4 tháng đầu năm.

Tình hình kinh tế - xã hội 4 tháng đầu năm tiếp tục phục hồi

Báo cáo cho biết, trong bối cảnh dịch bệnh có nhiều phức tạp, khó lường, nhưng nhìn chung tình hình kinh tế - xã hội tháng 4 và 4 tháng đầu năm 2021 tiếp tục phục hồi. 

Theo đó, sản xuất công nghiệp cả nước tăng cao; số doanh nghiệp thành lập mới, vốn đầu tư thực hiện từ ngân sách nhà nước tăng cao nhất so với nhiều năm. 

Riêng xuất nhập khẩu đạt tốc độ tăng cao nhất trong vòng 10 năm qua; niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp tăng lên… 

Tuy nhiên, với diễn biến bất ngờ, sự trở lại của dịch Covid-19 tại một số tỉnh, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội, Đà Nẵng đang cho thấy những thách thức trong điều hành của Chính phủ để giữ vững thành quả trong thời gian qua và duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới.

Những số liệu về tình hình kinh tế 4 tháng năm 2021 tiếp tục khẳng định những thành quả của việc kiên định mục tiêu kép vừa phòng chống dịch bệnh vừa thúc đẩy phát triển kinh tế. 

Theo báo cáo của Bộ KH&ĐT, trong tháng 4 các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô ổn định, các cân đối lớn của nền kinh tế vẫn được bảo đảm, một số chỉ tiêu có xu hướng tích cực, Cụ thể, CPI tháng 4 giảm 0,04% so với tháng trước. CPI bình quân 4 tháng chỉ tăng 0,89% so với cùng kỳ, là mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016.

Thương mại và đầu tư duy trì đà tăng tích cực, xuất khẩu hàng hóa 4 tháng tiếp tục tăng, ước đạt 103,9 tỷ USD, tăng 28,3% so với cùng kỳ năm ngoái; Duy trì mức xuất siêu ước đạt 1,29 tỷ USD. Đáng chú ý, tỷ trọng khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng mạnh, chiếm 75,2% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Bên cạnh đó, giải ngân vốn đầu tư nguồn ngân sách Nhà nước tiếp tục được thúc đẩy. Ước giải ngân 4 tháng năm 2021 đạt 86 nghìn tỷ đồng, bằng 18,65% kế hoạch, giảm nhẹ so với cùng kỳ năm 2020. Nếu không tính những khoản vốn chưa được phân bổ, giao kế hoạch, tỷ lệ giải ngân thực tế đạt 22,2%, cao hơn so với cùng kỳ năm 2020 và các năm trước.

Về thu hút đầu tư nước ngoài, tính chung 4 tháng năm 2021 đạt 12,25 tỷ USD, giảm 0,7%; vốn thực hiện ước đạt 5,5 tỷ USD, tăng 6,8% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, sự phục hồi về thu hút FDI chưa thật sự vững chắc.

Một trong những điểm sáng nổi bật của kinh tế 4 tháng đầu năm đó là sản xuất kinh doanh có dấu hiệu phục hồi đáng khích lệ, chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) tăng khá. 

Tính chung 4 tháng, IIP ước tăng 10% so với cùng kỳ năm 2020, lần đầu trở lại mức tăng trưởng 2 con số trong năm nay. Đóng góp chủ yếu là ngành chế biến, chế tạo, tiếp tục là động lực tăng trưởng với tốc độ tăng ước đạt 12,7%. Cùng với đó, điều kiện thời tiết thuận lợi cho sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản, chăn nuôi tiếp tục phục hồi, sản xuất thủy sản tăng trưởng khả quan.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 4 tháng đầu năm tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Đây cũng là mức tăng trưởng tích cực, một phần nguyên nhân do cùng kỳ năm trước tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng giảm 2,8%.

Cùng với đó, đăng ký thành lập mới doanh nghiệp tăng mạnh. Tính chung 4 tháng, cả nước có gần 44,2 nghìn doanh nghiệp đăng ký mới với tổng số vốn đăng ký đạt 627,7 nghìn tỷ đồng, tăng 17,5% về số doanh nghiệp và tăng 41% về số vốn so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, cũng trong 4 tháng, cả nước có tới 51.500 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, ngừng hoạt động chờ giải thể và hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 23,3% so với cùng kỳ.

Đánh giá tình hình kinh tế 4 tháng đầu năm, Bộ KH&ĐT cho rằng mức độ rủi ro, bất định còn cao; số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tiếp tục gia tăng, thu hút vốn đầu tư nước ngoài tăng trưởng chưa ổn định; thị trường lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, kết nối cung cầu lao động, bảo đảm an sinh xã hội còn gặp nhiều khó khăn...

Đặc biệt, việc xuất hiện các ca lây nhiễm dịch Covid-19 trong cộng đồng vào cuối tháng 4 tại một số địa phương ảnh hưởng không nhỏ và cục bộ đến sản xuất kinh doanh ở một số nơi.

Mục tiêu tăng trưởng cả năm 6,5% là thách thức không nhỏ

Bộ KH&ĐT nhận định mục tiêu tăng trưởng cả năm 6,5% là thách thức không nhỏ vì các động lực tăng trưởng cho nhiệm kỳ mới vẫn cần thời gian để định hình rõ nét, trong khi những động lực chính cho tăng trưởng như xuất khẩu, tiêu dùng, đầu tư tư nhân và FDI tiếp tục chịu ảnh hưởng ít nhiều của dịch Covid-19.

Với những diễn biến mới này, để duy trì các thành quả kinh tế, phấn đấu đảm bảo các mục tiêu kế hoạch năm 2021, Bộ KH&ĐT đã kiến nghị Chính phủ xem xét một số giải pháp.

Đó là Chính phủ chỉ đạo tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ mở rộng, hợp lý để duy trì đà phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế gắn với ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát… Đặc biệt, các địa phương, các ngành chức năng cần khẩn trương, quyết liệt thực hiện các biện kiểm soát, không để dịch bệnh lan rộng; tiếp tục tăng cường kiểm soát chặt chẽ hoạt động xuất nhập cảnh, các tuyến biên giới.

Cùng với đó, Chính phủ xem xét chỉ đạo các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương chủ động, thường xuyên theo dõi, rà soát kế hoạch đầu tư công năm 2021 đẩy mạnh tiến độ thực hiện dự án và giải ngân vốn đầu tư công, kịp thời điều chỉnh kế hoạch vốn nhằm giải ngân hết số vốn được giao.

Bộ KH&ĐT cũng đề xuất giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan theo dõi sát diễn biến giá cả, cung cầu thị trường, nhất là nguyên vật liệu, đầu vào sản xuất như: sắt, thép, xi măng, thức ăn chăn nuôi… đánh giá tác động đến nền kinh tế, đầu tư công; kịp thời ngăn chặn các hành vi đầu cơ, tăng giá nhằm kiểm soát lạm phát, hạn chế tác động tiêu cực đến thị trường trong nước.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến nội dung, cách thức vận dụng các Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các chuyên đề, lĩnh vực cụ thể; đồng thời, nghiên cứu, thành lập cơ quan đầu mối để tiếp nhận, giải đáp thắc mắc khó khăn của doanh nghiệp.