'Hồi sinh sông chết ở Hà Nội': Cần cả kỹ thuật và ý thức con người

Chuyên gia môi trường cho rằng vấn đề "hồi sinh sông chết ở Hà Nội" cần cả kỹ thuật và ý thức con người. Ảnh: Di Linh

Mới đây, Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải thông tin Hà Nội cần tập trung cải tạo, làm sống lại 4 dòng sông phía Tây thành phố là sông Tích, sông Đáy, sông Nhuệ, sông Tô Lịch.

Được biết, Hà Nội từng có nhiều phương án "hồi sinh các dòng sông chết" nhưng chưa được thực thi. Nhằm làm rõ hơn về giải pháp "cứu" những dòng sông này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với PGS. TS Ngô Thế Ân, Trưởng khoa Môi trường (Học viện Nông nghiệp VN).

PV: Vấn đề "hồi sinh các dòng sông chết" ở Hà Nội đã được đặt ra từ lâu nhưng nhiều phương án vẫn nằm trên giấy. Theo ông, chúng ta cần có những giải pháp gì để để "cứu" những con sông này?

PGS. TS Ngô Thế Ân: Điều đầu tiên, trước khi xử lý ô nhiễm sông, chúng ta cần biết nguồn ô nhiễm từ đâu ra.

Điều quan trọng là phải biết nguồn thải. Việc kiểm soát nguồn thải có thể thực hiện bằng các biện pháp như xử lý nước thải tại nguồn trước khi đổ ra sông.

Tuy nhiên, nước thải được xử lý đạt quy chuẩn nhưng đổ ra sông kết hợp với nhiều nguồn thải khác cũng có thể là tác nhân gây ô nhiễm.

Do đó, chúng ta phải làm sao duy trì được khả năng tự làm sạch của sông bằng các biện pháp như tăng cường lưu lượng nước đi vào (bổ sung thêm nước) để đảm bảo độ thoáng của dòng chảy, tạo oxy.

Hoặc xử lý ngay trên sông bằng cách phát triển các nhóm thủy sinh, bố trí mật độ vừa phải trên sông để tự làm sạch. Tuy nhiên, đây mới là các vấn đề về kỹ thuật.

Nước sông ô nhiễm, đổi màu. Ảnh: Di Linh

Vậy theo ông chúng ta cần kết hợp kỹ thuật với các yếu tố nào khác để làm sạch những dòng sông này?

Giải pháp, chính sách, luật... chúng ta đã có đủ rồi nhưng ý thức con người thì chưa đáp ứng được. Kể cả thực thi nhóm giải pháp triệt để thì cũng cần cả ý thức con người.

Đơn cử, chúng ta cần tuyên truyền cho cộng đồng ở lưu vực sông nhận thức được trách nhiệm bảo vệ môi trường; tăng cường giám sát xả thải ô nhiễm, báo cáo cơ quan chức năng xử lý kịp thời.

Đây là việc cần cả hệ thống tham gia từ quản lý nhà nước, chính quyền sở tại, đoàn thể, người dân... Lý thuyết xử lý sông ô nhiễm thì nhiều nhưng thực tế không đơn giản.

Phối cảnh xử lý ô nhiễm sông Tô Lịch vẫn nằm trên giấy.

Tức là về kỹ thuật xử lý sông ô nhiễm chúng ta hoàn toàn có thể làm được. Vậy cụ thể vấn đề ý thức người dân như thế nào, thưa ông?

Chúng ta có thể thấy rằng không phải mọi người không nhận thức được vấn đề ô nhiễm nhưng mục tiêu kinh tế quan trọng hơn. Ví dụ làng nghề sản xuất bún, nếu xử lý nước thải trước khi đổ ra sông thì cần đầu tư hệ thống xử lý.

Một hệ thống xử lý nước thải có thể tốn vài chục triệu nên nhiều người chấp nhận đánh đổi lợi ích trước mắt. Tuy nhiên, nếu xử lý được vấn đề ô nhiễm thì sẽ có lợi ích lâu dài hơn.

Ví dụ, nếu không ô nhiễm thì chúng ta sẽ bớt chi phí khám chữa bệnh; nâng cao thương hiệu làng nghề... Tuy nhiên, chu kỳ để có lợi ích này phải từ 5-10 năm. Đây là chuyện nhiều người biết nhưng không dễ thuyết phục.

Do đó, để bảo vệ môi trường thì cần để cho người dân hiểu đây là một phần trách nhiệm và lợi ích của họ. Điều này cần thay đổi dần từng bước.

Xin cảm ơn ông!

Những 'dòng sông chết' tại Hà Nội sắp được hồi sinh Thời gian tới Hà Nội sẽ tập trung cải tạo, làm “sống lại” 4 dòng sông phía Tây thành phố là sông Tích, sông Đáy, ...