Ngân hàng, bất động sản dẫn đầu về rửa tiền tại Việt Nam

Rủi ro rửa tiền tại Việt Nam được đánh giá là trung bình cao, trong khi đó, rủi ro về tài trợ khủng bố quốc gia được đánh giá ở mức thấp. Kết quả này được công bố tại Hội nghị trực tuyến Báo cáo tóm tắt kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017, được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức hôm qua, 17/5.

Ngân hàng, bất động sản dẫn đầu về nguy cơ rửa tiền ở Việt Nam

Ngoài việc đánh giá chung, Ngân hàng Nhà nước cũng công bố rủi ro về hoạt động rửa tiền tại các lĩnh vực kinh doanh. Trong đó, ngành dẫn đầu về nguy cơ rửa tiền nhiều nhất là ngân hàng và bất động sản. Nguy cơ rửa tiền của hai lĩnh vực này là ở mức cao.

Ngân hàng, bất động sản dẫn đầu về nguy cơ rửa tiền ở Việt Nam. (Nguồn: NHNN).

Theo báo cáo, chiếm gần 90% tổng số báo cáo giao dịch đáng ngờ gửi đến Cục Phòng, chống rửa tiền đều đến từ lĩnh vực ngân hàng, cao hơn so với các lĩnh vực khác.

"Dù phải khẳng định rằng không phải tất cả các khoản tiền thu bất chính đều được tội phạm đưa vào chu trình tẩy rửa tiền, song điều này cũng chứng tỏ, so với các lĩnh vực khác trong nền kinh tế, khả năng tội phạm lựa chọn hệ thống ngân hàng nhằm hợp pháp hóa các khoản thu bất chính để biến những đồng 'tiền bẩn' trên thành 'tiền sạch' là cao hơn", đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết.

Cụ thể, phương thức của loại tội phạm này là sử dụng tài khoản ngân hàng dưới tên người khác, để nhận và chuyển các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp để che giấu nguồn tiền thu được.

Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà nước, nguy cơ rửa tiền từ lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan chủ yếu đến tội tham ô tài sản từ những người có chức vụ, quyền hạn hoặc đánh bạc và trốn thuế.

Với bất động sản, đây cũng là lĩnh vực có nguy cơ rửa tiền ở mức cao. 

Theo cơ quan chức năng các giao dịch mua bán, chuyển nhượng bất động sản có thể thực hiện bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và không thông qua sàn giao dịch nên rất khó cho các cơ quan chức năng kiểm tra, xác định nguồn gốc của tiền. Trong khi đó, đây lại là lĩnh vực có nguồn tiền đầu tư có giá lớn nên các đối tượng phạm tội thường lợi dụng.

Phương thức của các đối tượng tội phạm này là thường nhờ người thân trong gia đình mua, chuyển nhượng, cho tặng bất động sản. 

Phó Cục Trưởng Cục Phòng chống rửa tiền Phạm Gia Bảo cho biết ngân hàng và bất động sản là hai lĩnh vực thường có mối liên quan với nhau. Vì vậy, ông cho rằng các giao dịch viên cần tăng cường nhận biết dấu hiệu của các giao dịch này để kiểm soát về dòng tiền.

Nguy cơ rửa tiền cao với tội tham ô tài sản

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước - ông Nguyễn Kim Anh, cho biết đây là lần đầu tiên Việt Nam thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền và tài trợ khủng bố. Việc đánh giá rủi ro được kết luận thông qua các thông tin, số liệu, hồ sơ vụ việc thu thập được thông qua cơ chế phối hợp trong nước và hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh chủ trì Hội nghị Báo cáo tóm tắt kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017. (Ảnh: NHNN).

Các cơ quan thực thi pháp luật của Việt Nam đã đưa ra danh sách 17 loại tội phạm của tội rửa tiền vào đánh giá. Trên cơ sở đánh giá qui mô, tính chất và số liệu điều tra, truy tố, xét xử cũng như nguồn tiền tội phạm có được khi thực hiện các loại tội này giai đoạn 2012-2017 để đánh giá nguy cơ rửa tiền ở Việt Nam.

Ba nhóm tội phạm nguồn có nguy cơ cao rửa tiền là tội tham nhũng (tham ô, nhận hối lộ, lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản), tổ chức đánh bạc và tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy.

Trong nhóm tội phạm về tham nhũng, so với tội hối lộ và tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn thì số vụ án bị truy tố, xét xử về tội tham ô cao hơn. Cụ thể, năm 2016 xét xử 80 vụ với 161 bị cáo, năm 2017 xét xử 18 vụ với 41 bị cáo.

Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết các vụ án tham ô tài sản có các khoản tiền bị chiếm đoạt là rất lớn, có những vụ án số tiền này lên đến hàng trăm tỉ đồng. Các khoản tiền bị chiếm đoạt này được sử dụng cho mục đích chi tiêu cá nhân, mua sắm bất động sản, tài sản có giá trị hoặc được "rửa tiền".

Hành vi nhận hối lộ thường khó phát hiện nhưng những năm gần đây những vụ án nhận hối lộ thường có giá trị lớn, dẫn đến nguy cơ rửa tiền đối với tội phạm này ngày càng tăng cao. Số tiền phải thi hành án đối với tội hối lộ năm 2017 tăng gấp 3 lần so với năm 2016.

Trong cơ cấu án về các tội phạm tham nhũng, số vụ án và bị cáo bị xét xử hàng năm đối với tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản là thấp hơn so với tội tham ô tài sản và cao hơn so với tội hối lộ.

Tuy nhiên, hiện tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản thuộc nhóm nguy cơ cao liên quan đến rửa tiền. Cụ thể, thời gian qua, có nhiều vụ đại án xảy ra có nguồn gốc từ việc lạm dụng chức vụ quyền hạn để chiếm đoạt tài sản.