Nhiều xóm làng miền Tây tan tác vì sạt lở

Một xóm nhà dân tại cửa biển Vàm Xoáy, xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau bị biển uy hiếp - (Ảnh: NGUYỄN HÙNG)

Hàng loạt địa phương tại khu vực ĐBSCL phải ban bố tình trạng khẩn cấp, tổ chức di dời dân ra khỏi những vùng bờ biển, bờ sông bị sạt lở nặng.

Xóm làng tan tác

Trưa 21/9, khi trở lại cửa biển Vàm Xoáy (xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, Cà Mau) từng là nơi hội tụ của hàng trăm hộ dân hành nghề chài lưới, trước mắt chúng tôi là khung cảnh điêu tàn, chỉ còn lại những chiếc cọc trơ trọi, những mảng bêtông đổ nát trước những con sóng tức tưởi liên tiếp uy hiếp bờ.

Anh Trương Minh Tài, người nhiều năm làm trưởng ấp ở khu này, cho biết bờ biển phía tây từng có 47 hộ nhưng giờ chỉ còn 2-3 hộ bám trụ vì sinh kế, còn lại tản cư hết. Bên kia sông, xóm dân hàng chục hộ thuộc ấp Kinh Đào Đông cũng bị xóa sổ.

Cùng một số gia đình dựng nhà bên mé biển sau cơn bão số 5 năm 1997, bà Trần Thị Suốt (60 tuổi) cho biết khu vực này từng là nơi mà cây mắm, cây đước phát triển sum sê, có con lộ ximăng dẫn vào trung tâm xã và chưa bao giờ sóng đánh tới vì hai bên còn có hai bờ cát bảo vệ.

Nhưng vài năm trở lại đây, biển bỗng dưng "đổi tánh", gặm mất bờ cát, rồi tấn công vào sâu bên trong bờ. Trạm biên phòng phải 3 lần di dời nhưng cũng đều bị sóng làm hư hại, phải dời đi sâu vào trong. Nhà bà Suốt trước đây ở phía trước con lộ ximăng nhưng bị biển đánh dữ quá, nên phải dời vào bên trong. Nhà càng dời, biển càng đuổi theo.

"Hết cách, các hộ dân phải bỏ nhà để vào khu tái định cư", bà Suốt nói, đồng thời cho biết các khu đất mà hàng loạt hộ dân từng sinh sống trước đây nay chỉ còn trơ trọi những chiếc cọc. Người dân phải chạy biển và chỉ sau vài năm, xóm làng đã trở nên tan tác.

Không chỉ nhà dân ven khu vực cửa biển Vàm Xoáy, những cánh rừng phòng hộ cũng bị biển nuốt mất. Nhiều đoạn, các cánh rừng mắm, rừng đước đã không còn, nhiều nơi chỉ còn lại những gốc cây trước từng đợt sóng tạo "hàm ếch" khoét sâu vào bờ.

Theo kĩ sư Lâm Trường Ân - cán bộ Chi cục Thủy lợi Cà Mau, tại cửa biển Vàm Xoáy biển đã lấn vào sâu hơn 50m. Để bảo vệ tính mạng của dân, địa phương đã vận động các hộ dân vào khu tái định cư tạm thời cách đó gần 1km. "Đây chỉ là giải pháp tạm thời. Nếu như tình trạng này kéo dài mà không có biện pháp hữu hiệu, nguy cơ sẽ đe dọa đến vùng chót mũi Cà Mau", kĩ sư Ân nói.

Mỗi năm mất diện tích bằng một xã

Vàm Xoáy là một trong tám điểm mà UBND tỉnh Cà Mau vừa ký công bố tình huống khẩn cấp do sạt lở. Theo ông Lê Văn Sử - phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, vào mùa mưa, tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển diễn biến rất phức tạp, khó lường.

Tiến hành gia cố biển vì sạt lở. (Ảnh: TTO)

Đến nay, bờ biển đông và tây của Cà Mau đã bị sạt lở rất nghiêm trọng. Trong đó, bờ biển tây bị sạt lở khoảng 57km, nhiều đoạn sạt lở sâu, tiềm ẩn nguy cơ vỡ đê biển. Bờ biển đông bị sạt lở khoảng 48km, có nhiều đoạn sạt lở sâu, làm mất đất rừng phòng hộ từ 80 - 100m mỗi năm, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và đe dọa tính mạng, tài sản của hàng trăm ngàn hộ dân vùng ven biển.

Nếu tính chung diện tích sạt lở bờ biển và bờ sông, mỗi năm Cà Mau mất đi diện tích đất tương đương một xã do sạt lở. Cà Mau đã xử lí, khắc phục sạt lở nhiều vị trí xung yếu ven biển với tổng chiều dài 28.765m, tổng mức đầu tư gần 957 tỉ đồng, khôi phục được hàng trăm hecta rừng phòng hộ bảo vệ đê biển.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Tiến Hải - chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau - cho biết địa phương này đang tiếp tục cho rà soát nhiều điểm sạt lở khác cũng đang diễn biến hết sức phức tạp. Trước mắt, với những điểm sạt lở, địa phương sẽ hỗ trợ dân di dời đến nơi an toàn, hỗ trợ tái định cư để ổn định chỗ ở; chủ động lập kế hoạch xây dựng các công trình kè phù hợp để bảo vệ...

"Sạt lở tại Cà Mau diễn biến nhanh hằng ngày, hằng giờ, cả trên biển lẫn trên sông. Nếu không kịp thời xử lí sẽ còn nhiều nơi buộc phải ban hành tình trạng khẩn cấp", ông Hải cho biết.

Thủ tướng chỉ đạo kiểm tra, khắc phục

Văn phòng Chính phủ vừa có thông báo truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc giao Bộ NN&PT-NT cùng một số bộ ngành và địa phương kiểm tra khắc phục sạt lở bờ sông, bờ biển ở khu vực ĐBSCL.

Cảnh sạt lở tuyến quốc lộ 91 tại xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú, An Giang. (Ảnh: BỬU ĐẤU)

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ trưởng Bộ NN&PTNT làm trưởng đoàn cùng với lãnh đạo các bộ, ngành, Văn phòng Chính phủ và lãnh đạo địa phương khẩn trương kiểm tra đánh giá về tình hình sạt lở bờ sông, bờ biển, công tác khắc phục và bảo đảm an toàn tính mạng, ổn định đời sống và sản xuất của nhân dân tại các khu vực bị sạt lở ở ĐBSCL.

Trên cơ sở kết quả kiểm tra, đề xuất giải pháp trước mắt và lâu dài để xử lí, khắc phục tình trạng sạt lở ven sông, ven biển nhằm bảo đảm an toàn tính mạng, ổn định đời sống và sản xuất của người dân, đồng thời có phương án chỉ đạo sản xuất vụ đông xuân 2019 - 2020 nhằm chủ động ứng phó nguy cơ hạn hán, thiếu nước có thể xảy ra tại ĐBSCL.

H.T.D.