Sống lay lắt ở Biển Hồ mùa khô cạn

Từ lâu Biển Hồ Tonle Sap được nhiều người dân Campuchia xem là “kho báu” với nhiều tài nguyên thiên nhiên phong phú. Tuy nhiên, Biển Hồ đang đứng trước khá nhiều mối đe dọa lớn. Chưa bao giờ những ngư dân của vùng Biển Hồ lại phải đối diện với nhiều khó khăn như vậy…

“Kho báu Biển Hồ” đã cạn kiệt?

Cuối năm 2016, chúng tôi lên đường sang tỉnh Kampong Chnang, Campuchia, đến Biển Hồ. Theo chỉ dẫn của một người dẫn đường tên Hòa (người dân gốc Việt sống ở Campuchia), chúng tôi phải tá túc lại ở khu vực này một đêm, chờ đến sáng để đến Biển Hồ, tận mắt chứng kiến cảnh mưu sinh của các ngư dân nơi đây trong những ngày khô hạn lịch sử.

Biết được dự định của chúng tôi, anh Hòa cho hay: “Trước kia người dân sống ở khu vực này xem Biển Hồ là một “kho báu” vô tận với vô số tôm cá và cả những động vật quý hiếm. Tuy nhiên, năm nay “kho báu” dường như đã cạn kiệt, cuộc sống của các ngư dân Biển Hồ khốn khó vô cùng".

Biển Hồ vào mùa khô cạn.

Theo lý giải của anh Hòa, chợ cá Kompong Chnang là minh chứng lớn nhất của sự trù phú của Biển Hồ. Chợ cá Kompong Chnang bắt đầu nhóm họp từ 10 giờ đêm đến sáng hôm sau, là nơi tập trung sản vật được đánh bắt ở Biển Hồ, chợ cá lớn nhất xứ Chùa Tháp.

Trò chuyện với phóng viên bà Thư Chanh (tiểu thương ở chợ cá Kompong Chnang) cho hay: “Năm nay vào mùa cá nhưng số lượng cá giảm hơn một nữa. Vào mọi năm nếu đến chợ vào mùa này thì mọi người sẽ thấy sản vật ở Biển Hồ nhiều cỡ nào. Có những con "thủy quái" hàng trăm ký cũng được mang ra bán. Nhưng năm nay khô hạn nên không bắt được cá lớn”.

Những em nhỏ ở Biển Hồ sống trong điều kiện hết sức khó khăn, thiếu thốn.

Ông Pol Chen (53 tuổi, huyện Can Dieng, Pursat) một người bản địa cho biết, mấy ngày nay đi đánh cá được rất ít nên vợ con ông đã lên bờ xin một công việc khác. Riêng ông vẫn ở lại để giữ thuyền và tranh thủ đánh bắt tạm.

Ông Pol Chen cũng chia sẻ, do 3 ngày liên tiếp ông đi đánh cá nhưng chẳng được bao nhiêu nên ông buồn quá ở nhà uống rượu cho qua ngày. "Mọi năm vào mùa này mỗi ngày tôi đánh được cả trăm ký cá đem xuống chợ Kompong Chnang bán cũng đủ cho gia đình sống và có tiền dự trữ. Vậy mà năm nay khô hạn quá nên không có cá tôm. Ngay cả sông Pursat cũng có nhiều đoạn khô tới đáy thì làm sao chúng tôi sống nổi”, ông Chen than.

Cạn khô hy vọng

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Văn Minh (quê gốc xã Tiên Bình, huyện Vĩnh Hưng, tỉnh Long An) thì ở khu vực Biển Hồ có đến hàng trăm gia đình người Việt đang mưu sinh bằng nghề đánh bắt ở khu vực này.

Hàng năm khi vào mùa nước lên, mọi người lại dời nhà vào trong b, rồi khi khô hạn họ lại làm nhà bè, dời ra biển hồ để gần nguồn nước và tiện cho việc đánh bắt.

Khu chợ cá ở Biển Hồ không còn tấp nập như xưa.

Tại một đoạn sông gần khô đến đáy, chúng tôi bắt gặp một vài đứa trẻ gốc Việt vẫn đang cần mẫn mò caa, bắt ốc để kiếm thêm thu nhập. Sau một ngày lội nước, đôi chân của những đứa trẻ nứt nẻ và bàn tay đen sì do nguồn nước ô nhiễm. Tuy vậy, hầu như chúng chẳng kiếm được gì đáng giá.

Tiếp xúc với chúng tôi, bé Nguyễn Văn Tri (12 tuổi, quê gốc Long An) cho hay: “Cả tháng nay cháu chưa ăn được một bữa nào ngon, nhà cháu cũng gần hết tiền mua gạo rồi. Bạn bè của cháu đều được bố mẹ đưa lên bờ đi bán vé số kiếm tiền nhưng cháu không quen với công việc này nên bố mẹ không cho đi. Nếu cứ vầy hoài chẳng biết gia đình cháu sẽ sống sao”.

Trong quá trình tiếp xúc với những ngư dân ở Biển Hồ, chúng tôi có đặt câu hỏi vì sao không dọn lên bờ sống, tìm một công việc mới, thay vì cố bám trụ lại Biển Hồ để chịu cảnh khốn khó, dịch bệnh thì người dân ở đây đều trả lời rằng họ đang lâm vào tình cảnh “ở chẳng được, đi chẳng đánh”. Bởi lâu nay họ đã quen sống ở Biển Hồ và mưu sinh bằng nghề đánh bắt cá. Nay lên bờ làm quen với công việc mới sẽ rất khó khăn và không biết làm việc gì.

Một căn nhà tuềnh toàng của người dân sống ở Biển Hồ.

“Mấy chục năm nay sang đây chúng tôi chỉ biết làm nghề đánh cá thôi. Nay đã có tuổi rồi, lên bờ làm nghề bốc vác làm không nổi còn nghề khác thì mình không biết làm. Trước tình cảnh này chúng tôi không biết làm gì khác ngoài chuyện “cầu trời” đừng cho hạn hán nữa. Nếu năm nào cũng thế này chắc biển hồ sẽ không còn con cá nào sống được huống cho là người dân chúng tôi”, ông Phạm Sanh (quê Sóc Trăng, hiện sống ở tỉnh Kampong Chnang) chia sẻ.

Theo đại diện chính quyền Campuchia thì mức nước hiện tại ở khu vực Biển Hồ là thấp nhất trong vòng 50 năm vừa qua. Để ứng phó với tình trạng khô hạn, nhiều địa phương đã trích kinh phí phục vụ cho việc nạo vét các con sông, con suối để tìm nguồn nước.

Trong đợt hạn hán vừa qua ngoài việc ảnh hưởng đến đời sống của các ngư dân sống trên Biển Hồ, tại Campuchia có trên 200ha đất sản xuất nông nghiệp bị ảnh hưởng trực tiếp từ đợt hạn hán này. Năm nay, chính phủ đã có chỉ thị cấm một số địa phương sản xuất lúa để dành nước ngọt phục vụ sinh hoạt hằng ngày của người dân. Tình trạng khô hạn còn là mối đe dọa về ô nhiễm, dịch bệnh với người dân Campuchia.