Việt Nam đã làm phẳng đường cong Covid-19 như thế nào?

Y tế cộng đồng phát huy hiệu quả

Số ca nhiễm Covid-19 còn lại của Việt Nam kể từ trường hợp đầu tiên xuất hiện vào ngày 23/1, đã phẳng hơn nhiều so với đường cong Covid-19 của các quốc gia khác. 

Những biện pháp tối ưu bảo vệ sức khỏe cộng đồng đã được thực hiện tại Việt Nam, bao gồm: Chiến dịch y tế cộng đồng rộng khắp trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội, các biện pháp lần theo dấu/cách li có hiệu quả dựa trên khoanh vùng các mối quan hệ cũng như thực hiện xét nghiệm với số lượng hợp lí (tính đến ngày 5/4, Việt Nam đã xét nghiệm cho khoảng 0,1% dân số so với khoảng 0,2% ở Anh).

Ngoài ra, Việt Nam đã thiết lập một hệ thống theo dõi không chỉ những người bị nhiễm bệnh (các bệnh nhân F0), mà còn Covid-19 giám sát một loạt những người có tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với người bị nhiễm và/hoặc bị nghi nhiễm. (Trong chế độ theo dõi Covid-19 của Việt Nam, những người bị nghi nhiễm Covid-19 hoặc đã tiếp xúc với bệnh nhân F0 được gọi là F1, những người đã tiếp xúc với bệnh nhân F1 được gọi là F2... và xác định lên tới F5).

Không may là có đến 1% số người nhiễm COVID-19 sẽ chết vì căn bệnh này - mặc dù nghiên cứu mới nhất cho thấy tỉ lệ tử vong của COVID-19 có thể thấp hơn nhiều so với 1%. Tỉ lệ này tại Việt Nam, với đặc điểm dân số trẻ, có thể sẽ thấp hơn nữa.

Mặc dù vậy, khoảng 5% số người ở các quốc gia khác mắc Covid-19 sẽ cần điều trị y tế tích cực, bao gồm nhập viện điều trị tại các phòng chăm sóc tích cực (ICU) và cần sử dụng các thiết bị đắt tiền như máy thở (mặc dù tỉ lệ biến chứng nghiêm trọng 5% này có thể thấp hơn tại Việt Nam).

Một trong những ưu tiên chính của chính phủ các nước hiện nay là giảm bớt sự gia tăng đột ngột của tổng số ca nhiễm COVID-19, bởi tình trạng quá tải tại các bệnh viện. 

Rõ ràng, bệnh nhân Covid-19 không thể điều trị tốt nếu bệnh viện bị quá tải, nhưng những người có vấn đề sức khỏe khác, như đau tim hoặc ung thư cũng sẽ không thể được điều trị đầy đủ khi các bác sĩ cũng đang bị quá tải, với các ca nhiễm Covid-19 và các nguồn lực y tế cũng đang tập trung cho dịch.

Tại sao chiến lược “làm phẳng đường cong” tối ưu ở Việt Nam?

Thêm vào đó, một số dữ liệu mới được công bố vào tuần trước so sánh số người chết ở một số nước châu Âu trong tháng 3.2020 cao hơn tháng 3/2019, nhưng phần lớn là do những bệnh nhân cần điều trị cho các vấn đề y tế không phải Covid-19 - đã không thể được điều trị đầy đủ.

Hiện tượng này là một vấn đề thậm chí còn lớn hơn ở các nước đang phát triển như Ấn Độ, Philippines và Việt Nam. Đó cũng là lí do khiến Chính phủ Việt Nam nhận được lời khen ngợi từ khắp nơi trên thế giới vì đã “làm phẳng đường cong” biểu đồ dịch Covid, ngăn không cho các bệnh viện bị quá tải.

Một cuộc thăm dò được thực hiện ở Mỹ vài ngày trước, rằng họ lo ngại điều gì nhất liên quan đến Covid-19. Hơn một nửa số người Mỹ được khảo sát nói rằng lo ngại nhất về tác động của Covid-19 đối với họ là về mặt kinh tế, trong khi chỉ có 4% người dân ở Mỹ nói rằng mối lo ngại hàng đầu là bị nhiễm Covid-19.

Theo một nghiên cứu được xuất bản bởi nhà kinh tế học Robert Barro của Đại học Harvard vào tháng trước, nhiều quốc gia có thể phải chịu mức giảm tăng trưởng GDP tới 6% hoặc cao hơn trong năm nay, dựa trên tác động kinh tế của đại dịch nghiêm trọng trong quá khứ, như dịch Cúm Tây Ban Nha.

Ví dụ, kinh tế Mỹ ban đầu được dự báo tăng trưởng 2% trong năm 2020, nhưng dịch Covid-19 bùng phát có thể làm giảm tăng trưởng GDP của Mỹ khoảng 7%, và vì thế các nhà kinh tế dự báo tăng trưởng GDP của Mỹ sẽ giảm xuống -5% năm nay. 

 Tương tự, kinh tế Thái Lan ban đầu được dự báo tăng 3% trong năm 2020, hiện nay mức dự báo này được điều chỉnh giảm khoảng 8%, do tác động của dịch Covid-19, và các nhà kinh tế dự báo tăng trưởng kinh tế Thái Lan sẽ giảm xuống -5% năm nay.

Trong khi đó, hầu hết các nhà kinh tế dự đoán kinh tế Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng 3,5-4% trong năm 2020, và thậm chí có thể cao hơn nữa, tùy thuộc vào hiệu quả của các biện pháp hỗ trợ tăng trưởng của Chính phủ.

 Lí do khiến kinh tế của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng ít hơn, chỉ giảm 3,5% tăng trưởng GDP từ Covid-19, so với mức giảm 6-7% của nhiều quốc gia khác trên thế giới, là các biện pháp y tế cộng đồng của Việt Nam đã rất hiệu quả.

Trái ngược với hầu hết các quốc gia khác trên thế giới đang bị tấn công bởi Covid-19, nhiều nhà máy, trang trại của Việt Nam vẫn hoạt động, một số cửa hàng bán lẻ vẫn mở, do đó, tỉ lệ dân số vẫn tiếp tục làm việc cao hơn, so với hầu hết các nước khác trên thế giới, mặc dù hiện nay nhiều trong số đó là làm việc tại nhà.

Thêm vào đó, số lượng thất nghiệp dự kiến ở Việt Nam được công bố bởi các hiệp hội ngành công nghiệp, cho thấy tỉ lệ thất nghiệp có thể tăng lên khoảng 5% vào cuối tháng này, so với khoảng 2% vào đầu năm 2020.

Sự gia tăng số lượng lao động thất nghiệp của Việt Nam sẽ là một thách thức lớn đối với các nhà hoạch định chính sách. Với tỉ lệ thất nghiệp ở Mỹ sẽ đạt khoảng 20% vào cuối tháng 4, là minh chứng cho thấy những kịch bản xấu hơn có thể đã xảy ra cho thị trường việc làm tại Việt Nam, nếu không có các biện pháp y tế công cộng hiệu quả mà Chính phủ đã thực hiện ngay từ Tết.

Cuối cùng, một yếu tố nữa sẽ giúp nền kinh tế Việt Nam vượt qua cơn bão kinh tế toàn cầu. Việt Nam sản xuất các sản phẩm cao cấp như điện thoại thông minh và máy ảnh kĩ thuật số, nhưng phần lớn các sản phẩm tiêu dùng được sản xuất tại Việt Nam vẫn là hàng hóa thứ cấp được xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu, và được bán cho người tiêu dùng trong các chuỗi siêu thị giá rẻ như Walmart ở Mỹ và Carrefour ở châu Âu.

Nhu cầu về các sản phẩm tiêu dùng thứ cấp được bán trong các cửa hàng giảm giá (chẳng hạn như thiết bị thể thao/thảm yoga, đồ chơi thú cưng, đồ làm vườn, dụng cụ nhà bếp thứ cấp...) thường vẫn ổn định trong thời kì suy thoái kinh tế. Đó là vì nếu trước khi suy thoái người tiêu dùng đã quen mua sản phẩm xa xỉ đắt tiền, thì sau khi suy thoái kinh tế xảy ra, họ bắt đầu mua sắm các sản phẩm tiết kiệm hơn được bán trong các cửa hàng giảm giá, để giảm mức chi tiêu hàng tháng.

Bước đi tiếp theo?

Tuần trước, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố thành lập một lực lượng đặc biệt có tên "Opening Up Our Country Task Force" bao gồm các chuyên gia y tế và lãnh đạo doanh nghiệp. Quyết định này của Tổng thống Trump được ủng hộ khi các chuyên gia điều chỉnh giảm dự báo về tổng số ca tử vong do Covid-19 ở Mỹ, từ mức 2,2 triệu người vào tháng 3 xuống còn 250.000 người vào đầu tháng 4, và xuống dưới 60.000 vào tuần trước. 

Một số quốc gia ở châu Âu cũng đã bắt đầu lên kế hoạch mở lại nền kinh tế, dựa trên thực tế là đường cong biểu đồ dịch Covid-19 (số ca nhiễm còn lại) và số lượng tử vong dường như đã đạt đỉnh.

Cuối cùng, hầu hết các chính phủ đang hiệu chỉnh các biện pháp mở cửa lại kinh tế, dựa trên tốc độ giảm của số ca nhiễm Covid-19 còn lại và/hoặc số ca tử vong tính từ đỉnh (ví dụ, mức tăng đột biến trong các ca nhiễm Covid-19 còn lại của Ý trong biểu đồ trên. Và tốc độ giảm dần sau đó là chỉ báo quan trọng cho những quyết định của các chính trị gia và giới chức y tế của Ý). 

Vì giới chức y tế của Việt Nam đã “làm phẳng đường cong” và vì Việt Nam chưa có trường hợp tử vong nào, chúng tôi hi vọng việc mở cửa lại kinh tế của Việt Nam sẽ diễn ra khá suôn sẻ.

Bài viết theo quan điểm của VinaCapital