Thấy gì từ 'sự cố' hàng loạt doanh nghiệp hủy hợp đồng trúng thầu gạo với Nhà nước?

Điểm danh các doanh nghiệp bỏ thầu

Theo tìm hiểu của Tiền phong, có 6 gói thầu trúng cung ứng cho dự trữ Nhà nước hơn 5.700 tấn gạo năm 2020 cho kho gạo dự trữ, thuộc Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Nam Tây Nguyên bị hủy. Trong đó có 4 gói thầu gạo nhập kho dự trữ quốc gia 2020 tại Chi cục Dự trữ Đắk Lắk; 2 gói thầu cung cấp 1.900 tấn gạo nhập kho dự trữ Chi cục Dự trữ Nhà nước Lâm Đồng

Các doanh nghiệp bị hủy hồ sơ trúng thầu gồn Công ty CP Lương thực Hà Nam Ninh, Công ty CP Lương thực Cao Lạng; Công ty CP Lương thực Hà Tĩnh (2 gói thầu); Công ty TNHH Phát Tài, Công ty CP Mỹ Tường.

Với việc hủy thầu, các doanh nghiệp này phải nộp lại số tố tiền thu bảo lãnh dự thầu theo Luật Đấu thầu cho ngân sách Nhà nước, tổng tiền 800 triệu đồng.

Tại Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Hải Hưng, 7 gói thầu cung ứng 8.000 tấn gạo vào kho dự trữ cũng được hủy theo thông báo mới nhất. Tổng số gạo đấu thầu bị là 13.700 tấn gạo.

Danh sách các doanh nghiẹp bị hủy thầu gồm: Công ty TNHH Thủy Long Hà Nam (huyện Lý Nhân, Hà Nam); Công ty Cổ phần Thương mại Minh Khai (Hải Phòng); Công ty TNHH Thương mại Chương Tho (Thái Bình); Công ty CP Lương thực Hà Tĩnh (Hà Tĩnh); Công ty CP Lương thực Hà Nam Ninh (Hà Nam).

Theo một chuyên gia từ Bộ Tài chính, do các doanh nghiệp trúng thầu phụ thuộc quá lớn vào kênh nhập gạo từ thương lái. Chính vì vậy, khi thị trường diễn biến bất thường, họ không mua được gạo.

Tuy nhiên, cũng có hiện tượng thương lái, móc nối với doanh nghiệp gạo ghìm giá, giữ gạo chờ tăng giá hoặc chờ bán cho đơn vị mua xuất khẩu. Các doanh nghiệp này chấp nhận bị mất tiền bảo lãnh thầu, hoặc tiền phạt để bán cho doanh nghiệp thu mua xuất khẩu.

Còn Giáo sư Võ Tòng Xuân, chuyên gia về lúa gạo Việt Nam cho hay: "Hiện tượng găm hàng đã xuất hiện do các doanh nghiệp thu mua gạo của Việt Nam phụ thuộc lớn vào thương lái thu mua thóc của dân. Để giải quyết việc này, cần công khai mức giá và đấu giá mua gạo để thương lái yên tâm bán gạo cho doanh nghiệp".

Sẽ báo cáo Bộ Tài chính doanh nghiệp bỏ thầu và xử phạt

Theo tìm hiểu của Tiền phong, trong số các doanh nghiệp trúng thầu gói thầu cung cấp gạo cho dự trữ quốc gia năm 2020 hầu hết là các doanh nghiệp có trụ sở ở miền Bắc và miền Trung, nhưng lại trúng thầu ở khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ, Tây Nam Bộ.

Đáng chú ý, có doanh nghiệp trúng thầu hàng loạt, giờ lại bỏ thầu như Công ty CP Lương thực Hà Nam Ninh, Công ty CP Lương thực Cao Lạng, Công ty CP Lương thực Hà Tĩnh.

Theo ông Đỗ Việt Đức, Tổng cục trưởng, Tổng cục Dự trữ Nhà nước, do các doanh nghiệp đơn phương hủy hợp đồng bán gạo nên đơn vị này sẽ tổ chức đấu giá lại. Hiện, đã có 2 cục dự trữ khu vực/22 cục dự trữ trên cả nước thông báo hủy hồ sơ thầu cung cấp gạo cho Tổng cục Dự trữ Nhà nước.

Cũng bởi nhiều doanh nghiệp hủy thầu nên đến nay, Tổng cục Dự trữ Nhà nước mới kí hợp đồng mua gạo của doanh nghiệp trúng thầu 7.700 tấn gạo (đạt 4% mục tiêu 190.000 tấn gạo mà Thủ tướng giao).

Ông Đức cho biết việc đấu thầu từ trước tới nay được công khai trên mạng đấu thầu quốc gia, các doanh nghiệp tham gia bình đẳng, hồ sơ nào hợp lệ sẽ được duyệt.

Với việc hủy thầu của các doanh nghiệp vừa qua, lãnh đạo Tổng cục Dự trữ Nhà nước cho biết sẽ báo cáo cấp cao hơn là Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư để hủy các hồ sơ thầu không thực hiện. Quá trình thực hiện hồ sơ thầu đợt mới sẽ được mở và sẽ có thông báo sớm.

Các doanh nghiệp hủy thầu sẽ bị xử lí theo quy định của Luật Đấu thầu, theo thương thảo hợp đồng thầu đã kí trước đó. Cụ thể, những doanh nghiệp này sẽ phải nộp lại ngân sách nhà nước số tiền đã đóng bảo lãnh dự thầu trước đó, thường từ vài chục đến hơn 100 triệu đồng.