Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, hiện nay trên thế giới có khoảng 2 tỉ người nhiễm lao, chiếm khoảng ¼ dân số thế giới. Bệnh lao đã lấy đi sinh mạng hơn 5.000 trẻ em, phụ nữ và nam giới mỗi ngày và không loại trừ bất kỳ một quốc gia nào.
Chình vì bệnh lao là mối nguy hiểm của nhân loại nên ngày 24/3 hàng năm được Tổ chức Y tế thế giới chọn là “Ngày thế giới phòng chống lao”, nhằm nâng cao nhận thức về dịch lao trên toàn cầu cũng như kêu gọi các quốc gia nỗ lực loại trừ bệnh lao, giúp người bệnh mắc lao được tiếp cận, chẩn đoán, điều trị và chăm sóc y tế.
Những con số “biết nói” về bệnh lao
Theo báo cáo của Bệnh viện Phổi Trung ương, Việt Nam là nước đứng thứ 14/30 nước có số bệnh nhân lao cao nhất thế giới khi có tới 16.000 người chết vì lao mỗi năm. Việt Nam là nước đứng thứ 11/30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất trên toàn cầu. Mỗi năm, nước ta có khoảng 130 người mắc lao mới, trong đó có hơn 5000 bệnh nhân lao đa kháng thuốc và 6% trong số đó là lao siêu kháng thuốc.
Theo PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, dù đã xuất hiện từ rất lâu nhưng mỗi năm lao vẫn gây tử vong cho gần 2 triệu người trên thế giới và nguyên nhân chính là do vi khuẩn lao. Ở Việt Nam, đến nay mỗi ngày vẫn có 46 người chết do lao. Gánh nặng bệnh lao ở Việt Nam đứng thứ 12 trong 20 nước có số người bệnh lao cao nhất trên toàn cầu, đồng thời đứng thứ 14 trong số 27 nước có gánh nặng bệnh lao đa kháng thuốc cao nhất thế giới.
![]() |
Bác sĩ khám cho bệnh nhân lao tại Bệnh viện Phổi Hà Nội. (Ảnh Hà Ngân). |
Cần phát hiện sớm và tuân thủ quy trình điều trị bệnh lao
Các dấu hiệu nhận biết của bệnh bao gồm: Ho dai dẳng, ho mãi mà không hết. Ho mà không có triệu chứng như đau rát họng, chảy mũi, ngạt mũi. Ho nặng về sáng và chiều tối. Sốt do lao ít khi sốt cao. Thường sốt nhẹ, dai dẳng và diễn ra vào chiều tối. Sốt không đáp ứng với thuốc hạ sốt. Tức là đã dùng thuốc hạ sốt vài ngày cho đến 1 tuần nhưng không thuyên giảm.
Người bị bệnh lao có đặc điểm là mệt mỏi, ăn kém lại do rối loạn quá trình trao đổi khí ở phổi nên bị gầy sút cân. Gầy sút cân do lao diễn ra từ từ, vài tuần cho đến vài tháng. Đi kèm là hiện tượng gầy yếu và da xanh. Khạc đờm thường là ra đờm đặc và khó khạc.
Không giống những bệnh phổi khác, đờm do lao thường đặc, hay xuất hiện vào sáng sớm và có thể có vết máu cũ. Do chảy máu hoặc do rối loạn đông máu. Ho ra máu. Ban đầu chỉ là ho ra vệt máu cũ. Nhưng sau thì người bệnh khạc ra máu tươi. Số lượng ban đầu có thể không nhiều nhưng ho nhẹ là ra. Ho ra máu thường xuất hiện vào đêm gần sáng và vào buổi sáng. Ho ra máu nặng lên khi người bệnh uống nước chè hay là hút thuốc. Có thể ộc ra máu tươi luôn.
PGS.TS Lê Văn Hợi, PGĐ Bệnh viện Phổi Trung ương, Phó trưởng ban điều hành Chương trình chống lao quốc gia nhấn mạnh, khi có các triệu chứng trên nên đi soi đờm hoặc thử phản ứng miễn dịch với vi khuẩn lao đều dương tính. Hai xét nghiệm này rất đơn giản, hầu như mọi bệnh viện đa khoa và chuyên khoa lao và bệnh phổi đều có. Thêm nữa, điều trị lao không liên tục còn có hại hơn là không điều trị. Mà không điều trị thì chắc chắn chúng ta bị tử vong sớm.
Trong điều trị lao có 4 nguyên tắc cần nhớ: đủ thuốc, đủ liều, đủ thời gian và liên tục. Tuyệt đối không được ngắt quãng dù chỉ 1 ngày. Vì đó là khoảng thời gian mà vi khuẩn lao hồi phục và tấn công trở lại. Thường điều trị chia làm 2 đợt, đợt tấn công, thường gồm 4 thuốc và đợt duy trì, thường gồm 2 thuốc.
![]() |
Thăm khám cho một bệnh nhân lao. (Ảnh: vtv) |
Công tác phòng chống lao còn gặp nhiều khó khăn
Ngày 17/3/2015, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia phòng chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn 2030 với mục tiêu giảm 30% số mắc và 40% số tử vong trong 5 năm từ 2015 - 2020.
Hiện nay, Việt Nam đang là nước đi đầu thế giới trong công tác phòng chống Lao vì những chiến lược mới và phù hợp. Thế giới có 54% số ca mắc Lao đa kháng thuốc được chữa khỏi nhưng tỷ lệ này ở Việt Nam đã đạt hơn 70%.
Hiện số người mắc bệnh Lao đang giảm hàng năm khoảng 5 - 6%, số tử vong vì bệnh giảm nhanh hơn. Trong hai năm 2015 - 2016, cả nước đã giảm 3.000 người chết vì lao. Nguyên nhân là bệnh nhân được phát hiện sớm, chủ động và nhiều hơn.
Bên cạnh đó, Việt Nam có kết quả điều trị bệnh Lao rất tốt, phát hiện sớm tất cả các thể Lao, cung cấp dịch vụ điều trị Lao cho tất cả người bệnh sau chẩn đoán, điều trị Lao tiềm ẩn. Hàng năm cả nước đã phát hiện và điều trị cho trên 100.000 người mắc Lao với tỷ lệ chữa khỏi cao trên 90% trường hợp mắc mới.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, theo báo cáo của Chương trình chống lao quốc gia, những năm qua công tác phát hiện nguồn lây vẫn gặp nhiều khó khăn do nhiều yếu tố khác nhau. Trong đó, hiểu biết của người dân về bệnh lao và cách phòng chống còn hạn chế, xã hội còn kỳ thị bệnh nhân lao dẫn đến người bị bệnh thường giấu bệnh. Tổ chống lao tuyến huyện, thị xã, thành phố trình độ chuyên môn không đồng đều nên công tác phòng, chống lao còn hạn chế. Ngoài ra, những bệnh nhân tự ý bỏ điều trị có xu hướng gia tăng. Đặc biệt, tình trạng lao kháng thuốc tăng mạnh chủ yếu do người bệnh điều trị không đúng theo chỉ định của các bác sĩ.
Để chương trình chống lao quốc gia đạt hiệu quả cao và đẩy lùi bệnh lao cần có sự chung tay của các cá nhân, tổ chức và toàn xã hội trong việc phát hiện và điều trị bệnh lao.
Khó khăn trong việc điều trị bệnh lao cho người nhiễm HIV | |
30% người Việt nhiễm vi khuẩn lao tiềm ẩn |
Lối sống 12:06 | 01/06/2019
Lối sống 07:24 | 09/05/2019
Lối sống 10:09 | 29/04/2019
Lối sống 15:17 | 26/04/2019
Lối sống 09:39 | 26/04/2019
Lối sống 20:19 | 25/04/2019
Lối sống 17:30 | 24/04/2019
Lối sống 14:55 | 24/04/2019