Các loại thuốc và vắc xin đang được kì vọng đánh bại virus gây đại dịch Covid-19

Hiện đã có hơn 200 chương trình nghiên cứu được đưa vào hoạt động để phát triển các loại vắc-xin và phương pháp trị liệu chống lại đại dịch Covid-19.

Từ những gã khổng lồ trong ngành y được nổi tiếng như Tập đoàn Gilead Science đến ông lớn hàng dược phẩm, hóa phẩm Johnson&Johnson, cuộc chạy đua phương thức chữa trị Covid-19 toàn cầu đang đến giai đoạn sôi động nhất với các cuộc thử nghiệm sản phẩm liên tiếp được đưa ra.

Dù hi vọng về việc điều chế ra một loại vắc-xin và thuốc kháng trị virus trong năm nay có khả năng cao là ngoài tầm với, vẫn còn kì vọng cho các phương thức kiểm soát sự lây lan dịch bệnh trong ngắn hạn, cũng như các loại thuốc kháng virus có thể cải thiện tỉ lệ sống sót cho người nhiễm virus Covid-19.

Với hơn 70 loại vắc-xin đang và ít nhất 70 loại thuốc đang được nghiên cứu và phát triển, viễn cảnh về một tương lai dặp tắt đại dịch Covid-19 đang ngày một củng cố.

Hiện hầu như tất cả các phương thức chữa trị này đều đang ở giai đoạn đầu nghiên cứu, và vẫn cần một khoảng thời gian tương đối nữa, chúng ta mới có thể biết được liệu phương thuốc nào sẽ mang lại hiệu quả thực sự.

Hãy cùng điểm qua các "gương mặt sáng giá" cho cuộc chiến với kẻ thù không hình Covid-19, đã gây ra cuộc khủng hoảng y tế và các nền kinh tế thế giới kể từ đầu năm tới nay.

Thuốc kháng virus

Thuốc kháng virus hoạt động theo phương thức ngăn chặn virus nhân bản, hoặc lây nhiễm các tế bào trong cơ thể.

Qui mô thuốc kháng virus có thể bao gồm tất cả mọi thứ, từ các liệu pháp công nghệ sinh học phức tạp, đến các loại thuốc generic cũ, chẳng hạn như thuốc trị bệnh sốt rét đang được thử nghiệm rộng rãi trên toàn cầu.

Các ví dụ điển hình về thuốc kháng siêu vi khác gồm có các loại thuốc cho bệnh HIV, phương thuốc điều trị bệnh viêm gan C và thuốc điều trị cúm Tamiflu.

- Thuốc Remdesivir của Gilead Sciences là "gương mặt sáng giá" đầu tiên trong danh sách các loại thuốc kháng virus có khả năng trị virus gây dịch Covid-19.

Remdesivir một loại thuốc thử nghiệm nhắm vào vật liệu di truyền gọi RNA, để ngăn chặn virua SARS-cov-2 thực hiện quá trình nhân bản.

Loại thuốc này đã từng được thử nghiệm để điều trị virus Ebola trước đây, nhưng không thành công. Qui trình sản xuất Remdesivir rất phức tạp và phải được điều trị bằng đường tiêm tĩnh mạch.

Ngày 16/4, sau thông tin các bệnh nhân nhiễm virus Covid-19 ở Chicago có dấu hiệu khả quan, khi điều trị với Remdesivir được tung ra, giá cổ phiếu Gilead tăng vọt.

Cuộc thử nghiệm trên các bệnh nhân bị bệnh nặng dự kiến sẽ có kết quả vào cuối tháng 4, cùng một cuộc thử nghiệm qui mô lớn khác trên các bệnh nhân có bệnh vừa phải, do chính phủ Mỹ kiểm soát, dự kiến sẽ có kết quả vào cuối tháng 5.

- Thuốc Hydroxychloroquine và chloroquine, những loại thuốc trị bệnh sốt rét đã được thử nghiệm rộng rãi trong các đợt bùng dịch khác.

Là loại thuốc generic giá rẻ hiện được bày bán rộng rãi và tương đối nổi tiếng, có thể sản xuất với chi phí rất rẻ.

Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần nhắc đến loại thuốc này, mặc dù bằng chứng về khả năng họ có thể điều trị và ngăn ngừa virus lây lan còn rất hạn chế.

Dù các cuộc thử nghiệm vẫn đang được tiến hành, các hệ thống y tế và chính phủ đã vội vã tích trữ hai loại thuốc này, đẩy tình trạng thiếu hụt nguồn cung cho các bệnh nhân thực sự cần sử dụng chúng, như bệnh lupus.

Hai cuộc thử nghiệm của Đại học Duke và Đại học Washington sẽ có kết quả vào tháng 5 tới đây. Tuy nhiên, mức độ an toàn của loại thuốc này đang bị giới y học dấy lên nghi ngờ trong đầu tháng này, sau khi Pháp báo cáo 43 sự cố về tim liên quan đến hydoxychloroquine.

- Thuốc Favipiravir của Zhejiang Hisun Pharmaceutical, là loại thuốc trị cảm cúm được bán dưới thương hiệu Avigan, bởi Tập đoàn Fujifilm Holdings tại Nhật Bản. Favipiravir cũng nhắm vào các RNA để ngăn chặn virus xâm nhập vào các tế bào.

Nghiên cứu thuốc Favipiravir trên 80 bệnh nhân vào tháng trước đã cho thấy nó giúp loại bỏ virus khỏi bệnh nhân sớm hơn một tuần so với hỗn hợp thuốc trị HIV của AbbVie. Đồng thời các bệnh nhân cũng ghi nhận đã cải thiện các triệu chứng bệnh ở ngực.

- Kháng thể Convalescent plasma (TAK-888) của Công ty Takeda Pharmaceutical.

Công ty dược phẩm Takeda đang thực hiện nghiên cứu các mẫu huyết tương của bệnh nhân Covid-19 đã hồi phục, thường chứa các kháng thể chống bị lây lại, có thể được sử dụng để chống virus lây nhiễm hay không.

Các phương pháp điều trị tương tự cũng đã cho thấy các kết quả hứa hẹn khi điều trị các bệnh nhân nhiễm virus nghiêm trọng.

Nhà sản xuất dược phẩm Nhật Bản tuyên bố họ có thể sẽ nhận được chấp thuận về phương pháp điều trị có nguồn gốc từ huyết tương cho Covid-19, vào cuối năm nay.

FDA cũng đã cung cấp tài liệu hướng dẫn cho các nhà nghiên cứu và bệnh viện muốn sử dụng phương pháp điều trị dựa trên huyết tương trên cơ sở thử nghiệm cho bệnh nhân.

Vắc xin

Vắc-xin là phương thức cung cấp cho đại bộ phận người dân một mức miễn dịch nhất định đối với một căn bệnh cụ thể, được coi là yếu tố cực kì quan trọng để chấm dứt đại dịch Covid-19, do nó tạo ra khả năng miễn dịch cộng đồng đối với virus.

Vắc xin thường mất nhiều thời gian để nghiên cứu và phát triển hơn, nguyên nhân là do chúng phải được chứng minh là cực kì an toàn, vì đây còn là phương thức phòng bệnh cho người khỏe mạnh.

Các cơ quan y tế hàng đầu thế giới cho biết sẽ mất ít nhất 1 năm trước khi các loại vắc-xin có thể được đến tay công chúng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có 70 loại vắc-xin đang được phát triển trên toàn cầu.

- Vắc xin mRNA-1273 của Moderna, sử dụng thông tin mã hóa RNA để điều tiết cơ thể tạo ra protein trên tế bào virus, từ đó gây ra phản ứng miễn dịch cho cơ thể.

Viện Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia thuộc Viện Y tế Quốc gia Mỹ, đang nghiên cứu loại vắc-xin này trong cuộc thử nghiệm lâm sàng trên 45 bệnh nhân, dự kiến sẽ sớm có kết quả cuối tháng 5 hoặc tháng 6 tới.

Ngày 16/4, Công ty Moderna đã thông báo rằng họ sẽ nhận được 483 triệu USD từ chính phủ Mỹ để phát triển và thử nghiệm loại vắc-xin này.

- Một loại vắc xin chưa được đặt tên của Tập đoàn Johnson&Johnson. Được biết, J&J đang nghiên cứu một loại vắc-xin dựa trên virus Adeno không tên cùng hai loại vắc xin khác.

J&J có kế hoạch sẽ bắt đầu thử nghiệm trên người vào tháng 9 năm nay, đồng thời đang tăng cường sản xuất để tạo ra 1 tỉ liều vắc-xin.

Đại diện công ty cho biết loại vắc xin này sẽ có thể được sử dụng khẩn cấp cho các nhân viên y tế vào tháng 1 năm sau.

Hiện họ cũng đang nhận được thỏa thuận trị giá 1 tỉ USD với đơn vị nghiên cứu y sinh BARDA của chính phủ Mỹ, để phát triển loại vắc xin này.

- Vắc-xin INO-4800 của Inovio Pharmaceuticals, sử dụng DNA để kích hoạt hệ thống miễn dịch của bệnh nhân.

Công ty Inovio và công ty công nghệ sinh học Beijing Advaccine Biotechnology hiện đang hợp tác nghiên cứu vắc xin INO-4800 tại Trung Quốc.

Được biết, Inovio đã khởi động cuộc thử nghiệm lâm sàng vắc-xin này vào đầu tháng 4, dự kiến sẽ có một cuộc thử nghiệm lớn hơn vào cuối năm nay.

- Vắc xin BNT162 của BioNtech của Đức hợp tác với hãng dược Pfizer, là một loại vắc-xin RNA khác hiện đang được phát triển để điều trị cho bệnh nhân Covid-19.

Hai công ty hiện đã mở rộng thỏa thuận hiện có đối với loại vắc-xin phòng cúm này, thử nghiệm lâm sàng sẽ bắt đầu thực hiện trong tháng 4.

- Vắc-xin Ad5-nCoV của CanSino Biologics Trung Quốc hợp tác cùng quân đội Trung Quốc, được phát triển và biến đổi gen để tạo ra khiếm khuyết trong quá trình sao chép của virus.

Trong tháng này, phía CanSino tuyên bố đã hoàn thành cuộc thử nghiệm an toàn đầu tiên dùng loại vắc-xin cho virus Covid-19.

Công ty cho biết một cuộc thử nghiệm qui mô lớn ở giai đoạn giữa nghiên cứu để tiếp tục kiểm tra tính an toàn và hiệu quả của vắc xin, dự kiến sẽ "sớm" bắt đầu.

- Vắc-xin NVX-CoV2373 của Novavax, loại vắc xin này tạo ra các kháng thể ngăn chặn protein gây vô hiệu hóa, mà virus sử dụng để lây nhiễm vào vật chủ.

Trong tháng này, Novavax đã bắt đầu tuyển chọn các ứng viên thử nghiệm vắc-xin, sau khi thu được các kết quả cho thấy phản ứng miễn dịch mạnh mẽ trong các thử nghiệm trên động vật.

Theo Novavax, cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên sẽ với qui mô khoảng 130 người, dự kiến sẽ bắt đầu vào giữa tháng 5, và cho kết quả sơ bộ vào tháng 7.

- Vắc xin chưa được đặt tên phát triển bởi công ty dược phẩm đa quốc gia Sanofi hợp tác với GlaxoSmithKline.

Sanofi thông báo hiện đang nghiên cứu một loại vắc-xin, sử dụng công nghệ đã được ứng dụng trong một số các loại vắc-xin trị bệnh cúm.

Nhà sản xuất dược phẩm Pháp vào ngày 14/4 đã tuyên bố sẽ cùng với GlaxoSmithKline, phát triển một loại vắc xin kháng virus Covid-19, dự kiến sẽ thử nghiệm trên người vào nửa cuối năm nay, và tung ra thị trường vào nửa cuối năm 2021.

Các liệu pháp hỗ trợ gián tiếp

Các liệu pháp hỗ trợ không trực tiếp điều trị hay ngăn ngừa virus, nhưng có thể giảm nhẹ các triệu chứng bệnh cho bệnh nhân, điển hình như các triệu chứng khó thở hoặc bị viêm nặng.

- Thuốc Kevzara của Regeneron Pharmaceuticals và Sanofi, là kháng thể ức chế thụ thể interleukin 6 (IL-6) gây viêm như Tocilizumab.

Loại kháng thể này ban đầu được sử dụng để chống viêm khớp dạng thấp, cho thấy khả năng hỗ trợ hiệu quả những bệnh nhân mắc virus Covid-19 bị suy hô hấp nặng.

Thử nghiệm kháng thể giai đoạn cuối của Regeneron và Sanofi dự kiến sẽ thực hiện trên 400 bệnh nhân tại Mỹ, với kết quả có thể đưa ra vào cuối tháng 4. Các nghiên cứu bên ngoài Mỹ cũng đang được lên kế hoạch thực hiện.

- Thuốc Actemra sử dụng riêng và kết hợp với thuốc trị cúm Avigan, cuộc thử nghiệm được hợp tác bởi hai công ty dược phẩm Roche Holding AG và Chugai Pharmaceutical.

Giống như Kevzara, Actemra là một loại thuốc trị viêm khớp ức chế thụ thể IL-6 gây viêm.

Roche trong tháng này đã bắt đầu cuộc thử nghiệm giai đoạn cuối với hơn 300 bệnh nhân mắc virus Covid-19 bị viêm phổi nặng.