Hoàng Anh Gia Lai và những ‘dấu chân’ để lại trong vụ án ngàn tỉ tại BIDV

Hỗ trợ tìm người giúp ông Trần Bắc Hà

Theo bản kết luận điều tra mới đây, ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch HĐQT Hoàng Anh Gia Lai được xác định là người có liên quan trong vụ án Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến ngân hàng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Công ty cổ phần Chăn nuôi Bình Hà và Công ty TNHH Thương mại du lịch Trung Dũng.

Trả lời cơ quan điều tra, ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch HĐQT Hoàng Anh Gia Lai, cho biết vào khoảng cuối năm 2014, trên cơ sở đề nghị của ông Trần Bắc Hà, lúc đó là Chủ tịch HĐQT BIDV, ông Đức có đón và chỉ đạo nhân viên Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai dẫn đoàn công tác của tỉnh Hà Tĩnh do ông Võ Kim Cự, Chủ tịch tỉnh làm trưởng đoàn, và một số nhân viên dưới quyền đi tham quan trang trại chăn nuôi bò của Hoàng Anh Gia Lai tại tỉnh Gia Lai.

Đến đầu năm 2015, ông Trần Bắc Hà có gọi điện mời ông Đức ra Hà Tĩnh tham dự cuộc họp do UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức để kêu gọi tập đoàn HAGL đầu tư dự án chăn nuôi bò tại tỉnh này, cuộc họp do ông Cự chủ trì, có sự tham dự của đại diện các sở ban ngành tỉnh, đại diện BIDV có ông Trần Bắc Hà cùng một số lãnh đạo của ngân hàng và một số thành phần khác.

Ông Đức cho biết tại buổi làm việc của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hà Tĩnh đứng ra kêu gọi đầu tư dự án chăn nuôi bò tại tỉnh này, và BIDV có ông Hà đứng ra cam kết tài trợ dự án. Ông Đức chỉ tham gia với vai trò khách mời, không phát biểu và không cam kết gì.

Theo đề nghị của Tỉnh ủy Hà Tĩnh, UBND tỉnh và ông Trần Bắc Hà về việc kêu gọi Hoàng Anh Gia Lai tham gia đầu tư dự án chăn nuôi bò nói trên, ông Đức với vai trò là Chủ tịch HĐQT Hoàng Anh Gia Lai, có tổ chức cuộc họp HĐQT của Tập đoàn, để bàn và đánh giá việc tham gia đầu tư dự án.

Tuy nhiên sau khi khảo sát các điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, đất đai… thấy địa bàn các huyện Cẩm Xuyên và Kỳ Anh, nơi tỉnh Hà Tĩnh kêu gọi đầu tư, không đủ điều kiện để chăn nuôi bò giống - bò thịt và trồng cỏ để nuôi bò. Do vậy ông Đức đã quyết định không tham gia đầu tư vào dự án.

Tuy nhiên ông Đoàn Nguyên Đức cho biết do Hoàng Anh Gia Lai là khách hàng vay vốn tại BIDV, nên phụ thuộc vào ông Trần Bắc Hà. Theo đó Hoàng anh Gia Lai không thể trả lời ông Hà là không tham gia đầu tư vào dự án chăn nuôi bò, do Hà Tĩnh không đủ điều kiện để đầu tư.

Sau buổi làm việc trên khoảng 1-2 tháng, ông Hà có nhờ ông Đức giới thiệu người có năng lực và kinh nghiệm để quản lí giúp ông Hà khi ông Hà thành lập công ty để đầu tư dự án. Ông Đức giới thiệu ông Đinh Văn Dũng, nguyên là nhân viên cũ của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai, trước phụ trách làm nông nghiệp tại Campuchia. Ông Đức cho biết, đã gọi cho ông Dũng đến Hà Tĩnh gặp Trần Duy Tùng (con ông Hà) để hỗ trợ làm dự án. Sau đó ông Hà, ông Tùng làm việc với ông Dũng thế nào, thực hiện dự án ra sao ông không biết và không tham gia.

Trong khi đó, kết luận điều tra cũng dẫn ra lời khai của bị can Trần Lục Lang (cựu Giám đốc BIDV chi nhánh Hà Tĩnh), cho biết ban đầu ông chỉ biết Công ty Bình Hà là sản phẩm liên doanh giữa CTCP Tập đoàn An Phú và CTCP Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai của ông Đoàn Nguyên Đức.

Đến giữa năm 2018, khi gặp ông Đoàn Nguyên Đức, bị can mới biết Công ty Bình Hà là của ông Trần Bắc Hà. Hoàng Anh Gia Lai chỉ tham gia ban đầu, sau đó ông Trần Bắc Hà đẩy ra, toàn quyền quản lí, điều hành dự án.

Nhập khẩu giúp khi Bình Hà chưa đủ điều kiện

Sau khi Công ty Bình Hà được thành lập để thực hiện dự án chăn nuôi bò giống - bò thịt (bò Úc), do không có giấy phép nhập khẩu bò, do Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cấp và không đủ tiêu chuẩn nhập khẩu bò theo tiêu chuẩn Escas, nên Trần Duy Tùng có đặt vấn đề với ông Đức, nhờ Hoàng Anh Gia Lai hỗ trợ nhập khẩu bò trong giai đoạn đầu.

Theo đó, ông Đức có chỉ đạo bà nguyễn Thị Kim Chi, Phó Tổng giám đốc phụ trách tài chính Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai, thông qua 2 công ty con của Tập đoàn là CTCP Bò sữa Tây Nguyên và CTCP Chăn nuôi Gia Lai đứng ra nhập khẩu bò giúp Công ty Bình Hà trong giai đoạn đầu; sau này Công ty Bình Hà nhập khẩu trực tiếp.

Ông Đức cho biết đến khi một số lò mổ của Việt Nam vi phạm tiêu chuẩn Escas về giết mổ bò, trong đó có Công ty Bình Hà bị cấm nhập khẩu bò, thì Công ty Bình Hà kí hợp đồng mua bò với 2 công ty con trên của Hoàng Anh Gia Lai. Còn cụ thể mua bán thế nào do 2 công ty trên trực tiếp làm việc, ông Đức không biết và không tham gia.

Cơ quan điều tra xác định, việc BIDV phê duyệt phương án kinh doanh, phương án trả nợ của Công ty Bình Hà từ việc nhập trực tiếp bò giống - bò thịt từ Úc, nhập cỏ voi Pakchong từ Thái Lan để làm thức ăn cho bò, trong khi Công ty Bình Hà chưa đủ điều kiện khẩu khẩu, phải nhập khẩu bò Úc thông qua Hoàng Anh Gia Lai, dẫn đến tăng chi phí kinh doanh.

Thêm vào đó, giống cỏ voi Pakchong trồng tại dự án Bình Hà không hiệu quả, vì điều kiện thời tiết; quá trình thẩm định chưa tính đến chi phí môi giới, vận chuyển và sự hao hụt trọng lượng bò trong quá trình vận chuyển khi mua bò từ Hoàng Anh Gia Lai, bán bò cho các lò mổ chủ yếu tại Hà Nội, làm giảm hiệu quả kinh tế và tăng chi phí. Đây là nguyên nhân dẫn đến việc kinh doanh của Bình Hà bị thua lỗ nặng.

Hoàng Anh Gia Lai có trong kế hoạch tái cơ cấu Bình Hà

Đáng chú ý, sau khi bị điều tra, ngân hàng BIDV nỗ lực khắc phục hậu quả vụ án. Theo đó, ngân hàng đạt được sự đồng thuận của Công ty TNHH thương mại Đầu tư phát triển Do Holdings, Hoàng Anh Gia Lai và các đối tác tham gia hợp tác với Công ty Bình Hà. Theo đó, nhóm công ty này sẽ nhận khai thác, chuyển đổi dự án và đảm nhận toàn bộ nghĩa vụ trả nợ thay Công ty Bình Hà.

Cụ thể, ngày 15/11/2019, Cơ quan CSĐT Bộ Công an nhận được văn bản của BIDV, gửi kèm phương án đề nghị hợp tác của Công ty TNHH thương mại - đầu tư - phát triển Do Holdings, Hoàng Anh Gia Lai và các đối tác với Công ty Bình Hà, để tái cơ cấu và chuyển đổi dự án chăn nuôi bò thành dự án trồng cây ăn quả xuất khẩu.

Sau thời gian hợp tác (khoảng 3 năm), Công ty Do Holdings, HAGL và các đối tác sẽ nhận chuyển nhượng dự án/cổ phần và cam kết đảm nhận nghĩa vụ trả nợ còn lại của Công ty Bình Hà cho BIDV, trên cơ sở xác định giá trị còn lại của tài sản và dư nợ tại BIDV.

Sau đó, cơ quan điều tra cũng đã trực tiếp làm việc với BIDV và Công ty Do Holdings (đại diện cho các đối tác tham gia tái cơ cấu Công ty Bình Hà) ghi nhận: BIDV đã xem xét và đánh giá đối tác có năng lực tài chính, phương án hợp tác kinh doanh khả thi, đảm bảo trả nợ gốc trong vòng 9 năm.

Đồng thời, Công ty Do Holdings, HAGL và các đối tác đã xác nhận và cam kết với cơ quan điều tra về hiệu quả của phương án hợp tác kinh doanh đảm bảo trả toàn bộ dư nợ gốc 1.252 tỉ đồng của Công ty Bình Hà cho BIDV trong vòng 9 năm nếu được tham gia hợp tác.

Sai phạm tại công ty Bình Hà

Ngày 10/4/2015, Công ty cổ phần Chăn nuôi Bình Hà được thành lập và có Báo cáo đầu tư dự án nuôi bò giống và bò thịt tại Hà Tĩnh, xin vay vốn tại ngân hàng.

Quá trình ngân hàng cấp tín dụng cho Công ty Bình Hà đã xảy ra nhiều sai phạm. Ông Trần Bắc Hà đã chỉ đạo phê duyệt cấp tín dụng với các ưu đãi trái quy định. Công ty Bình Hà không đủ năng lực tài chính vốn tự có để thực hiện dự án, không đủ điều kiện để cấp tín dụng theo quy định.

Công ty này gian dối chứng minh vốn tự có đối ứng với ngân hàng để được giải ngân. Khi được giải ngân, các công ty này đã dùng góp vốn lòng vòng. Việc sử dụng vốn vay không đúng mục đích dẫn đến thua lỗ liên tục, phải dừng hoạt động.

Ngân hàng đã cho vay 2.687 tỉ đồng, chịu thiệt hại hơn 683 tỉ đồng do Công ty Bình Hà làm ăn thua lỗ, không có khả năng trả nợ.