Khẩu trang chống bụi giá đến vài triệu đồng có thật sự thần thánh, che được ô nhiễm không khí như nhiều người vẫn tưởng?

Những ngày qua, tại Hà Nội, TP HCM và ở một số thành phố khác ghi nhận các chỉ số ô nhiễm cao đến mức báo động, đặc biệt là ô nhiễm bụi xuất hiện ở nhiều nơi.

Trong khi đó, các chuyên gia y tế liên tục đưa ra những cảnh báo đến sức khỏe con người do ô nhiễm không khí và bụi mịn gây ra, đặc biệt là những người mắc bệnh hô hấp, người già và trẻ nhỏ.

Trước những nguy hại được cảnh báo, cũng như tâm lí phòng hơn chống, nhiều người dân đã đổ xô đi mua máy lọc không khí cũng như các loại khẩu trang chống bụi mịn.

"Được đà", các loại khẩu trang quảng cáo là chống được bụi siêu mịn bày bán tràn lan, không có kiểm soát trên thị trường, với giá từ vài nghìn, vài chục nghìn đến vài triệu đồng cho mỗi sản phẩm. Tuy nhiên, rất khó để kiểm định được chất lượng của những chiếc khẩu trang chưa được chuyên gia y tế nào kiểm chứng đảm bảo chất lượng đang bán trôi nổi trên thị trường.

"Khẩu trang chống được bụi mịn tại Hà Nội bây giờ" giá chỉ 5.000 đồng/cái

Không khó để tìm mua được một chiếc khẩu trang chống bụi mịn giá siêu rẻ, chỉ từ vài nghìn đồng trên các trang thương mại điện tử hay tại các hiệu thuốc và cửa hàng tạp hóa.

Đa phần, các loại khẩu trang này đều được người bán quảng cáo với những thông tin  "trên trời" như: "khẩu trang đạt chứng nhận chất lượng GB2626-2006 lọc hạt KN90 trên 90 %, đồng thời đạt chứng nhận chất lượng tại Mỹ, lọc hạt NIOSH N95, P95, R95 trên 95%".

"Khẩu trang chống bụi với thiết kế 6 lớp, từ ngoài vào: lớp vải PP phân cách, lớp than hoạt tính lọc bụi kháng khuẩn, lớp lọc bụi siêu nhỏ, lớp hút ẩm thoáng khí, lớp lọc tĩnh điện giúp lọc bụi siêu mịn PM2.5, lớp vải phân cách mềm mại dịu nhẹ với da" – trích một đoạn quảng cáo về chiếc khẩu trang chống bụi có giá 7.000 đồng trên một trang thương mại điện tử.

Một đôi khẩu trang chống bụi mịn được người bán cam kết là "lọc bụi mịn đô thị PM2.5" được rao bán trên một sàn thương mại điện tử với giá chỉ... 4.200 đồng. (Ảnh chụp màn hình).

Tuy nhiên, khi được người mua hỏi về những tem mác chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng của mẫu khẩu trang này, và thắc mắc về mức giá siêu rẻ của sản phẩm, thì người bán đều không thể đưa ra được.

"Đây là khẩu trang dùng một lần nên nó rẻ thế thôi, chứ chất lượng thì khỏi phải bàn. Chị cam kết là chống được bụi mịn của Hà Nội bây giờ. Nhà chị dùng suốt", chị Ngọc Anh, một chủ cửa hàng bán đồ bảo hộ lao động trên đường Cầu Giấy, Hà Nội cho biết.

Trong cùng trong cửa hàng, khi chúng tôi ngỏ ý muốn mua khẩu trang chống bụi tốt hơn, đắt hơn, người bán khẳng định vẫn có, giá thành từ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn và... cũng vẫn có công dụng như những chiếc khẩu trang 4.200 đồng.

"Tất nhiên nó vẫn sẽ lọc được bụi mịn như mẫu giá rẻ, nhưng nó sẽ có kiểu dáng thiết kế tốt hơn, chất liệu cao cấp hơn, dùng cũng thoải mái hơn. Ngoài ra, những khẩu trang như này còn sẽ ngăn thêm được các tác nhân gây dị ứng, vi khuẩn", anh Nguyễn Trọng Hiếu, dược sĩ tại một hiệu thuốc giải thích.

Những chiếc khẩu trang chống bụi mịn giá siêu rẻ được bán theo lô. (Ảnh: Thiên Trường).

Còn theo chị Ngọc Anh, doanh số bán loại khẩu trang "chống được bụi siêu mịn" có ngày đã tăng lên tới 200% so với trước khi có những thông tin về ô nhiễm không khí. 

"Bán chạy lắm, hàng đắt như tôm tươi, em cứ yên tâm sử dụng, chị còn đang lo cháy hàng, không có mà bán đây", chị Ngọc Anh tiếp tục quảng cáo.

Dù biết chất lượng không như những gì người bán quảng cáo nhưng nhiều người tiêu dùng vẫn phải mua sử dụng. Bởi "giờ không dùng khẩu trang che bụi thì biết dùng cái gì bảo vệ, thà có còn hơn không", anh Việt Long, 34 tuổi một kĩ sư xây dựng tại Ba Đình, Hà Nội chia sẻ.

Khẩu trang vài triệu đồng gắn quảng cáo 'thần thánh' nhưng không ai kiểm định chất lượng

Những chiếc khẩu trang này được người bán giới thiệu là đến từ các thương hiệu nổi tiếng thế giới như Vogmask, Cambridgemask, 3M, Pitta, SmartAir,...

Cao cấp hơn cả là sản phẩm dòng Microfiber của Vogmask đạt tiêu chuẩn N99 của Viện Khoa học An toàn và vệ sinh lao động Mỹ, đảm bảo lọc 99% các vật thể có trong không khí, kể cả bụi có kích thước 0,3 micromet (PM 0,3). Tuỳ từng dòng sẽ có van cacbon hoạt tính phân thải chất độc hiệu quả hơn.

Những chiếc khẩu trang chống bụi "cao cấp" có giá vài triệu đồng nhưng hoàn toàn không có nhãn mác kiểm định chất lượng. (Ảnh: Thiên Trường).

"Đây là loại chống được hầu hết các loại khí độc hại do ô nhiễm môi trường, benzen, formaldehyde, thủy ngân, các hạt bụi siêu mịn PM2.5..." một tiểu thương trên đường Nguyễn Thái Học, Hà Nội cho hay.

Theo lời người bán hàng, khẩu trang này có hai dòng sản phẩm, dòng cơ bản chống tới 95% bụi, có giá gần 600.000 đồng/chiếc, dòng Pro chống được 99% bụi có giá 1,4 triệu đồng/ chiếc.

Một đoạn quảng cáo "có cánh" về chiếc khẩu trang giá vài triệu đồng trên trang mạng xã hội. (Ảnh chụp màn hình).

Tuy có giá thành đắt đỏ, nhưng việc bảo quản những chiếc khẩu trang này lại khá dễ dàng, chỉ "giặt sạch, phơi khô là dùng lại được". 

Cũng theo người bán, loại khẩu trang này có thể tái sử dụng nhiều lần và dùng được trong khoảng thời gian từ 2-5 tháng.

Về nguồn gốc, xuất xứ, loại khẩu trang này được giới thiệu là "thương hiệu của Anh, màng lọc sản xuất ở Anh, lắp ráp ở Trung Quốc, là khẩu trang bán chạy nhất trên Amazon, được dùng phổ biến nhất ở Bắc Kinh và New Delhi. Khẩu trang dùng được trong khoảng 220 giờ cho không khí Very unhealthy ở Hà Nội" – trích đoạn quảng cáo "có cánh" trong một bài đăng trên mạng xã hội.

Tuy nhiên, cũng giống như các loại khẩu trang giá siêu rẻ, những chiếc khẩu trang giá vài triệu đồng cũng không hề xuất hiện tem mác chứng nhận chất lượng của các cơ quan hữu quan tại Việt Nam – tất cả cũng chỉ là những dòng chữ nước ngoài với cách đóng gói sơ sài.

Nhìn vào những chiếc khẩu trang không có gì để nói về chất lượng này, liệu có thể bảo vệ sức khỏe người sử dụng như nhiều người vẫn nghĩ?

Khẩu trang có chống được bụi?

Theo các chuyên gia y tế, mối nguy hiểm lớn nhất của ô nhiễm không khí là các hạt bụi siêu mịn lơ lửng trong không khí. Các hạt siêu nhỏ mịn, đặc biệt là với kích thước nhỏ hơn 2,5 micron (hay PM2.5) rất dễ chui vào trong phổi của con người.

Chúng có thể gây ra các triệu chứng cấp tính như ho nặng, thờ khò khè, thở gấp và cảm giác yếu ớt mệt mỏi.

Hít thở trong môi trường khói bụi mịn thời gian lâu có thể dẫn đến những bệnh lí như viêm cuống phổi và tỷ lệ mắc ung thư phổi cao hơn.

Theo các chuyên gia y tế, mối nguy hiểm lớn nhất của ô nhiễm không khí là các hạt bụi siêu mịn lơ lửng trong không khí. (Ảnh: Thủy Long).

Do đó, nếu buộc phải ra ngoài, người dân nên sử dụng khẩu trang chống bụi loại N95 để giúp giảm thiểu số lượng hạt siêu nhỏ mịn hít vào trong người.

Khẩu trang chống bụi N95 là thiết bị bảo vệ hô hấp được thiết kế để áp sát mặt và lọc các bụi mịn, tránh cho chúng tiếp xúc với miệng và mũi. Trong đó, con số N95 có nghĩa là loại khẩu trang này có thể chặn ít nhất 95% các hạt bụi mịn (0,3 micron), giúp làm giảm đáng kể khả năng bị bệnh vì ô nhiễm không khí.

Tuy nhiên, không phải loại khẩu trang N95 nào cũng có thể đảm bảo chống bụi như nhiều người vẫn lầm tưởng.

Trả lời phỏng vấn VnExpress, ông Doãn Ngọc Hải - Viện trưởng Viện Sức khoẻ nghề nghiệp & môi trường, cho rằng một chiếc khẩu trang đạt tiêu chuẩn kháng khuẩn, loại bỏ vi rút, vi khuẩn... thì phải đạt 5 yếu tố, gồm khả năng lọc bụi; độ ôm khít với khuôn mặt, độ thông thoáng, tính thẩm mĩ và trọng lượng.

Để đạt 5 yếu tố này, các mẫu khẩu trang được thiết kế, sản xuất gồm nhiều lớp vải lọc, lọc tất cả hạt bụi mịn, khói độc... Ở một số mẫu còn có thêm một lớp than hoạt tính, có tác dụng trung hòa khí độc, bụi bẩn và vi khuẩn đi qua.

Người tiêu dùng vẫn đang hàng ngày phải "mắt nhắm mắt mở" đánh cược với sức khỏe của mình qua những lớp vải mỏng trong những lớp bụi dầy. (Ảnh: Thiên Trường).

Điều đáng nói là hhiện chưa có một cơ quan nào đánh giá, kiểm chứng hoặc công bố chất lượng khẩu trang, khiến người tiêu dùng như lạc vào ma trận.

Ngoài ra, theo một chuyên gia y tế khác, thì phần lớn khẩu trang bán tại các nhà thuốc, trên thị trường hiện chỉ có tác dụng ngăn ngừa khói bụi, vi khuẩn thông thường. Muốn chống ô nhiễm không khí do bụi mịn, nhiễm hoá chất... phải sử dụng loại chuyên dùng chống độc, nhưng các loại này thường nặng, khó đeo liên tục.

Do đó, dù là rẻ tiền hay đắt tiền, dù trôi nổi hay rõ ràng nguồn gốc xuất xứ thì người tiêu dùng vẫn đang hàng ngày phải "mắt nhắm mắt mở" đánh cược với sức khỏe của mình qua những lớp vải mỏng trong những lớp bụi dầy.