Nuôi heo vì dịch tả châu Phi, nông dân Trung Quốc chuyển sang nuôi gà và lại bạc tóc vì thua lỗ

Chính phủ Trung Quốc đã đưa ra một loạt các biện pháp giúp người chăn nuôi heo đối phó với ảnh hưởng của dịch tả châu Phi, bao gồm trợ cấp, giảm giá cho vay, bảo hiểm cho heo sống, cũng như nới lỏng về đất nông nghiệp để giúp đàn heo được phục hồi. Nhưng nhiều nông dân Trung Quốc lại chọn rẻ nhánh sang hướng khác. 

Thay vì nuôi heo, chưa chắc tương lai an toàn, họ chọn nuôi gà vì giá đang cao vút, ít nhất như bảng giá hộp thịt gà trong siêu thị mang họ đang thấy.

Nuôi heo, nông dân Trung Quốc tóc bạc chỉ trong đêm

Đứng trong trang trại gà của mình dưới chân một ngọn núi ở phía nam tỉnh Quảng Đông, nông dân Mạc Bang Miên nhẩm tính những mất mát của gia đình suốt thời gian qua.

"Tôi đã mất khoảng 400.000 nhân dân tệ (hơn 1,3 tỉ đồng) khi 1/3 số heo của tôi chết năm ngoái. Bây giờ, tôi đang phải đối mặt với khoản lỗ 200.000 nhân dân tệ (hơn 650 triệu đồng) từ những con gà này. Tất cả tiền tiết kiệm cả đời của tôi đã biến mất", ông Mạc nói khi đang cho đàn gà ăn.

Người đàn ông 50 tuổi này là một trong số nhiều người chăn nuôi heo của Trung Quốc đã chuyển sang nuôi gà, sau khi dịch tả heo châu Phi oanh tạc, làm 1/2 đàn heo bị tiêu huỷ.

Thời điểm bùng phát dịch tả heo châu Phi là thời điểm không còn gì tồi tệ hơn đối với ông Mạc. Lúc bấy giờ, ông vừa thuê một mảnh đất mới và xây 2 chuồng heo với số tiền ban đầu là 215 triệu đồng để thuê hàng năm, cộng thêm 1 tỉ đồng tiền xây dựng.

"Khoảng 160 con heo của tôi đã chết và tôi đã bán 450 con heo còn lại trong khi chúng vẫn còn sống", người đàn ông đã nuôi heo suốt 30 năm qua cho biết. "Tôi phải tự đào hố và chôn hàng chục con heo mỗi ngày. Tóc của vợ tôi chuyển bạc gần như chỉ sau một đêm", ông nói thêm.

Ở thành phố Phật Sơn, cách đó khoảng 70 km, một người mới nuôi gà tên Trần Xuân Hoa cũng có một câu chuyện tương tự về mất mát và xung đột tài chính, sau khi hơn một nửa số heo của cô chết vào năm ngoái.

"Trái tim tôi tan nát khi tôi chôn những con heo bị nhiễm bệnh của mình, chúng vẫn còn sống khi tôi chôn chúng. Tôi đã không ăn trong vài ngày sau đó", cô nói.

Sản lượng thịt heo đã giảm mạnh và giá heo hơi tháng trước đã tăng 110,2% so với một năm trước đó. Tỉ lệ lạm phát tiêu dùng của Trung Quốc cũng lên mức cao nhất 8 năm qua. Giá thịt heo tăng phi mã đã buộc nhiều người phải chuyển sang các nguồn đạm có giá cả phải chăng hơn, như thịt gà, thịt bò, thịt cừu, một số trường hợp còn ăn cả thịt chó.

Tiêu thụ gia cầm bình quân đầu người tại Trung Quốc đã tăng lên 9 kg trong năm 2018, từ mức 8 kg trong năm 2014, theo Cục Thống kê Quốc gia. Còn Phòng Thương mại Trung Quốc tại Hà Lan dự báo, con số này sẽ tăng lên 11,4 kg mỗi người vào năm 2020. Sản lượng gia cầm hàng năm ước tính cũng đã tăng hơn 3 triệu tấn trong năm nay.

Dữ liệu của chính phủ cho thấy, giá bán lẻ thịt gà tăng 23% trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 11/2019, và giá trứng tăng 29% so với cùng kì. Nhưng đối với nhiều người chăn nuôi heo trước đây như ông Mạc, sinh kế chăn nuôi gia cầm không đem về nhiều lợi nhuận như kì vọng.

Thịt gà 100.000 đồng/kg, nhưng thương lái chỉ trả nông dân chưa đến 40.000 đồng

"Giá gà bán lẻ thực sự đang tăng và mọi người nghĩ rằng nông dân nuôi gà như chúng tôi kiếm bộn tiền. Tuy nhiên, nông dân chúng tôi đang phải ngậm miệng bán sản phẩm với giá rẻ mạc, trong khi những thương gia thì kiếm được lợi nhuận khổng lồ", ông Trần, một nông dân chăn nuôi gà khác cho biết. 

Giá gà ông xuất chuồng những ngày này thậm chí còn tệ hơn cả trong đợt dịch cúm gia cầm của Trung Quốc trước đó.

Chưa kể, nhiều người đang nhảy vào cuộc chơi vì thua lỗ với nuôi heo. Nhưng với tay nghề nuôi gà hơn 10 năm, ông Trần cho biết vì nhiều người chăn nuôi heo thiếu kinh nghiệm chăn nuôi gia cầm, nên chất lượng đàn gà của họ kém và giá thấp.

Như trường hợp của ông Mạc, khi bán lô gà đầu tiên vào tháng 9, gia đình ông kiếm được một ít tiền lời. Nhưng lô thứ 2 và thứ 3 hóa ra lại là thảm họa, vì giá được đưa ra bởi những thương lái giảm từ 58.000 đồng/kg xuống còn 32.000 đồng/kg.

"Gà con có giá gần 26.000 đồng mỗi con nhưng chi phí cho ăn trung bình cho mỗi con gà con là khoảng 53.000 đồng. Tôi đã bán 10.000 con gà với giá thua lỗ này trong ngày hôm qua", ông kể.

Trước đây, ông Mạc và vợ từng hi vọng sẽ sớm tiếp tục nuôi heo. Tuy nhiên, sau khi thua lỗ, tiêu sạch cả tiền tiết kiệm để nuôi gà, cặp vợ chồng này khẳng định họ không còn đủ khả năng để mua heo con, đặc biệt là khi giá đã tăng khoảng 4 lần trong một năm rưỡi qua.

"Chúng tôi không còn gì để tái đàn", ông ngậm ngụi.

Quay trở lại trường hợp của cô Trân Xuân Hoa. Cô đang ở độ tuổi 30 và giống như hầu hết những người trẻ Trung Quốc không muốn làm việc trong một nhà máy, vì công việc này thiếu tự do. Thay vào đó, cô chọn nuôi gà trong trang trại trước đây từng nuôi heo. Cô đã bán gần như tất cả số gà của mình vào đầu tháng 12, chỉ giữ lại khoảng 30 trong số 40.000 con gà mà cô nuôi trong năm nay, để ăn trong dịp Tết Nguyên đán Canh Tí 2020.

Cô tính toán mình đã lỗ hơn 62 triệu đồng trong khi nuôi đàn gà này. Số tiền tương đương khoảng 20% tiền lương hàng năm của chồng cô làm tài xế xe tải cho một nhà máy gần đó.

"Những thương lái đã chào giá 40.000 đồng/kg vào ngày đầu tiên, nhưng khi họ đến để đưa gà của tôi đi vào ngày hôm sau, giá đã giảm xuống còn 37.000 đồng/kg. Tôi không thể không khóc vì mình đã mất tiền oan ức", cô nói.

Loại gà này được bán với giá ít nhất 100.000 đồng/kg trên thị trường. "Chúng tôi không có lựa chọn nào khác ngoài việc bán gà khi chúng dưới 4 kg, nếu không chúng sẽ trở nên khó bán hơn", cô Trần nói thêm.