Thấy gì từ 'nghịch lý' gói hỗ trợ lãi suất 2%: DN muốn vay không được, ngân hàng muốn giải ngân cũng không xong

"Khó đáp ứng điều kiện cho vay" là rào cản chính khiến việc giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% chưa như kỳ vọng. Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp có nhu cầu vay và các ngân hàng thương mại, tiêu chí “có khả năng phục hồi” chưa có hướng dẫn cụ thể để thực hiện.

Dù nhiều doanh nghiệp có khả năng trả nợ nhưng họ cũng không chắc chắn doanh nghiệp mình đáp ứng tiêu chí “có khả năng phục hồi.” Lý do là để có thể đáp ứng tiêu chí này thì nhiều chỉ số kinh doanh như doanh thu, sản lượng, lợi nhuận, triển vọng thị trường đều phải tích cực.

Tuy vậy, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn, chi phí sản xuất gia tăng và áp lực lạm phát lớn thì việc đo lường các chỉ tiêu này và chứng minh đáp ứng được yêu cầu đủ để nhận hỗ trợ là một thách thức lớn. Nhiều doanh nghiệp cũng e ngại phải tuân thủ các thủ tục liên quan đến hậu kiểm, thanh tra, kiểm toán sau khi tiếp nhận hỗ trợ.

Đưa ra tiêu chí nhưng cả hai bên đều "khó để xác định"

Với các trường hợp không thể vay vốn được từ các ngân hàng, các doanh nghiệp vẫn phải xoay sở từ các nguồn khác để có vốn kinh doanh. Năm 2022, 75,5% doanh nghiệp vay mượn từ người thân, bạn bè, tăng đáng kể so với con số 51% từng ghi nhận trong Báo cáo PCI 2021. Có 24,3% doanh nghiệp tìm tới các nguồn khác như huy động từ cổ đông, vay từ doanh nghiệp khác hoặc cầm cố, bán tài sản của doanh nghiệp.

Tỷ lệ doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn từ tổ chức tín dụng khác (như công ty cho thuê tài chính, quỹ tín dụng nhân dân) là 21%. Khoảng 10,9% doanh nghiệp vay cán bộ ngân hàng, tổ chức tín dụng không qua thủ tục chính thức trong năm 2022. Đáng lo ngại hơn cả, có tới 12,5% doanh nghiệp đã phải xoay sang vay “tín dụng đen” (tăng mạnh so với con số 4% của năm 2021).

Đương nhiên, lãi suất khoản vay “tín dụng đen” là rất cao. Khảo sát PCI ghi nhận lãi suất trung bình các khoản tín dụng đen là khoảng 46,5%/năm, cao gấp khoảng 5,5 lần so với lãi suất trung bình năm của các khoản vay từ ngân hàng.

Lỡ nhịp phục hồi doanh nghiệp, sẽ phải mất rất nhiều thời gian để khôi phục lại nền kinh tế. "Khi hàng loạt doanh nghiệp phá sản vì môi trường lãi suất quá cao thì hệ luỵ của nó là rất lớn", TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP HCM thẳng thắng chỉ ra.

Để phục hồi nền kinh tế sau giai đoạn đó sẽ tốn một thời gian và nguồn lực rất lớn. Và nếu không duy trì được tốc độ tăng trưởng này thì Việt Nam có thể rơi vào vòng xoáy tăng trưởng chậm trong một thời gian dài.

"Cỗ xe đang chạy tốt đột nhiên thắng lại nên khi muốn chạy tiếp buộc phải tạo đà. Do đó, vấn đề cấp bách hiện nay là cứu các doanh nghiệp, tạo động lực tăng trưởng cho nền kinh tế.”, ông Huân nhìn nhận.