‘Bẫy’ trong ngôn ngữ của các hãng sữa

Giữa thị trường sữa bột với hàng trăm sản phẩm đến từ nhiều nhãn hàng lớn nhỏ như hiện nay, các bậc cha mẹ đều phải đau đầu mỗi khi lựa chọn sữa cho con và quên đi nguồn sữa quý giá có sẵn trong bầu ngực mình. Tất cả các hãng sữa cùng những lời quảng cáo sữa uống vào đảm bảo sẽ thông minh, cao lớn, khỏe mạnh đã đánh trúng vào tâm lý và sự ngây thơ của người tiêu dùng, cụ thể ở đây là các ông bố bà mẹ Việt.

Tất cả các hãng sữa cùng những lời quảng cáo sữa uống vào đảm bảo sẽ thông minh, cao lớn, khỏe mạnh đã đánh trúng vào tâm lý và sự ngây thơ của các ông bố bà mẹ. (Ảnh: Women Fitness)

Hãng sữa bột nói sữa mẹ chỉ tốt nếu mẹ có chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hoàn hảo

Có thể thấy, các nhãn hàng sữa bột luôn nhấn mạnh đến sự thay đổi dinh dưỡng trong sữa mẹ qua từng giai đoạn. Hãng sữa nói rằng chất lượng, thành phần trong sữa mẹ có bị biến đổi hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chế độ ăn uống, tình trạng sức khỏe, môi trường, yếu tố di truyền...Nghĩa là sữa mẹ chỉ thực sự tốt cho sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nếu người mẹ đó có chế độ dinh dưỡng hoàn hảo và nghỉ ngơi tuyệt đối.

Hãng sữa đã rất thông minh khi đánh trúng tâm lý này của các bà mẹ. Bởi làm mẹ ở Việt Nam đâu chỉ đơn thuần là ôm con, cho con bú cả ngày đâu. Đa phần các bà mẹ Việt ngoài chăm con còn ti tỉ những việc không tên đổ lên đầu như dọn dẹp nhà cửa, đi chợ nấu nướng, giặt giũ quần áo…Người mẹ phải gồng mình chu toàn mọi việc trong gia đình, nếu không dễ bị đánh giá và chịu những lời phán xét nặng nề.

“Chiêu” quảng bá này khiến các bà mẹ vốn quan niệm “sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ” sẽ bị “lung lay” khi không thể chắc chắn chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi của mình đã đạt chuẩn, nguồn nước uống hàng ngày có bị ô nhiễm hay sức khỏe của mình có đảm bảo để cho ra nguồn sữa nuôi sống đứa trẻ.

Thực tế, với một chế độ dinh dưỡng bình thường, chất lượng sữa của người mẹ vẫn tối ưu và hoàn hảo với con. (Ảnh: Nguyễn Vân Anh)

Nhưng sự thật thì sao?

Nhiều nghiên cứu khoa học, khảo sát chất lượng sữa mẹ ở các tầng lớp giai cấp khác nhau, thu nhập và điều kiện sống khác nhau trên thế giới cho thấy ngay cả khi chất lượng dinh dưỡng của bà mẹ có cách biệt nhau đến 200% (bồi dưỡng tối đa so với không có điều kiện bồi dưỡng), một số thành phần vẫn có hàm lượng y như nhau, một số thành phần chỉ khác nhau 10% và sữa mẹ của 2 nhóm đối tượng này đều ở trong ngưỡng dinh dưỡng tối ưu cho con.

Dinh dưỡng luôn được ưu tiên sản xuất sữa theo "công thức sữa mẹ" đảm bảo luôn đủ chất cho con (cũng như quá trình nuôi con trong thai kỳ qua dây nhau).

Khi mẹ không bồi dưỡng chất bột đường và chất béo, cơ thể mẹ sẽ tạo sữa béo từ mô mỡ dự trữ của mẹ, phân tích thành glucose và acid béo dài - tốt nhất cho bé. Khi mẹ bồi dưỡng nhiều béo trong khẩu phần ăn sau sinh, số lượng acid béo trong sữa mẹ vẫn tương tự, nhưng loại phân tử acid béo sẽ thay đổi (phân tử acid béo động vật, acid béo thực vật...) những acid béo này, tuy nhiên là acid béo trung, acid béo trong sữa công thức là acid béo trung, không tốt bằng sữa làm từ mô mỡ của mẹ.

Tương tự, cơ thể mẹ sẽ lấy canxi từ mô xương của mẹ phân tích thành canxi ở dạng dễ hấp thụ cho con. Hàm lượng canxi trong sữa mẹ đã được lập thành công thức trong quá trình mang thai, và không thay đổi trong quá trình tạo sữa. Protein cũng được lấy từ mô cơ của mẹ, nếu chế độ dinh dưỡng của mẹ quá ít protein. Chất sắt được lấy từ máu của mẹ.

Hãng sữa cam kết sản xuất dòng sữa bột gần giống sữa mẹ?

Không thể sản xuất ra loại sữa giống sữa mẹ. "Công thức sữa mẹ" là công thức độc nhất vô nhị. (Ảnh: MomJunction)

Trong các quảng cáo sữa bột, sữa công thức cho trẻ nhỏ, luôn luôn có câu “sữa mẹ là tốt nhất cho sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ” xuất hiện đầu tiên. Hãng sữa không dại gì mà lên tiếng hô hào sữa bột mới là loại sữa tốt cho trẻ. Hãng sữa khiến người mẹ tin tưởng sữa mẹ là tốt nhất nhưng sữa bột cũng không hề kém cạnh, có thể nói là một 9 một 10.

Nếu bạn tra cụm từ “loại sữa bột nào gần giống sữa mẹ”, Google sẽ cho ra hàng nghìn kết quả. Điều này chứng tỏ hãng sữa đã thành công phần nào với cái “bẫy” sữa công thức gần giồng sữa mẹ. Cụm từ này cũng khiến các bà mẹ bớt cảm thấy tội lỗi khi không thể cho con bú mẹ, và rồi họ tìm đến sữa công thức như một sự “thay thế an toàn”. “Sẽ chẳng sao, con vẫn phát triển tối ưu và mẹ thì khỏe re” – họ nghĩ như vậy, và hãng sữa thì mừng thầm.

Trong khi sữa mẹ chứa hơn 130 loại oligosaccharide khác nhau. Oligosaccharides hay còn gọi là prebiotic hay chất xơ, có cấu tạo bởi 3-10 đơn vị đường đơn (monosaccharide). Tác dụng trong sữa mẹ là chống lây nhiễm, tăng cường hoạt động của các vi khuẩn có lợi trong đường ruột như bifido và lactobacili. 130 loại prebiotic trong sữa mẹ còn nhiều vai trò giúp hệ tiêu hoá mạnh khoẻ nhờ sự phát triển của một hệ khuẩn có lợi mạnh khoẻ, chứ không chỉ giúp "nhuận trường”.

Trong sữa mẹ, tỷ lệ đạm whey: casein là 60:40 – tỷ lệ tối ưu giúp trẻ hấp thu một cách tốt nhất. Đạm whey có đặc điểm là dễ hòa tan, dễ tiêu hóa và dễ hấp thu, giúp thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển cơ thể khỏe mạnh. Trong khi đó, đạm casein mất đến 7 tiếng để tiêu hóa hoàn toàn, chậm hơn nhiều so với đạm whey.

Ngoài tỷ lệ đạm whey: casein hoàn hảo, sữa mẹ còn có kháng thể sống, tế bào miễn dịch, tế bào gốc đa năng, enzim… khiến sữa mẹ là thức ăn lý tưởng cho trẻ sơ sinh.

Chất lượng dinh dưỡng trong sữa mẹ mới là yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ, chứ không phải là số lượng. (Ảnh: Nguyễn Vân Anh)

Cho đến nay, chưa có nghiên cứu nào chỉ ra rằng các hợp chất này được thêm vào sữa bột, nhưng nhiều công ty sản xuất sữa đang dần thêm oligosaccharides vào công thức pha chế. Tất nhiên hãng sữa công thức không thể bổ sung hết 130 loại oligosaccharide này, mà chỉ có 2 loại oligosaccharide được bổ sung. Đó là oligofructose - không có trong sữa mẹ, và oligogalactose - có rất rất ít trong sữa mẹ. Tỷ lệ whey:casein của sữa bột cũng chỉ đạt ở mức gần 80:20 hoặc 70:30.

Từ những năm 1980, các công ty sản xuất sữa đã nghiên cứu rất nhiều tỉ lệ whey: casein, khi họ chuyển từ công thức chứa nhiều casein sang sản phẩm chứa whey là chủ yếu. Tuy nhiên đây chỉ là một công cụ nhỏ trong vô vàn công cụ đo lường chất lượng protein. Có đến hàng trăm protein trong cả sữa mẹ và sữa bò, dẫn đến sự thay đổi và khác nhau về mức axit amin trong máu trẻ sơ sinh. Những axit amin này là những chất dẫn truyền thần kinh giúp xác định sự tăng trưởng, tạo mô, giúp kiểm soát sự phát triển. Không một công ty sản xuất sữa nào có thể sản xuất ra loại sữa có chất lượng và tỷ lệ protein hoàn hảo như trong sữa mẹ nếu họ không lấy sữa mẹ là cái gốc.

Sữa bò là để dành cho bê con. Bê con cần sữa của mẹ bò để lớn nhanh “như thổi”, nhưng bê con không biết nói, thế nên sữa của bò mẹ không được thiết kế để giúp bê con học nói. Sự khác biệt trong quá trình phát triển não bộ của trẻ sơ sinh có thể nhìn thấy rõ qua hình ảnh chụp cộng hưởng từ MRI, và chất lượng dinh dưỡng trong sữa mẹ mới là yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ, chứ không phải là số lượng.

Hi vọng giữa hàng trăm “cái bẫy” của các hãng sữa, mỗi người mẹ sẽ tỉnh táo và sáng suốt. (Ảnh: Sonialimphotography)

Hãng sữa khiến các bà mẹ lầm tin rằng chất béo trong sữa mẹ là không tốt

Nhiều hãng sữa cũng nhắc đến sự thay đổi lớn trong thành phần sữa mẹ trong thời gian cho con bú sữa mẹ là tỷ lệ chất béo. Tại sao họ không sử dụng cụm từ “hàm lượng lipid”? Bởi họ muốn “bỏ ngỏ”, để người mẹ tin rằng lượng chất béo trong sữa của mình quá cao hoặc quá thấp, không thể bằng chất béo trong sữa bột nhân tạo.

Hãng sữa không nói rằng loại, chất lượng và lipid có trong sữa mẹ, sẽ thay đổi theo nhu cầu phát triển não bộ của trẻ (mà sữa công thức không thể thay đổi theo). Hãng sữa cũng không nói rằng không một hỗn hợp chất béo nhân tạo tổng hợp từ dầu, tảo, nấm, các loại thực vật…trong sữa bột có thể có chất lượng giống với chất béo trong sữa mẹ.

Nhắc đến chất béo, những bà mẹ sẽ ngay lập tức nghĩ rằng các món “béo” mình ăn hàng ngày sẽ cho ra sữa có chất béo không tốt cho con. Người mẹ bị thiếu tự tin vào cơ chế sản xuất sữa mẹ - vốn là cơ chế hoàn hảo, và rồi họ sẽ tìm đến sữa bột bổ sung.

Hi vọng giữa hàng trăm “cái bẫy” của các hãng sữa, mỗi người mẹ sẽ tỉnh táo, sáng suốt và tin vào bản năng làm mẹ, tin vào cơ chế sản xuất hoàn hảo của sữa mẹ để mang lại điều tốt nhất cho con.