Chiêu trò tiếp thị trái đạo đức nhằm vào người thu nhập thấp của hãng sữa

Theo một cuộc điều tra gần đây được đăng trên Theguardian, các công ty sữa công thức vẫn tiếp tục sử dụng những phương pháp “hiếu chiến”, bí mật và bất hợp pháp để nhắm tới các bà mẹ ở những vùng nghèo nhất trên thế giới, khuyến khích họ chọn sữa bột thay vì cho con bú mẹ.

Theo Tổ chức Cứu trợ Trẻ em (Save the Children), ở một số vùng nghèo ở Philippines, hãng Nestlé và ba hãng sữa khác đã lấy lòng tin của các bác sĩ, nữ hộ sinh và nhân viên y tế địa phương bằng cách mời họ tham quan các buổi hội thảo, thậm chí mời ăn, xem phim miễn phí. Đây rõ ràng là hành vi vi phạm luật pháp Philippines.

Các đại diện từ Nestlé, Abbott, Mead Johnson và Wyeth (nay thuộc sở hữu của Nestlé) được mô tả là thường xuyên có mặt trong các bệnh viện ở Philippines, đất nước chỉ có 34% bà mẹ cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Tại đây, đại diện hãng sữa đưa các cuốn sách nhỏ cho bà mẹ, có vẻ như là lời khuyên về y tế nhưng trên thực tế lại là quảng cáo sữa công thức, đôi khi có phiếu giảm giá khi mua sữa.

Cuộc điều tra cũng cho biết nhân viên bệnh viện được nhìn thấy đang giới thiệu với các bà mẹ về nhãn hiệu sữa công thức trong danh sách “đồ cần mua thiết yếu”.

Đồng thời, các nhóm vận động hành lang đã và đang hoạt động tích cực nhằm cắt giảm các quy định của chính phủ về tiếp thị và quảng bá công thức, ở Philippines và trên toàn thế giới.

Tất cả các công ty/hãng sữa đã bác bỏ mọi cáo buộc và nói họ không có bất cứ hành vi sai trái nào.

“Sữa công thức đắt lắm, tôi chỉ dám cho con uống nửa bình”

Một bà mẹ ở Philippines nói về việc dành đến 3/4 thu nhập để mua sữa công thức cho con, và thậm chí còn phải nhịn ăn cho bản thân.

Các chiến dịch quảng cáo sữa công thức trên truyền hình cũng tinh vi không kém. Ví dụ như hãng sữa Bonna, trong quảng cáo đã đưa ra nhân vật "đứa trẻ Bonna" là người thông minh và thành công trong cuộc sống. Quảng cáo này thuyết phục các bậc phụ huynh rằng bình sữa công thức không chỉ tốt cho sức khỏe trẻ như sữa mẹ mà còn tăng cường chỉ số IQ, đứa trẻ sẽ có triển vọng trong tương lai. Các màn hình hiển thị ở siêu thị, cửa hàng, khu trung tâm thương mại dày đặc những tuyên bố như "chứng minh lâm sàng cho thấy có thể cải thiện IQ + EQ". Đối với những người mẹ sống ở những vùng nghèo thì chiêu trò quảng cáo này đúng là đánh trúng tâm lý.

Jessica Icawat - một bà mẹ nghèo ở Philippines và cô con gái 2 tuổi. (Ảnh: Theguardian)

Ngồi trong gian bếp của nhà hàng xóm ở Malabon, một trong những vùng nghèo ở Manila, bà mẹ 24 tuổi tên Jessica Icawat khóc khi cô nhớ lại sai lầm khi đã cho con gái Trista uống sữa Nestogen – một loại sữa của hãng Nestlé. Gặp nhiều khó khăn khi nuôi con sữa mẹ, cô đã cho con bú sữa công thức vì mọi người xung quanh đều đồng ý rằng nó "tốt, giống như sữa mẹ".

Gầy dơ xương, bà mẹ nghèo khó này rõ ràng mắc chứng suy dinh dưỡng. Cô con gái 2 tuổi của cô cũng vậy. Để mua sữa Nestogen cần 2.000 peso (28 bảng Anh) mỗi tháng nhưng Icawat chỉ có thể chi 800 peso.

“Tôi đã nhịn ăn để có tiền mua sữa cho con. Đã từng có thời điểm vài ngày liền tôi không ăn gì. Sữa Nestogen đắt lắm, nên không phải lúc nào tôi cũng cho con uống. Khi con đói tôi chỉ cho uống nửa bình, 4 lần mỗi ngày”, bà mẹ này chia sẻ.

Ngôi nhà của Icawat được làm bằng những ván ép đã cũ mèm, tấm lợp sóng và tấm nhựa đã bỏ đi. Điện và nước luôn trong tình trạng thiếu, Icawat thừa nhận cô ấy thấy khó khăn trong việc khử trùng bình sữa vì nuôi con sữa bột cần tuân thủ nguyên tắc khử trùng và pha sữa rất nghiêm ngặt. “Con gái tôi rất hay ốm, nó đã phải nhập viện 3 lần vì tiêu chảy và hen suyễn”, Icawat nói thêm.

Không được tiếp cận với kiến thúc đúng về nuôi con sữa mẹ, Icawat sai lầm khi nhịn ăn để có tiền mua sữa công thức cho con. (Ảnh: Theguardian)

Bộ quy tắc quốc tế của Tổ chức Y tế Thế giới không cho phép hãng sữa công thức được tiếp cận trực tiếp tới các bà mẹ và chuyên gia chăm sóc sức khoẻ, và hạn chế quảng cáo. Việc quảng bá sữa công thức là vấn đề đặc biệt ở các nước nghèo vì sữa công thức tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phổi và tiêu chảy ở trẻ sơ sinh. Hệ thống y tế yếu kém khiến các bà mẹ thiếu tiếp cận với những lợi ích của việc cho con bú.

Các chiến thuật quảng bá sữa công thức nhắm đến các bà mẹ đã vi phạm pháp luật của Philippines cũng như bộ quy tắc quốc tế. Bộ quy tắc quốc tế được soạn thảo vào năm 1981 sau làn sóng phản đối rộng rãi trước hành vi tiếp thị sữa của Nestlé cho rằng sữa công thức tốt hơn sữa mẹ, bất chấp bằng chứng cho thấy trẻ bú sữa công thức dễ mắc bệnh thậm chí tử vong vì sai sót trong tiệt trùng bình sữa và dụng cụ pha sữa.

Mặc dù các hãng sữa cam kết tuân thủ quy tắc về quảng cáo sản phẩm thay sữa mẹ, tuy nhiên tong 4 thập kỷ gần đây, các quảng cáo sữa công thức vẫn nhan nhản khắp thế giới. Báo cáo của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em cho biết các công ty đang vi phạm quy tắc một cách có hệ thống, với hậu quả là tàn phá sức khoẻ và tăng nguy cơ tử vong của trẻ sơ sinh. Các công ty sữa hàng đầu chi 36 bảng tiếp thị cho mỗi em bé sinh ra trên toàn thế giới. Đông Á, với nền kinh tế đang phát triển và tỷ lệ sinh nở cao, đang là mục tiêu chính của các hãng sữa.

“Một mặt họ tỏ ra là họ đang ủng hộ sữa mẹ. Nhưng mặt khác, họ lại ngấm ngầm vi phạm quy tắc bằng cách ‘đi cửa sau’ với các nhân viên y tế”. (Ảnh: Theguardian)

“Cách tiếp cận bí mật của hãng sữa”

Tiến sĩ Amado Parawan, người đã giành 20 năm làm việc cho Tổ chức Cứu trợ Trẻ em ở Philippines, cho biết: "Các công ty sản xuất sữa hiện đang tiếp cận một cách bí mật.

“Một mặt họ tỏ ra là họ đang ủng hộ sữa mẹ. Nhưng mặt khác, họ lại ngấm ngầm vi phạm quy tắc bằng cách ‘đi cửa sau’ với các nhân viên y tế”.

Julianne Bores, một đại diện của GlaxoSmithKline đã làm việc cùng đại diện hãng sữa công thức trong các bệnh viện từ năm 2009, mô tả “văn hoá về sự phụ thuộc về tài chính”. Nghĩa là nếu bác sĩ muốn tham dự các cuộc hội thảo y khoa tốn kém - chủ yếu ở các khách sạn xa hoa hay nước ngoài - họ sẽ luôn yêu cầu các công ty sữa tài trợ, và thỉnh thoảng được phép mang theo vợ/ chồng của họ. Các đại diện công thức cũng sẽ chi trả cho "các hoạt động nghỉ ngơi và giải trí" cho bác sĩ và gia đình của họ, chẳng hạn như vé đến Cirque du Soleil, và các bữa ăn tại các nhà hàng nổi tiếng.

Bores cũng là người quan sát các diễn đàn "nuôi dạy con cái" và "dinh dưỡng" cho các bậc cha mẹ được tổ chức tại các căng tin của bệnh viện bởi đại diện hãng sữa công thức, nơi có bán bình sữa. Tất cả các hoạt động này là vi phạm luật pháp Philippines.

Mặc dù sữa công thức có thể là cần thiết vì không phải mọi phụ nữ đều chọn hoặc có thể cho con bú sữa mẹ, nhưng việc tiếp thị, quảng cáo sữa công thức trên TV và truyền thông xã hội, đi kèm những món quà miễn phí cho thấy xã hội đang lan tràn thông tin sai lệch về sữa công thức.

(Ảnh: Theguardian)

“Họ tặng chúng tôi nhiều sữa công thức dùng thử”

Tại một trung tâm y tế ở Malabon, nữ hộ sinh Grace Shelo Almarez thừa nhận rằng trước khi được huấn luyện, cô là một trong những người được Nestlé, Mead Johnson và Wyeth mời đi ăn và tài trợ cho các chuyến đi đến hội nghị y khoa. Gần đây vào tháng 10, Nestlé đã “tặng” cô một chuyến đi đến Iloilo, nhưng cô đã từ chối.

"Đổi lại, nếu một người mẹ quyết định sử dụng sữa công thức, tôi sẽ khuyên người mẹ đó nên dùng sản phẩm của họ và nói với họ rằng 'Nestlé rất tốt' hoặc 'bạn nên sử dụng Nestogen'. Hãng sữa giỏi thuyết phục, họ làm cho mọi người tin rằng họ có thể làm ra sản phẩm sữa giống như sữa mẹ”.

Báo cáo của Tổ chức Cứu trợ trẻ em cho thấy chiến dịch quảng cáo sữa công thức trên toàn cầu là gì. Ở Mexico, chỉ có 31% trẻ sơ sinh được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, 50% bà mẹ cho biết họ đã được chính bác sỹ của mình đề nghị nuôi con bằng công thức, trong khi ở Chilê, 75% các bác sỹ, y tá và nữ hộ sinh thường xuyên được đại diện hãng sữa “ghé thăm”.

"Tôi không biết liệu chúng tôi có chiến thắng hay không"

Đối với những người ủng hộ lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ, áp lực từ mọi phía (từ nhân viên y tế, nhân viên hãng sữa đến chính người thân của sản phụ) có thể làm cho công việc này càng ngày càng trở nên khó khăn hơn.

Khi được hỏi liệu có thể chiến thắng trong “cuộc chiến” giành lại vị thế cho sữa mẹ hay không, tiến sĩ Amado Parawan cười, mặc dù hơi chán nản rồi nói: "Tôi không biết liệu chúng tôi có chiến thắng. Nhưng chúng tôi sẽ không ngừng chiến đấu. Tôi phải tin rằng luôn có ánh sáng ở cuối đường hầm”.