Một điều ước giản đơn: 'Biết đâu con vẫn còn bên mẹ'

Câu chuyện “Biết đâu hồi đó tôi cho con bú sữa công thức thì con đã được sống” gây hoang mang tột độ

Câu chuyện “Ước gì ngày đó tôi cho con một bình sữa ngoài, thì giờ con tôi vẫn còn sống” được đăng tải trên trang Fedisbest. (Ảnh chụp màn hình)

Tuần vừa qua, các mẹ Việt được một phen hoang mang khi trang Fed-is-best đăng tải một bài báo với cái tít nghe không thể giật gân hơn – “Ước gì ngày đó cho con một bình sữa ngoài, thì giờ con trai tôi vẫn còn sống” (“If I’d just given him one bottle, he’d still be alive”). Nội dung bài báo kể về câu chuyện từ 5 năm trước của cậu bé Landon (bang California, Mỹ). Theo đó, bài báo nói rằng bé Landon chào đời bằng phương pháp sinh mổ. Cả hai bố mẹ của Landon đều hiểu tầm quan trọng của sữa mẹ và nhất quyết nuôi con sữa mẹ hoàn toàn. Landon ngậm ti mẹ suốt. Một y tá phát hiện mẹ bé - Jillian gặp vấn đề về sữa nhưng không hướng dẫn cô cho bé ăn bổ sung. Làm mẹ lần đầu nên Jillian không biết con khóc vì đói. Chưa đầy ba ngày sau sinh, vợ chồng Jillian đưa con về nhà khi cô “chưa thấy sữa về”.

"Landon khóc cả ngày. Thằng bé không chịu nín trừ khi được ngậm ti mẹ. Tôi bắt đầu phải cho con bú suốt", Jillian nhớ lại. "Y tá tới quấn con trong chăn ấm để bé ngủ. Tôi thắc mắc với họ rằng tại sao bé khóc và ti suốt thì được trả lời: Landon cần được cho bú liên tục".

Bà mẹ đáng thương Jillian. (Ảnh: People)

Jillian cho rằng mình không đủ sữa cho Landon bú khi nhớ lại trong vòng hai ngày, cậu bé giảm gần 10% cân nặng so với lúc mới sinh. Có những lúc, bé Landon tím tái, bất động và không mạch đập, vợ chồng Jillian vội gọi cấp cứu. Landon phải dùng máy trợ thở và được chẩn đoán có vết thương trong não, (khi tìm hiểu kỹ hơn thì được biết là có liên quan đến tổn thương thiếu oxy não khi bé mổ cấp cứu khi sinh). Bé được rút ống thở và qua đời trong vòng tay mẹ khi mới 18 ngày tuổi.

Bà mẹ đáng thương Jillian giờ đây sống trong dằn vặt và khi tiếp cận với Fed-is-best, (một trang thông tin có tên “miễn có ăn là tốt nhất” theo quan niệm, cần bổ sung sữa công thức cho trẻ sơ sinh nếu thiếu sữa mẹ ruột – đối nghịch với những khuyến cáo khoa học của WHO và UNICEF về tác hại của sữa công thức đối với trẻ sơ sinh, cho dù là một cữ). Cô đã tự hỏi: “Nếu cô cho con một bình sữa ngoài vào thời điểm sơ sinh đó, thì giờ này liệu con trai Landon có vẫn còn được ở bên cô".

Landon được rút ống thở và qua đời trong vòng tay mẹ khi mới 18 ngày tuổi. (Ảnh: Dailymail)

Liệu một lời tự hỏi của một bà mẹ mong rằng mình đã có thể làm gì đó tốt hơn cho con, có bị lợi dụng cho mục đích truyền bá thông điệp của Fed-is-best?

Phần trên là toàn bộ nội dung đăng tải trên trang Fedisbest, sau đó liên tiếp được đăng tải lại bởi nhiều tờ báo khác như Dailymail, News UK, People, được dịch lại trên nhiều mặt báo trong nước, và nhấn mạnh vào thông điệp theo ý kêu gọi của Fed-is-best, ám chỉ sữa mẹ hoàn toàn cho trẻ sơ sinh mang đến nguy cơ cho trẻ, kể cả tử vong, tạo nên nhiều hoang mang và ảnh hưởng đến sự tiến triển của phong trào nuôi con sữa mẹ trên thế giới.

Thông điệp của Fedisbest ảnh hưởng đến sự tiến triển của phong trào nuôi con sữa mẹ trên thế giới. (Ảnh: People)

Nhiều chuyên gia lên tiếng minh oan cho sữa mẹ

Tuy nhiên, cũng trong những ngày này, trên trang cộng đồng của các hiệp hội vận động nuôi con sữa mẹ trên thế giới, lại có chia sẻ một bài viết gốc ngày 5/3/2012 đăng trên chính Facebook cá nhân của mẹ bé Landon, không có bất cứ chi tiết nào nói đến việc vì bú mẹ thiếu nên bé tử vong do bị bỏ đói để chờ sữa mẹ về.

Bài viết gốc trên Facebook cá nhân, đúng thời điểm 5 năm trước, mẹ Landon nói rõ về trường hợp của bé. Ngay sau khi sinh mổ cấp cứu, bé Landon được chẩn đoán mất nước nhẹ và phải tách mẹ ngay, để các bác sĩ đưa đi truyền nước. Sau vài ngày ở viện, Landon được xuất viện và về nhà. Tuy nhiên, sáng hôm sau, bố mẹ Landon phát hiện Landon không thở, ngay lập tức cậu bé được đưa đến bệnh viện. May mắn thay, tim của bé đập trở lại. Thế nhưng, do thiếu oxy trong thời gian dài, não của Landon bị ảnh hưởng nghiêm trọng, chức năng não hoạt động kém, Landon phải dùng máy trợ thở và bé qua đời sau đó khi mới 18 ngày tuổi.

Tuy nhiên trong bài viết gốc đăng cách đây 5 năm, không có bất cứ chi tiết nào nói đến việc vì bú mẹ thiếu nên bé tử vong. (Ảnh chụp màn hình)

Năm năm sau không nguôi nhớ về con, cô đã tự hỏi: “Nếu cô cho con một bình sữa ngoài vào thời điểm sơ sinh đó, thì giờ này liệu con trai Landon có vẫn còn được ở bên cô.” Thì câu chuyện của năm năm trước được kể lại bởi trang Fed-is-best với những chi tiết khác hẳn với bài viết gốc cách đây 5 năm về tình trạng sức khỏe thật sự có liên quan đến nguyên do tử vong của Landon, để cáo buộc tử vong do thiếu sữa mẹ và chuyển tải một thông điệp “quá nham hiểu và nực cười” rằng những bà mẹ có thể giết chết con mình nếu để con chết đói, nếu không đủ sữa mẹ trong những ngày đầu sau sinh, khiến nhiều chuyên gia sữa mẹ trên thế giới đã lên tiếng giải thích, bảo vệ và minh oan cho sữa mẹ.

Chuyên gia sữa mẹ Meg Nagle, nói trên trang Mouthsofmums rằng cô muốn lên tiếng ngay lập tức để xóa tan mọi lo sợ và hoài nghi về sữa mẹ.

“Cái tít giật gân kia thực sự quá nham hiểm và nực cười. Trẻ sơ sinh không thể tử vong do bú mẹ liên tục. Không và không bao giờ. Trẻ tử vong là do nhiều nguyên nhân, do không được phát hiện triệu chứng bệnh kịp thời, do mẹ và bé không được chăm sóc tốt sau sinh. Vì thế hãy dừng ngay chiêu trò bôi nhọ sữa mẹ này. Ngay sau khi bài báo đăng tải, tôi nhận được vô vàn những tin nhắn của các bà mẹ đang lo sợ rằng con họ sẽ chết đói nếu sữa mẹ không đủ, và phải dùng sữa công thức khi cần”.

Tổn thương não của bé là do vấn đề khác, chứ không phải do bé không được bú. (Ảnh: Dailymail)

Meg giải thích thêm về trường hợp khi nào thì việc bú mẹ liên tục được coi là bất bình thường:

- Việc bé đòi ngậm/bú/ mút ti mẹ liên tục được cho là bất bình thường khi đứa bé đó khóc ngay sau khi được bú mẹ, và dù đã được bú mẹ vẫn đòi bú tiếp. Điều này càng bất bình thường khi xảy ra thường xuyên. Có thể là do bé không được bú đủ hoặc một nguyên nhân nào khác.

- Ngoài ra nếu trẻ luôn luôn thức,nhưng thức mà không tỉnh táo, thức mà vẫn lờ đờ và có dấu hiệu buồn ngủ thì cũng có nghĩa là trẻ không nhận đủ sữa mẹ hoặc do nguyên nhân y khoa nào khác mà chúng ta chưa biết.

- Trường hợp trẻ bú mẹ mỗi cữ trên 1 tiếng hoặc hơn, và cứ tiếp diễn cả ngày như vậy, thì người mẹ cũng cần hỏi nhân viên y tế về các dấu hiệu bé đã bú đủ (bằng cách đếm tã tè ị mỗi 24 giờ và xem sự chuyển màu dần của phân su).

Với ca của cậu bé xấu số Landon trên, bé ngừng thở từ mấy ngày tuổi và bị thiếu oxy não từ sơ sinh. Dĩ nhiên mọi bà mẹ trong nỗi đau mất con đều nghĩ rằng, có cái gì đó mình bỏ qua mà nếu có nó con đã không mất sinh mạng. Với bé bú mẹ hoàn toàn, nhưng tổn thương não quá nặng sữa mẹ vẫn không thể cứu được sinh mạng, sữa mẹ trong hoàn cảnh này bị cho là nguyên nhân gây ra cái chết của bé, và còn tưởng rằng thêm sữa công thức rất có thể đã có phép màu nhiệm giúp bé tai qua nạn khỏi.

Liệu thêm một cữ sữa công thức, có thật sự cải thiện tình trạng nguy kịch do thiếu não từ sơ sinh của bé Landon hay không?

Liệu thêm một cữ sữa công thức, có thật sự cải thiện tình trạng nguy kịch do thiếu não từ sơ sinh của bé Landon hay không? (Ảnh: Dailymail)

Đây là câu trả lời. Theo thông tin chính thức trên trang mạng của Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc UNICEF (unicef.org), cập nhật tháng 10/2014, đã nói rõ:

“Sữa bột cho trẻ em không được chấp nhận để thay thế sữa mẹ”, vì sữa bột cho trẻ em, dù là cố hết sức, cũng chỉ cung cấp được một số thành phần dinh dưỡng chính gần như sữa mẹ. Nói cách khác, sữa bột cho trẻ em chỉ là một loại thực phẩm. Trong khi đó sữa mẹ là một dạng dưỡng chất sống phức hợp, chứa kháng thể, các loại men, các axit béo dài DHA và hormone, mà phần nhiều không có trong sữa bột cho trẻ em. Thêm vào đó, trong những tháng đầu, hệ tiêu hóa của trẻ khó hấp thụ được những thứ khác với sữa mẹ. Thậm chí, chỉ cần một cữ bú bằng sữa bột cho trẻ em hoặc các thức ăn khác cũng có thể làm tổn thương hệ tiêu hóa của trẻ, mà phải cần nhiều tuần để phục hồi. Cho bú phối hợp, hay nói cách khác là cho trẻ bú thêm chất khác (sữa bột cho trẻ em) hoặc ăn thêm thực phẩm khác, kèm với sữa mẹ trong 6 tháng đầu khá phổ biến ở một số quốc gia. Việc này thực tế làm tăng nguy cơ trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột và bệnh tiêu chảy, cũng như các bệnh nhiễm khuẩn khác”.

Nhiều chuyên gia lên tiếng minh oan cho sữa mẹ. (Ảnh: Babycenter)

Do đó, với tình trạng sức khỏe sơ sinh và những biến chứng do não thiếu oxy sơ sinh của bé Landon, còn có một giả định khác là: nếu như bé đã được cho bổ sung một hoặc vài cữ sữa công thức, như Fed-is-best kêu gọi - thì có thể bé đã còn ra đi sớm hơn 18 ngày sữa mẹ, như các bằng chứng khoa học mà WHO và UNICEF đã tuyên bố rõ ràng về tổn thương và nguy cơ tử vong cao hơn ở trẻ sơ sinh “bổ sung” “dù chỉ một cữ sữa công thức”, đặc biệt là ở những bé sơ sinh có biến chứng như bé Landon.

Vậy dấu hiệu bú đủ ở trẻ sơ sinh khi bú mẹ hoàn toàn là gì?

Một giả định tiếp theo, là nếu thật sự Landon bị bú thiếu sữa mẹ (không được nhắc đến trong chia sẻ của mẹ 5 năm trước, cũng như trong suốt 5 năm qua), thì cách để kiểm tra dấu hiệu bú đủ cho bé cũng dễ dàng (được nhắc đến trong tài liệu “Chương giáo trình mẫu dành cho sinh viên y khoa và nhân viên y tế về nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ của WHO 2009”), và cách bổ sung sữa mẹ khác, sau sữa mẹ ruột (được nhắc đến trong tài liệu Sự thật cuộc sống của WHO/ UNDP/ UNICEF 2005) cụ thể như sau:

1. Dấu hiệu bú đủ (không dựa vào bé có đòi bú liên tục hay không), dựa vào số lượng tã mỗi 24 giờ:

Dấu hiệu bú đủ theo tài liệu của Hiệp hội Sữa mẹ Quốc tế La Lech League International (LLLI). (Ảnh: LLLI)

2. Cách xử lý khi thật sự không đủ sữa mẹ:

Và trong trường hợp thật sự chưa bú đủ, bé cần được kiểm tra tư thế, khớp ngậm bú, và có thể được bổ sung bằng cách bú ké từ một bà mẹ khác mạnh khỏe (HIV âm tính – kết quả xét nghiệm trong 6 tháng) hoặc sữa từ ngân hàng sữa mẹ đút bằng cốc, thìa, hoặc bộ câu sữa.

Bé đang được cho ăn sữa nhờ cốc bón sữa. (Ảnh: Babycenter)

“Những công cụ này được sử dụng bởi các chuyên gia sữa mẹ trên toàn thế giới, và chưa có ca tử vong nào được ghi nhận khi áp dụng đúng theo hướng dẫn này cả”, theo belllybelly.com.au, qua lời phát biểu của một chuyên gia sữa mẹ Úc khác.

Thế nên, nếu có một lời ước dành cho bé Landon và có một lời an ủi cho mẹ của bé, thì đó là ước gì nhân viên y tế ngày đó đã biết dùng những bảng biểu này để xác định bé có thật sự bú đủ hay chưa. Và nếu thật sự là bé chưa bú đủ, thì sữa một bà mẹ khác khỏe mạnh, hoặc từ một ngân hàng sữa mẹ, đã có thể được dành cho bé. Để những năm tháng qua, mẹ của bé Landon, và những bà mẹ bất hạnh khác, tin rằng mình đã làm được mọi điều tốt đẹp nhất cho con bằng chính những giọt sữa quý báu của mình.

Điều lạ lùng xảy ra khi soi sữa mẹ và sữa công thức dưới kính hiển vi Sau khi xem hai video so sánh sự khác biệt giữa sữa mẹ và sữa công thức dưới kính hiển vi, bạn sẽ hiểu lý ...

Thí nghiệm sữa mẹ tiêu diệt vi khuẩn có hại: ‘Kỷ nguyên’ của sữa mẹ sắp đến rồi! Thí nghiệm sữa mẹ tiêu diệt vi khuẩn có hại trên đĩa petri (loại đĩa chuyên dụng mà các nhà sinh vật học dùng để ...