Trung Quốc trao tiền mặt cho các hãng ô tô mong phục hồi doanh số bán hàng sau đại dịch Covid-19

Những năm trước, Trung Quốc đã bán hơn 6 triệu chiếc ô tô mới trong quý đầu năm, nhưng năm nay, con số đó là gần 3,7 triệu chiếc. 

Doanh số ô tô đã giảm 42% trong quý đầu năm 2020 so với năm ngoái, theo dữ liệu công bố vào cuối tuần trước của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM). Phần lớn sự sụt giảm là trong tháng 2, với mức giảm là 79%, khi thị trường 1,4 tỉ dân này chỉ đạt 310.000 xe. Trong tháng 3, cũng chỉ có 1,43 triệu chiếc được bán tại Trung Quốc, giảm 43% so với tháng 3/2019.

Ngành công nghiệp ô tô đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế Trung Quốc. Hơn 40 triệu người lao động có thu nhập từ lĩnh vực này, kể cả trực tiếp hoặc gián tiếp. Ngành công nghiệp này đã mang lại doanh thu hơn 1.000 tỉ đô la mỗi năm, khoảng 10% sản lượng sản xuất của Trung Quốc.

Thị trường ô tô Trung Quốc lành mạnh cũng rất quan trọng đối với phần còn lại của thế giới. Ví dụ như, các nhà sản xuất ô tô toàn cầu như Volkswagen (VLKAF) và General Motors (GM) bán hàng triệu chiếc ô tô tại Trung Quốc, mỗi công ty phụ thuộc vào quốc gia này khoảng 40% tổng doanh số.

Tuy nhiên, việc trở lại hoạt động bình thường sẽ là khó khăn đối với Trung Quốc. Nền kinh tế vẫn đang trong giai đoạn phục hồi sau dịch Covid-19. Việc sản xuất ô tô bị đình trệ khi các biện pháp phong tỏa buộc các nhà máy phải đóng cửa và hạn chế chuỗi cung ứng. Bên cạnh đó, phần lớn các quốc gia khác trên thế giới vẫn đang ở thế phong tỏa,  làm phức tạp thêm sự phục hồi hoạt động kinh doanh.

Tuy vậy, ít nhất  việc sản xuất ô tô đã bắt đầu hoạt động trở lại ở Trung Quốc: Ngay cả ở Vũ Hán, tâm dịch bùng phát virus, và cũng là trung tâm chính của ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, đã kết thúc chuỗi ngày phong tỏa 76 ngày vào tuần trước.

Nhưng việc khiến người tiêu dùng mua ô tô trở lại khó khăn hơn là do nhu cầu của người tiêu dùng đã giảm đi đáng kể trước khi virus tấn công. Tổng doanh số bán ô tô tại Trung Quốc đã giảm khoảng 8% trong năm 2019, xuống chỉ còn dưới 25,8 triệu chiếc sau khi giảm gần 3% vào năm 2018 - mức giảm đầu tiên kể từ những năm 1990.

Alicia García-Herrero, trưởng ban kinh tế châu Á Thái Bình Dương tại Natixis, trong một cuộc phỏng vấn với CNN Business, cho rằng mức giảm 43% trong tháng 3 có sự cải thiện so với tháng 2, nhưng vẫn còn lớn, đặc biệt là trong tình hình nhu cầu chậm lại đang diễn ra.

Một "nhu cầu cấp thiết" để tăng doanh số

Trung Quốc biết rằng họ có vấn đề về nhu cầu. Theo CAAM, khi các nhà sản xuất ô tô khởi động lại sản xuất, việc tăng doanh số hiện là "vấn đề chính" của ngành và là "nhu cầu cấp thiết". 

Hiệp hội ngành công nghiệp ô tô đã không đưa ra một dự báo mới cho doanh số bán hàng trong năm nay. Trước khi dịch bệnh bùng phát, hiệp hội đã dự đoán doanh số giảm 2% trong năm 2020. Tuy nhiên, dự báo độc lập gần đây rất nghiêm trọng: Doanh số ô tô của Trung Quốc có thể giảm tới 10% trong năm nay, theo một phân tích S&P Ratings được công bố vào tuần trước.

Trung Quốc đang thực hiện các bước để cố gắng tăng doanh số. Bắc Kinh vào tháng trước tuyên bố sẽ gia hạn trợ cấp và giảm thuế cho các loại phương tiện sử dụng năng lượng mới, như xe điện hoặc xe hybrid, trong hai năm nữa.

Đất nước đã bắt đầu cắt giảm đáng kể những ưu đãi này vào năm ngoái, để loại bỏ các công ty hoạt động kém hiệu quả. Và xe điện đã phải hứng chịu nhiều hơn so với thị trường. Tháng trước, chỉ có 53.000 chiếc ô tô điện được bán ra, giảm 53% so với một năm trước đó (lượng xe này không bao gồm hãng Tesla (TSLA) - nhà sản xuất ô tô Mỹ gần đây đang gây khó khăn cho khách hàng Trung Quốc).

Chính quyền địa phương cũng đang vào cuộc. Ít nhất có 10 thành phố và tỉnh thành đã khuyến khích người dân mua ô tô, chủ yếu bằng cách cung cấp các khoản trợ cấp bằng tiền mặt, lên tới 1.400 đô la mỗi chiếc xe.

Trung Quốc hi vọng nhu cầu sẽ tăng lên khi các trường học mở cửa trở lại vào mùa xuân và mùa hè. Nhu cầu lái xe đưa trẻ em đến trường và đi học là một lí do lớn khiến cho người dân Trung Quốc mua ô tô, theo nhận định của Hiệp hội xe khách Trung Quốc (CPCA).

Người dân có ít tiền tiết kiệm để mua xe hơn

Tuy nhiên, việc hỗ trợ tiền mặt và hi vọng các lái xe quay trở lại sẽ không đủ để cứu vãn thị trường ô tô đang chùng xuống tại Trung Quốc.

Sự tăng trưởng doanh số bán hàng mạnh mẽ làm định hình thị trường ô tô Trung Quốc trong những năm 1990 đã qua từ rất lâu rồi. García-Herrero lưu ý trong báo cáo nghiên cứu của mình, rằng sức mua của người tiêu dùng Trung Quốc đang suy yếu, tạo ra một vấn đề về cơ cấu tiềm ẩn, có thể gây khó khăn cho doanh số trong một thời gian dài.

Việc giảm nhu cầu ô tô và các mặt hàng có giá trị lớn khác có thể được quy là một loạt các vấn đề gây khó khăn cho nền kinh tế Trung Quốc trong những năm gần đây. Theo García-Herrero, việc tăng chi phí nhà ở đã làm giảm số tiền mà người tiêu dùng Trung Quốc có thể dành cho các giao dịch mua khác.

Khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn cũng khiến cho thu nhập khả dụng giảm, điều này đặc biệt làm tổn hại đến doanh số của những chiếc xe giá cả phải chăng hơn. Và những hạn chế về quy định nghiêm ngặt đối với các ngân hàng vào năm 2017 khiến mọi người gặp khó khăn hơn trong việc tìm kiếm người cho vay để tài trợ cho việc mua xe.