Nhận lương bèo bọt, hàng nghìn phụ nữ làm ra iPhone 11 tại Ấn Độ đang sống như thế nào?

Vào một buổi sáng mùa hè ẩm ướt, hàng chục xe buýt kéo đến bên ngoài một cụm các tòa nhà thấp, màu xanh lam ở bang Andhra Pradesh, miền nam Ấn Độ. Phụ nữ mặc trang phục salwar kameezes sặc sỡ, chiếc khăn hai thân của họ cuồn cuộn khi họ đi qua bụi cây dâm bụt và những tấm áp phích tuyên truyền.

Ca đêm tại nhà máy điện thoại di động của Foxconn Technology Group ở Sri City sắp kết thúc, và hàng nghìn phụ nữ trẻ đang đổ ra khi những người khác đến để thay thế họ.

Một trong những người đó là Jennifer Jayadas, một cô gái cao gầy, 21 tuổi hiện đang sống cách đó một vài dặm trong nhà trọ lụp xụp hai phòng không có nước sinh hoạt.

Những người phụ nữ Ấn Độ bắt đầu vào ca làm việc của mình tại một nhà máy của Foxconn tại Ấn Độ. (Ảnh: Bloomberg).

Sau khi ngấu nghiến bữa sáng miễn phí gồm bánh mì dẹt với cà ri khoai tây, cô đội một chiếc mũ trắng, áo tạp dề, giày chống tĩnh điện và găng tay nhỏ xíu. Sau đó, Jayadas vào thay thế cho một nữ công nhân khác trên một băng truyền thử nghiệm, nơi cô sẽ dành 8 giờ tiếp theo để đảm bảo âm lượng, độ rung và các tính năng khác của điện thoại hoạt động tốt.

Điện thoại thông minh đã từng được sản xuất tại Trung Quốc, cô nói. Bây giờ, chúng tôi làm nó ở đây.

Foxconn, còn được gọi là Hon Hai Precision Industry Co, đã mở nhà máy đầu tiên ở Ấn Độ bốn năm trước. Hiện tại họ đang vận hành hai nhà máy lắp ráp, và có kế hoạch mở rộng những nhà máy đó, cũng như mở thêm hai nhà máy nữa tại đây.

Ấn Độ đã trở thành một cơ sở sản xuất quan trọng, khi công ty có trụ sở tại Đài Bắc muốn đa dạng hóa các hoạt động sản xuất của mình ở bên ngoài Trung Quốc.

Đây thực ra là một nguyên tắc kinh doanh tốt, không bỏ tất cả trứng vào một giỏ duy nhất, Josh - người điều hành các hoạt động tại Ấn Độ của Foxconn, nói.

"Chúng tôi phải tìm giải pháp thay thế khả thi và đáng tin cậy. Rõ ràng vị trí thay thế phải cạnh tranh. Chúng tôi không thể đặt một nhà máy ở Mexico để sản xuất điện thoại di động. 10 năm trước có thể điều đó là khả thi nhưng hiện tại thì không", người này chia sẻ.

Foulger, 48 tuổi, lớn lên ở Chennai và theo học Đại học Texas ở Arlington, trước khi trở về Ấn Độ để thiết lập chuỗi sản xuất cho Nokia.

Ông gia nhập Foxconn bốn năm trước, để giúp người sáng lập - Terry Gou, thành lập các nhà máy lắp ráp ở Ấn Độ, hiện là thị trường điện thoại thông minh phát triển nhanh nhất thế giới.

Những nữ công nhân làm ra hàng nghìn chiếc iPhone nhận mức lương bèo bọt

Foulger quyết định tuyển dụng công nhân nữ cho các nhà máy của Foxconn tại Ấn Độ.

Nữ công nhân làm việc phổ biến ở Trung Quốc nhưng lại không bình thường ở Ấn Độ, nơi phụ nữ thường chỉ đảm nhận các công việc trong gia đình, hoặc ở trang trại mà không được trả lương.

Thậm chí, phụ nữ trước đó còn không được làm việc ca đêm trong các nhà máy, chỉ sau khi có phán quyết của tòa án địa phương cách đây bốn năm trước, tình trạng này mới chấm dứt.

Nữ công nhân là việc phổ biến ở Trung Quốc nhưng lại không bình thường ở Ấn Độ. (Ảnh: Bloomberg).

Những người phụ nữ ở đây rất chăm chỉ và tận tụy, nhưng hoàn cảnh gia đình kém may mắn đã ngăn cản họ vào đại học. Nhiều người phải bắt đầu đi làm sớm hoặc bị ép gã chồng và sinh con.

Foulger đã đầu tư nhiều tiền để cung cấp kí túc xá cũng như xe bus cho những công nhân sống xa nhà máy. Ông ấy nói rằng họ xứng đáng nhận được điều ấy, bởi họ là những người phụ nữ làm việc chăm chỉ, xứng đáng được trao cơ hội tốt hơn.

Trong những năm qua, Foxconn đã bị chỉ trích vì điều kiện làm việc tồi tệ tại các nhà máy ở Trung Quốc. Một loạt các vụ tự tử của những người lao động nhập cư trẻ tuổi vào đầu thập kỉ này đã gây chấn động thế giới, và thúc đẩy công ty này phải thết lập một đường dây nóng trợ giúp, tăng lương và ngăn cản những người nhảy việc.

Vào tháng 8, Foxconn đã sa thải hai giám đốc điều hành tại một nhà máy Trung Quốc lắp ráp các thiết bị cho Amazon, sau khi một nhóm lao động cáo buộc họ cắt giảm lương và lách luật để giúp đối phó với thuế quan của Mỹ.

Trong các chuyến thăm tới hai nhà máy ở Ấn Độ của Foxconn, các công nhân ở đó chủ yếu phàn nàn về sự nhàm chán trong công việc.

Từ phút họ bước vào xưởng sản xuất đến hết ca làm việc kéo dài tám tiếng, công việc lặp đi lặp lại trong một chu kì không ngừng. Mục tiêu sản xuất hàng ngày phải được đáp ứng bằng mọi giá. Hàng nghìn phụ nữ lắp ghép từng bộ phận điện thoại lại với nhau, kiểm tra từng chiếc điện thoại xem có khuyết điểm rõ ràng không.

Shivaparvati Kallivettu giải thích rằng thời gian nghỉ ngơi chính của cô đó là vào mỗi buổi sáng trong căng tin của nhà máy, khi cô ăn sáng với bốn người bạn thân. (Ảnh: Bloomberg).

Shivaparvati Kallivettu, 24 tuổi, dành nhiều ngày để kiểm tra âm thanh điện thoại, kiểm tra pin và khay thẻ SIM, giải thích rằng thời gian nghỉ ngơi chính của cô đó là vào mỗi buổi sáng trong căng tin của nhà máy, khi cô ăn sáng với bốn người bạn thân.

Hầu hết phụ nữ nhận các công việc này đều với có những mục tiêu cụ thể. Chẳng hạn như gửi con đến trường tốt hơn hoặc xóa nợ gia đình. Việc trả lương cho họ vượt qua mức thu nhập của những hộ gia đình nghèo tại đây.

Jayadas nhận được khoảng 9.000 rupee mỗi tháng, tương đương với 130 USD, bằng khoảng một phần ba mức lương trung bình của các công nhân tại nhà máy Trung Quốc, đi xe buýt miễn phí và hai bữa ăn trong ngày.

Để giúp công việc tránh tẻ nhạt, Foxconn đã hướng dẫn cho mỗi công nhân tại đây biết ít nhất 10 kĩ năng trong các phần kiểm tra, đóng gói và lắp ráp của dây chuyền, để họ có thể được luân chuyển sang các công việc khác nhau.

Tuy nhiên, nhiều người lao động coi công việc là nhàm chán và giết thời gian. Mới đây, 400 nữ công nhân đã đồng loạt nghỉ việc không lí do.

Các nhà quản lí phát hiện ra rằng tất cả họ đều tham gia kì thi tuyển dụng giáo viên của chính phủ, một công việc chỉ trả lương bằng một phần ba số tiền họ làm tại Foxconn, nhưng cung cấp các khoản đãi ngộ hữu hình hơn.

Sau ca làm việc của mình, Jayadas lên xe buýt, về đến nhà cô trước 4 giờ chiều. Cô giúp mọi người nấu ăn, sau đó đi lấy 12 thùng nước từ vòi nước công cộng trên đường phố cho nhu cầu hàng ngày của gia đình.

Thu nhập sửa chữa radio và đầu DVD của cha cô thì ít ỏi, thất thường, và toàn bộ tiền lương của cô đều thuộc về cha mẹ cô.

Trước tiên, ngôi nhà phải được sửa chữa, cha Jayadas nói và chỉ tay về phía mái nhà mỏng manh với những bức tường bị hư hỏng. "Sau đó, tôi muốn tiết kiệm cho một khóa học làm trang điểm cho con gái", cha người nữ công nhân này bộc bạch.

Tham vọng trở thành công xưởng thế giới của Ấn Độ

Xây dựng các cơ sở mới ở Ấn Độ đã nên cấp bách hơn đối với các công ty đa quốc gia có trụ sở chính tại Mỹ và các cơ sở sản xuất tại Trung Quốc, kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động chiến tranh thương mại vào năm ngoái, và công bố thuế quan đối với hàng ngàn sản phẩm được sản xuất tại Trung Quốc, bao gồm cả Foxconn làm cho Apple, Amazon và các hãng khác.

Vào cuối tháng 8, Trump đã ra lệnh cho các công ty Mỹ phải rút khỏi Trung Quốc và viện dẫn luật an ninh quốc gia để ép buộc. Nhiều công ty đã phải xem xét lại các kế hoạch hoạt động, sản xuất của họ ở nước ngoài.

Tham vọng trở thành công xưởng thế giới của Ấn Độ. (Ảnh: Bloomberg).

Cơ sở Ấn Độ đầu tiên của Foxconn được chính thức đi vào hoạt động từ năm 2015 tại Sri City, một khu kinh tế đặc biệt, nơi hàng hóa có thể được nhập khẩu và xuất khẩu với nhãn đỏ giới hạn và các công ty nước ngoài sản xuất mọi thứ ở đây, từ tã lót đến xe lửa.

Nhà máy của Foxconn sử dụng gần 15.000 công nhân, khoảng 90% trong số họ là phụ nữ, chủ yếu để lắp ráp điện thoại cho các nhà sản xuất khác nhau, bao gồm cả Xiaomi – hãng điện thoại Trung Quốc bán chạy nhất tại Ấn Độ.

Trong những tháng gần đây, các công nhân đã bắt đầu thử nghiệm và lắp ráp iPhone X của Apple, sản phẩm này sẽ được bán ở Ấn Độ trước tiên và sau đó sẽ được xuất khẩu.

Một nhà máy điện thoại di động thứ hai được khánh thành vào năm 2017 tại Sriperumbudur, cách cơ sở thứ nhất khoảng hai giờ đi bộ.

Nó sử dụng 12.000 công nhân và được tự động hóa một phần.

Foxconn hiện vẫn đang vận chuyển các bộ phận linh kiện từ Trung Quốc qua Ấn Độ, nhưng hi vọng một ngày nào đó, màn hình và bảng mạch sẽ được sản xuất trực tiếp tại Ấn Độ. (Ảnh: Bloomberg).

Vào năm 2023, dự kiến cả hai nhà máy sẽ được mở rộng sản xuất và chúng tôi sẽ thêm hai địa điểm nữa. Foxconn hiện vẫn đang vận chuyển các bộ phận linh kiện từ Trung Quốc qua Ấn Độ, nhưng hi vọng một ngày nào đó, màn hình và bảng mạch sẽ được sản xuất trực tiếp tại Ấn Độ.

Cuối cùng, tham vọng của Foxconn đó là sẽ sản xuất thêm các sản phẩm khác, bao gồm cả loa Amazon Echo cho Amazon. Cho đến bây giờ, các cơ sở tại Ấn Độ mới chỉ cung ứng đủ cho thị trường Ấn Độ. Sớm thôi, Ấn Độ sẽ là công xưởng của thế giới.

Ngồi trong một văn phòng nhìn ra trung tâm của nhà máy Sriperumbudur, người điều hành Foxconn đeo thẻ trước ngực, râu quai nón, chia sẻ về những lợi ích khi rời sản xuất từ Trung Quốc tới Ấn Độ:

"Chi phí lao động chỉ bằng một nửa của Trung Quốc, có các kĩ sư tài năng và một chính phủ mong muốn giúp đỡ. Chúng tôi cũng có những lời hứa từ Thủ tướng Ấn Độ, ông Narendra Modi, người đang chịu áp lực phải giảm được tỉ lệ thất nghiệp hiện đang vượt quá 6% tại đất nước này".

Người điều hành nhà máy sản xuất của Foxconn tại Ấn Độ. (Ảnh: Bloomberg).

Chính sách của chính phủ Ấn Độ có tên gọi là Make in India, ra đời nhằm mục đích là tìm cách biến đất nước này trở thành một cường quốc sản xuất, bằng cách khuyến khích các công ty nước ngoài mở nhà máy.

Đã có 700.000 công việc sản xuất điện tử đã tạo ra kể từ khi Make in India được khởi xướng.

Các công nhân lành nghề như các nhà thiết kế công nghiệp đang thiếu, và vẫn chưa có nhiều mạng lưới nhà cung cấp cung cấp các thành phần quan trọng như pin, chất bán dẫn và bộ xử lí, Anshul Gupta, Giám đốc nghiên cứu cấp cao của Gartner Ấn Độ cho biết.

"Nhưng mọi thứ đang bắt đầu vào đúng vị trí. Ấn Độ có thể tăng cường năng lực sản xuất và giúp thế giới cắt giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc", Anshul Gupta chia sẻ.

Foxconn là một phần không thể thiếu để Trung Quốc trở thành công xưởng của thế giới và Gou đã nói với Modi rằng Foxconn có thể giúp Ấn Độ làm điều tương tự.

Nhưng Trung Quốc phải mất 30 năm để đạt được vị trí đó. Lợi thế của Trung Quốc là đội ngũ lao động khổng lồ có thể sản xuất hàng loạt với giá thành rẻ và họ đã xây dựng được điều đó bằng cách đầu tư mạnh vào hậu cần, vận tải", Andrew – một đối tác sáng lập Trivium China, công ty nghiên cứu có trụ sở tại Bắc Kinh, chia sẻ.

Ngay cả khi lợi thế nhóm lao động của họ đang dần biến mất thì các quy trình và hệ thống vẫn sẵn sàng để họ có thể sản xuất hiệu quả ở quy mô lớn và đưa hàng hóa ra thị trường.

Để bắt kịp Trung Quốc, đòi hỏi chính phủ Ấn Độ và khu vực tư nhân phải đầu tư mạnh vào các dây truyền sản xuất, đường xá, cầu cảng và các cơ sở hạ tầng khác.

Ấn Độ không chỉ phải làm cho đúng mà còn phải làm tốt hơn Trung Quốc và chiến tranh thương mại có thể giúp ích cho điều đó.