Những thước phim nhựa cuối cùng của Điện ảnh Việt Nam?

Đạo diễn Đặng Thái Huyền bộc bạch:

"Mỗi lần xem “Người trở về” tôi đều rất xúc động. Tuy nhiên đã đến lúc tôi thấy mình chuẩn bị tâm thế với những tác phẩm mới. Nếu cứ nhìn lại, hoài niệm mãi những thước phim thì sẽ là trở ngại lớn cho sự nghiệp phía trước."

Quay phim Trịnh Quang Tùng chia sẻ: Phim nhựa từng được coi là đẳng cấp, là đỉnh cao, là thước đo trình độ tay nghề của người làm phim, nhưng theo tôi cuộc sống vận động không ngừng và những quan điểm cũng cần thay đổi để phù hợp thời đại, không nên duy ý chí. Nhưng tôi chắc chắn một điều, với bất kỳ quay phim, đạo diễn nào cũng mơ ước được thử sức với phim nhựa ít nhất 1 lần.

- Những cảm nhận của anh khi tác nghiệp trên máy quay phim nhựa và máy quay kĩ thuật số?

Khác biệt đầu tiên là vấn đề tâm lý và áp lực. Do phim nhựa có giá thành đắt, kỹ thuật đòi hỏi phải chính xác từ tiền kỳ cho đến hậu kỳ.Trong quá trình sản xuất mọi thành phần phải làm việc rất chuẩn xác, không được phép sai, không có điều kiện sửa sai. Nếu muốn sửa phải đầu tư quay lại, quay thêm thì vô cùng tốn kém tiền bạc và thời gian. Ngay từ khi thành lập ekip, nhà sản xuất đã phải chọn lựa rất kỹ ở tất cả các khâu, thành phần đoàn phim là những người chuyên nghiệp, có năng lực, có kinh nghiệm và trách nhiệm cao.

Với bất kỳ nhà quay phim nào đã từng quay phim nhựa thì khi chuyển sang công nghệ kỹ thuật số đều phải tìm hiểu sâu về kỹ thuật, những ưu điểm, nhược điểm là gì để tác nghiệp đạt hiệu quả nhất. Theo tôi, những ai đã giỏi phim nhựa thì chuyển sang phim số rất thuận lợi, vì kỹ thuật phim nhựa vẫn là nền tảng gốc cơ bản.

Đối với cá nhân tôi, khi quay trên máy kỹ thuật số thì có phần nhẹ nhàng hơn, áp lực vừa phải, vì vẫn có cơ hội sửa sai, sau cảnh quay xem lại nếu chưa đạt thì quay lại luôn, hậu kỳ cũng có thể chỉnh màu sắc, ánh sáng, hoặc có thể thêm bớt chi tiết, thay đổi cỡ cảnh…còn phim nhựa chỉ biết kết quả chuẩn sau in tráng, mất một khoảng thời gian. Lúc đợi chờ in tráng hồi hộp lắm, cả đoàn chỉ thở phào khi có nháp tốt, tức là sau khi tráng phim Negative (âm bản) rồi in sang phim Positive (dương bản) đạt chất lượng thì cả đoàn mới ăn ngon, ngủ yên được.

- Theo anh, việc thay thế phim nhựa và chuyển sang dùng các thiết bị kĩ thuật số có phải là xu thế tất yếu hiện nay trên thế giới và ở Việt Nam không?

Khi kỹ thuật số ra đời, chất lượng ngày một cao, cho hiệu quả giống phim nhựa, lại có giá thành sản xuất thấp hơn, thuận lợi và nhanh, đáp ứng yêu cầu của các nhà làm phim nên thế giới chuyển dần sang công nghệ số. Công nghệ kỹ thuật số có nhiều ưu điểm, đáp ứng được mong muốn của các nhà làm phim, của thị trường giải trí và tuyên truyền nhiều giá trị phù hợp khác.

- Kỉ niệm mà anh không thể quên với những thước phim nhựa?

Vì bố tôi học khoá 2 trường Điện Ảnh Việt Nam, chuyên ngành chiếu bóng, phát hành, ông thường xuyên đi đây đó phát hành phim theo kế hoạch tuyên truyền của nhà nước và tôi cũng hay được đi theo. Tôi đã được dán phim, tua phim, lắp phim, nghe tiếng máy chiếu chạy rất thích thú từ những ngày thơ bé. Những hình ảnh trong các bộ phim màu chiến đấu của Liên Xô được chiếu khi đó vẫn rất rõ trong đầu tôi. Tôi nghĩ đó cũng là cái duyên với nghề làm phim mình đã chọn. Dù hiện nay hầu hết các thể loại phim từ phim truyện, phim tài liệu đều đã chuyển hết sang công nghệ số nhưng rất nhiều bậc đàn anh trong nghề vẫn mong sự trở lại của phim nhựa, và tôi tin một ngày nào đó chúng ta lại được làm phim nhựa.

Quay phim Dương Huy tác nghiệp bằng máy quay phim nhựa tại Quảng trường Ba Đình (Ảnh: NVCC)

Quay phim Dương Huy, Hãng phim tài liệu & Khoa học Trung ương cho biết:

Cảm giác khi phim nhựa chạy qua cửa hình rất khó tả, thậm chí tim đập nhanh hơn... Quay phim các thế hệ hay nói với nhau là phải có "thần kinh thép", bởi chỉ quay hỏng 1 mét phim thôi thì số tiền phải trả là rất lớn. Quay phim tài liệu lại đòi hỏi sự nhạy bén, đồng cảm trước thực tế và khả năng nắm bắt khoảnh khắc nên việc tác nghiệp bằng máy quay phim nhựa càng cần sự tập trung cao độ.

- Những cảm nhận của anh khi tác nghiệp trên máy quay phim nhựa và máy quay kĩ thuật số?

Khi quay bằng phim nhựa, mỗi khi nhìn vào ống ngắm máy quay (Viewfinder Camera) thì ý thức nắn nót, chỉn chu trước mỗi frame hình là điều chắc chắn với mỗi người quay phim. Bởi khi hình ảnh được ghi lên bề mặt của phim nhựa thì sự thay đổi, hiệu chỉnh là không thể (có chăng chỉ là mức độ ít nhiều về ánh sáng, màu sắc), tiếp nhận sẽ là hình ảnh thực tế khi bấm máy. Sự khắt khe về kĩ thuật và nghệ thuật của máy quay phim nhựa làm người quay phim vững vàng và trưởng thành hơn trong từng mét phim.

Với máy quay kĩ thuật số thì ít áp lực hơn cả về kỹ thuật và nghệ thuật nhưng đòi hỏi người quay phim sự nghiêm khắc với bản thân, để có những khuôn hình đẹp thì không được dễ dãi, dù có thể quay đi quay lại, nhưng có những khoảnh khắc không bao giờ trở lại. Với thiết bị số, quay phim phải luôn cập nhật các tính năng mới của từng loại máy để ghi hình đạt hiệu quả.

Quay phim Dương Huy tác nghiệp bằng máy kĩ thuật số ở nước ngoài.

Theo tôi, sự ưu việt của máy kĩ thuật số hay sự tỉ mỉ, tinh tế của máy quay phim nhựa cũng không thể cho ra những tác phẩm hay nếu người quay phim không có cảm xúc và sự hiểu biết. Cảm xúc ấy được tạo nên bởi phông văn hóa của từng người.

- Kỉ niệm của anh khi được quay phim tài liệu bằng chất liệu phim nhựa?

Quy trình làm phim nhựa vô cùng phức tạp, tỉ mỉ từ tiền kỳ đến hậu kỳ nhưng lại có sức mê hoặc kỳ lạ và tôi may mắn được trải qua những cung bậc cảm xúc ấy. Câu nói quen thuộc mỗi khi làm xong một bộ phim nhựa là: Giá mà có thêm thời gian, giá mà có thêm một hộp (phim nhựa 35mm - 122 mét - rơi vào 4 phút hình) thì sẽ thành công trên cả tưởng tượng... (Cười)

- Những chiếc máy quay phim nhựa hiện đang để ở đâu khi ít sử dụng đến, thưa anh?

Phòng Truyền thống của Hãng phim Tài liệu & Khoa học Trung ương là nơi trưng bày các máy quay phim nhựa mà hãng phim từng sử dụng. Các thiết bị làm phim nhựa qua nhiều thời kỳ. Konvak – Arri2 – Arri3 – BL Evolution... Cá nhân tôi luôn có rất nhiều cảm xúc khi nhìn ngắm những thiết bị này.