Sự tích, nguồn gốc và ý nghĩa ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Lễ Vu Lan là ngày nào?

Lễ Vu Lan diễn ra vào ngày rằm tháng 7 âm lịch hàng năm. Trong năm 2024, Lễ Vu Lan rơi vào Chủ nhật, ngày 18 tháng 8 Dương lịch. Đây là một trong những ngày lễ lớn của Phật giáo, được coi là dịp để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo và tưởng nhớ công ơn cha mẹ, tổ tiên.

Nguồn gốc và sự tích ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Lễ Vu Lan Báo Hiếu có nguồn gốc từ câu chuyện về Tôn giả Mục Kiền Liên, một trong mười đại đệ tử xuất chúng của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Theo kinh điển Phật giáo, Mục Kiền Liên là người tu hành đắc đạo, có nhiều phép thần thông, trong đó có khả năng nhìn thấy thế giới bên kia.

Câu chuyện kể rằng, sau khi Mục Kiền Liên đắc đạo, ông nhớ đến mẹ của mình và dùng thần thông để tìm kiếm bà. Ông phát hiện ra mẹ mình đã qua đời và bị đọa vào cõi địa ngục, chịu nhiều đau khổ vì những nghiệp chướng mà bà đã tạo ra trong kiếp trước. Quá đau lòng, Mục Kiền Liên đã dùng tất cả những khả năng của mình để cứu mẹ, nhưng không thành công. Bà không thể ăn bất kỳ thức ăn nào do nghiệp nặng quá lớn.

Tuyệt vọng, Mục Kiền Liên đã cầu cứu Đức Phật. Đức Phật đã chỉ dạy rằng, dù ông có thần thông cao siêu đến đâu cũng không thể tự mình cứu mẹ ra khỏi địa ngục. Thay vào đó, ông nên nhờ đến sức mạnh của tăng đoàn – một tập thể chư tăng có đạo lực và phước đức lớn lao. Đức Phật khuyên Mục Kiền Liên tổ chức một lễ cúng dường vào ngày rằm tháng 7 âm lịch, đúng vào thời điểm chư tăng vừa kết thúc ba tháng an cư kiết hạ. Lễ cúng dường này sẽ giúp tăng thêm công đức, từ đó hồi hướng cho mẹ ông và cứu bà thoát khỏi địa ngục.

Nghe theo lời dạy của Đức Phật, Mục Kiền Liên đã tổ chức lễ cúng dường vào ngày rằm tháng 7. Nhờ đó, mẹ của ông đã được giải thoát khỏi kiếp đọa đày và tái sinh vào cảnh giới tốt hơn. 

Ý nghĩa ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Từ câu chuyện của Tôn giả Mục Kiền Liên, lễ Vu Lan Báo Hiếu trở thành một truyền thống quan trọng trong Phật giáo, là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo, tưởng nhớ công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, đồng thời cầu nguyện cho các linh hồn tổ tiên được siêu thoát.

Trong ngày lễ Vu Lan, nhiều người thường đến chùa dâng hương, cúng dường và tham gia các hoạt động từ thiện như bố thí, phóng sinh để hồi hướng công đức cho cha mẹ, tổ tiên. Đây cũng là dịp để mọi người tự kiểm điểm bản thân, xem xét lại cách hành xử với cha mẹ, để từ đó sống tốt hơn, hiếu thảo hơn.

Ngoài ra, lễ Vu Lan còn mang ý nghĩa phổ độ chúng sinh, cầu nguyện cho tất cả các linh hồn, không phân biệt thân quen hay xa lạ, đều được siêu thoát, thoát khỏi cảnh đọa đày. Tinh thần từ bi và lòng nhân ái của đạo Phật thể hiện rõ qua những hoạt động cúng dường, bố thí, làm việc thiện trong dịp lễ này.

Trong xã hội hiện đại, lễ Vu Lan vẫn giữ được giá trị nguyên bản của nó, đồng thời còn trở thành một ngày lễ chung, nơi mọi người không phân biệt tôn giáo đều có thể tham gia để bày tỏ lòng kính trọng và tri ân đối với cha mẹ, tổ tiên. Vu Lan không chỉ là một lễ hội tôn giáo mà còn là một biểu tượng của tình yêu thương gia đình, gắn kết cộng đồng, và khuyến khích mỗi người sống có đạo đức, nhân ái.