Khi nào nên cai sữa cho con?

Tổ chức Y tế Thế giới WHO và Quỹ bảo trợ trẻ em UNICEF khuyến cáo rộng rãi trên khắp thế giới rằng các bà mẹ nên cho con bú ít nhất tới 2 tuổi. Không phải 1, không phải 1,5 năm, mà là ít nhất 2 năm.

Hãy để con tự cai sữa khi nào con muốn. (Ảnh: Jen Pan Photography)

Nhiều gia đình đặt ra câu hỏi tại sao cần phải cho con bú lâu như vậy. Vì việc tiếp tục cho con bú kéo dài mang lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ và tâm lý của mẹ và con. Nhưng trong xã hội hiện đại, với sự xuất hiện của sữa công thức, nhiều người cho rằng sữa mẹ sau 6 tháng đâu còn chất gì. Đây là quan niệm vô cùng sai lầm. Hay họ cho rằng sau 6 tháng bé phải bắt đầu ăn dặm đồng nghĩa với sữa mẹ mất chất?

Bất kì ai, kể cả bác sĩ nhi khoa mà phát biểu điều đó có nghĩa là họ hoàn toàn không hiểu biết gì về sữa mẹ và sự phát triển của trẻ cả. Sữa mẹ sau 6 tháng vẫn có đầy đủ protein, chất béo, và các chất dinh dưỡng quan trọng khác phù hợp với nhu cầu của bé. Sữa mẹ vẫn có những kháng thể để bảo vệ sức khoẻ cho bé ở bất kì độ tuổi nào. Hãy cùng nhìn vào các chỉ số mà sữa mẹ cung cấp cho bé trong năm thứ 2 (12-23 tháng), trong mỗi 448ml sữa mẹ ước tính có:

+ 29% nguồn năng lượng cần thiết

+ 43% lượng protein cần thiết

+ 36% lượng canxi cần thiết

+ 75% lượng vitamin A cần thiết

+ 76% lượng folate cần thiết

+ 94% lượng vitamin B12 cần thiết

+ 60% lượng vitamin C cần thiết

Đây là con số ước tính mà sữa mẹ cung cấp cho nhu cầu dinh dưỡng của bé hàng ngày (theo thông tin từ Hiệp hội Nhi khoa Mỹ). Và thực phẩm bé ăn vào sẽ cung cấp đầy đủ cho những tỉ lệ phần trăm còn lại.

Đôi khi chúng ta chỉ tập trung vào dinh dưỡng, cân đo đong đếm từng gram thực phẩm để cung cấp cho bé nguồn dinh dưỡng đầy đủ và hoàn hảo nhất, nhưng lại quên đi một yếu tố trong sữa mẹ mà không loại thực phẩm hay thuốc nào có thể cung cấp được: Đó là kháng thể sống.

Không có loại thực phẩm bổ sung nào có chứa kháng thể sống như trong sữa mẹ. (Ảnh: Jen Pan Photography)

Thực tế là một số loại kháng thể trong sữa mẹ trong năm thứ 2 còn nhiều hơn trong năm đầu đời. Đó là lẽ đương nhiên, bởi vì bé càng lớn thì sẽ càng tiếp xúc với nhiều vi khuẩn và bệnh tật hơn là những em bé dưới 1 tuổi. Sữa mẹ có những chất tăng trưởng đặc biệt để giúp hoàn thiện hệ miễn dịch ở trẻ, và song song với việc hoàn thiện sự phát triển của não, hệ tiêu hoá, các cơ quan nội tạng. Người ta chứng minh được rằng những em bé đi học mẫu giáo mà vẫn được bú sữa mẹ thì không bị ốm nặng và nhiều như những bé không được bú sữa mẹ. Điều đó có nghĩa là mẹ không phải nghỉ làm nhiều để chăm sóc con ốm nếu như mẹ tiếp tục cho con bú kéo dài.

Hiệp hội Nhi khoa Mỹ cũng nhấn mạnh rằng những đứa trẻ cai sữa trước 2 tuổi thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Những bé ở độ tuổi 1-3 tuổi mà vẫn bú mẹ thì ít bị ốm hơn, khi ốm thì thời gian khỏi bệnh nhanh hơn, và tỉ lệ tử vong vì bệnh tật cũng giảm đáng kể. Tăng cường cho con bú mẹ có thể phòng tránh được 10% các trường hợp tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Sữa mẹ đóng vai trò quan trọng khi trẻ bị bệnh mà đa phần người ta vẫn coi thường vai trò đó và nghĩ rằng có thể tăng sức đề kháng cho con bằng sữa non của bò, hay các loại thuốc bổ đắt tiền. Hãy lấy một ví dụ rất đơn giản, một đứa trẻ 20 tháng tuổi bị ốm và từ chối không muốn ăn bất cứ thứ gì, bé chỉ muốn bú mẹ ngày đêm. Như vậy bé vẫn nhận được một lượng dinh dưỡng đáng kể, dễ hấp thu với cơ thể mệt mỏi của bé, được cung cấp kháng thể để mau khỏi bệnh và đặc biệt là được làm điều mà bé ưa thích đó là ôm mẹ và ti mẹ.

Độ tuổi cai sữa là từ 2-7 tuổi. (Ảnh: Jen Pan Photography)

Các nhà khoa học chỉ ra rằng độ tuổi cai sữa của con người nằm trong khoảng từ 2 đến 7 năm. Các bác sĩ nhi khoa cần được bổ sung kiến thức về những lợi ích khi trẻ bú mẹ kéo dài, bao gồm cả những lợi ích về mặt sức khoẻ, đề kháng, lợi ích về mặt tâm lý và sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng duy nhất đảm bảo an toàn trong các trường hợp thiên tai và khẩn cấp, khi mà các thực phẩm hay nguồn nước không được đảm bảo vệ sinh. Bà mẹ cho con bú kéo dài cũng nhận được nhiều lợi ích cho bản thân, ví dụ như giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng, giảm nguy cơ mắc tiểu đường, huyết áp cao, béo phì hay tim mạch.

Hãy nhìn vào xã hội xung quanh ta, và các mẹ sẽ thấy được rất nhiều người hay nói những lời lẽ không tốt đẹp về sữa mẹ. Họ sử dụng những lí do không mấy thiện cảm, những truyền thuyết để đả kích sữa mẹ, khiến cho các mẹ sữa hoang mang lo lắng. Hãy góp phần dập tan những quan niệm cổ hủ đó, sữa mẹ không mất chất, sữa mẹ không nóng không mát, không đặc không loãng. Cơ thể của người mẹ chắt chiu dành dụm những gì tinh tuý nhất cho con thông qua hai bầu vú. Dù là người mẹ nghèo đói ở châu Phi, hay người mẹ giàu sang nhung lụa giữa New York, thì chất lượng sữa mẹ vẫn là đúng chuẩn nhất, phù hợp nhất đối với con.

Dù là người mẹ nghèo đói ở châu Phi, hay người mẹ giàu sang nhung lụa giữa New York, thì chất lượng sữa mẹ vẫn là đúng chuẩn nhất. (Ảnh: Jen Pan Photography)

Bây giờ hãy bàn về một “truyền thuyết” mà nhiều mẹ thắc mắc, cho con bú lâu quá con bện hơi mẹ, con bám mẹ thì sao? Tôi muốn con tôi trở thành một đứa trẻ tự lập, và cho con bú mẹ kéo dài chính là một trong những chìa khoá để giúp đứa trẻ trở nên tự lập hơn. Bạn có tin không? Sự thật đấy.

Một đứa trẻ được bú mẹ kéo dài cho đến khi bé tự cai sữa (thường từ 2 đến 4 năm) thường được nhận định là có tính tự lập cao hơn, và quan trọng hơn là bé tự tin hơn vào chính bản thân mình. Trong những năm đầu đời bé nhận được sự ấm áp, không băn khoăn lo lắng, tìm thấy sự che chở từ hai bầu vú mẹ, cho đến khi bé tự đấu tranh tư tưởng và sẵn sàng tự cai sữa. Và khi bé tới được bước tiến đó, bé biết rằng bản thân mình đã đạt được một điều thật lớn lao, bé biết ngẩng cao đầu tự tin rằng bé có thể tiến xa hơn nữa. Đó là một dấu ấn quan trọng mà bé sẽ tự hào.

Bạn vội vàng điều gì, hãy để bé tự quyết định việc bú mẹ đến khi nào. (Ảnh: Jen Pan Photography)

Nhiều khi người lớn chúng ta lại ép các bé trở nên tự lập quá sớm. Phải ngủ riêng từ quá sớm, phải cai sữa từ quá sớm, phải tựlàm mọi việc bố mẹ không giúp đỡ từ quá sớm. Đừng ép bé, hãy để bé tự trải nghiệm và bé sẽ dần dần tự lập được. Bạn vội vàng điều gì? Hãy trân trọng những giây phút được ôm con vào lòng và cho con bú, bởi vì những giây phút đó chỉ tồn tại trong vài năm đầu đời, và suốt quãng đời còn lại bạn sẽ nhớ lắm cái cảm giác được gần gũi với con như vậy.

Hãy bỏ qua các định kiến của xã hội, nhìn vào lịch sử nhân loại và tự tin rằng cho con bú kéo dài mang lại rất nhiều lợi ích cho cả mẹ và con mà sau này bạn sẽ rất trân trọng. Đừng vội vàng cai sữa cho con mẹ nhé!