Cách bà Trương Mỹ Lan lách luật để phát hành trái phiếu khống

Hành vi của bà Trương Mỹ Lan, 68 tuổi, và đồng phạm được Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03, Bộ Công an) nêu trong kết luận điều tra đại án Vạn Thịnh Phát giai đoạn hai.

Theo đó, năm 2018, bà Lan bàn với các nhân sự cấp cao của SCB, Công ty Chứng khoán Tân Việt – TVSI (hai pháp nhân bà Lan sở hữu trên 91% cổ phần) và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát sử dụng 4 công ty: An Đông, Sun World, Quang Thuận và Setra để phát hành trái phiếu khống, không có tài sản đảm bảo. Đây là phương án do Nguyễn Phương Hồng (thành viên HĐQT, Phó tổng giám đốc SCB) đề xuất.

Bà Lan cũng ra chủ trương chọn 5 công ty khác thuộc hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát ký hợp đồng mua sơ cấp số trái phiếu của 4 công ty trên và CTCP đầu tư Sai Gon Peninsula (đối tác) để lên phương án tạo dòng tiền khống tại SCB, hợp thức tư cách trái chủ sơ cấp.

Bắt tay với kiểm toán làm đẹp hồ sơ

Trong 4 công ty phát hành nêu trên, An Đông, Sun World và Quang Thuận có đủ điều kiện phát hành, còn Công ty Setra thực tế kinh doanh thua lỗ. Tuy nhiên, các bị can đã "xử lý kỹ thuật" với kiểm toán viên Công ty Kiểm toán A&C sửa báo cáo tài chính và kết quả kiểm toán để công ty này đủ điều kiện phát hành trái phiếu.

Theo quy định tại Điều 2 Nghị định 90/2011 và Điều 4 Nghị định 163/2018 về phát hành trái phiếu doanh nghiệp, "doanh nghiệp được phát hành trái phiếu riêng lẻ cho dưới 100 nhà đầu tư không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp...". Để lách các quy định này, nhóm bà Lan lên phương án lập, ký kết các hợp đồng kinh tế khống (mua bán cổ phần trái phiếu, vay tiền) giữa 4 công ty phát hành với 5 công ty trái chủ sơ cấp, công ty đối tác và các cá nhân được thuê ký khống. Như vậy sẽ hợp thức hóa mục đích phát hành trái phiếu là dùng tiền vốn trái phiếu đầu tư vào các dự án sinh lời. 

Đồng thời, các cá nhân được thuê lập, ký khống các chứng từ giao dịch (nộp, rút tiền mặt, chuyển khoản) và hạch toán khống giao dịch trên hệ thống SCB trong cùng một ngày, nhằm tạo nguồn tiền 30.869 tỷ đồng cho các trái chủ sơ cấp chuyển tiền cho 4 công ty phát hành để mua gần 309 triệu trái phiếu.

Sau khi hợp pháp hóa tư cách trái chủ sơ cấp, bà Lan và đồng phạm hoàn thành việc tạo lập 25 gói trái phiếu khống và bán cho 35.824 nhà đầu tư thứ cấp.

Thực hiện chủ trương của bà Lan, 4 công ty đã ký hợp đồng tư vấn với Công ty Chứng khoán TVSI để đại diện cho mình phát hành các gói trái phiếu đến người dân và báo cáo Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội. Trong đó, các gói trái phiếu Công ty An Đông, Quang Thuận và Setra đã thông qua Công ty Chứng khoán TVSI ký kết hợp đồng bán trái phiếu và thu tiền từ hàng nghìn nhà đầu tư. Gói trái phiếu Sunny World được chuyển nhượng cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB) để đầu tư, bán ra thị trường.

Cơ quan điều tra xác định, thông qua các hợp đồng hợp tác, mua bán trái phiếu, cổ phần, các bị can đã thao túng, sử dụng hệ thống, nguồn lực nhân sự, quy trình làm việc của Công ty Chứng khoán TVSI và SCB để bán trái phiếu và thu tiền. Nguồn tiền đã được sử dụng hết vào các mục đích khác không đúng theo phương án phát hành.

Đào tạo hơn 2.000 nhân viên bán trái phiếu

Có vai trò sau bà Lan, Võ Tấn Hoàng Văn (Tổng giám đốc SCB) trực tiếp chỉ đạo các bộ phận nghiệp vụ bán hàng của SCB, xây dựng phương án đào tạo cho hơn 2.000 nhân viên bán hàng tại 239 chi nhánh SCB.

Nhà chức trách xác định, số tiền 30.869 tỷ đồng thu được từ việc bán trái phiếu, bà Lan đã chỉ đạo Nguyễn Phương Hồng (đã chết) quản lý và theo dõi việc sử dụng cho nhiều mục đích của tập đoàn. Trong đó, phần lớn số tiền chiếm đoạt được đã chuyển cho các tổ chức tín dụng để tất toán các khoản vay của cá nhân, tổ chức thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát; trả nợ vay mượn các cá nhân, trả lãi trái phiếu đến hạn, chăm sóc khách hàng, chi tất toán các thẻ tín dụng của người nhà và rút tiền mặt sử dụng.

Ngoài cáo buộc lừa đảo chiếm đoạt số tiền trên của hơn 35.824 trái chủ, bà Lan và Nguyễn Phương Anh, phó tổng giám đốc CTCP Tập đoàn Sài Gòn Peninsula; Trịnh Quang Công, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn quản lý Acumen; Trương Khánh Hoàng, nguyên quyền Tổng giám đốc Ngân hàng SCB còn bị cáo buộc thêm tội Rửa tiền; Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới.

Gần 30 bị can khác, trong đó có Trương Huệ Vân (cháu bà Lan), Chu Lập Cơ (chồng bà Lan) bị cáo buộc vai trò đồng phạm về một trong các tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Rửa tiền hoặc Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới. 

Ở giai đoạn đầu vụ án, bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc thâu tóm SCB, chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm bà Lan và Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay dư nợ 677.000 tỷ đồng gốc và lãi.

Tuy nhiên, đến thời điểm xét xử sơ thẩm hồi tháng 4, có một số khoản vay đã được tất toán, bị cáo Lan cũng nộp thêm một số tiền khắc phục hậu quả nên còn bồi thường hơn 673.800 tỷ đồng. TAND TP HCM tuyên phạt bà Lan 20 năm tù về tội Đưa hối lộ; 20 năm tù về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng và tử hình về tội Tham ô tài sản. Tổng hợp hình phạt, bị cáo phải chấp hành án tử hình.