Bill Gate - 'nhà tiên tri mất ngủ' với đại dịch Covid-19

Tầm nhìn sâu rộng về y tế cộng đồng

Lúc đại dịch Covid-19 bùng phát nhanh chóng tại Mỹ vào tháng 3, tỉ phú Bill Gates khi dùng bữa tối tại nhà riêng ở Medina, Wash với người bạn lâu năm Jeff Raikes, đã đề cập đến câu chuyện xét nghiệp chủng virus mới này.

"Chúng tôi đã ăn sushi - ở một khoảng cách phù hợp", ông Raikes tiết lộ. "Trong khi Gates nêu ra chi tiết những thách thức của việc sử dụng tăm bông để lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 thông qua đường mũi".

"Gates cho rằng việc tự lấy mẫu bằng các miếng gạc đơn giản hơn, ngắn hơn, có thể sẽ đem lại hiệu quả hơn, và sẽ không khiến nhân viên y tế có nguy cơ bị nhiễm virus", ông Raikes - cựu lãnh đạo cấp cao của Microsoft, người điều hành Tổ chức Bill & Melinda Gates - nói.

Kể từ khi đại dịch Covid-19 lan rộng trên toàn cầu, tỉ phú Gates đã sử dụng danh tiếng và của cải của mình để thúc đẩy các phương pháp tiếp cận dựa trên khoa học nhằm chấm dứt cơn đại dịch.

Kể từ tháng 2, tổ chức từ thiện của ông cùng vợ đã quyên góp 250 triệu USD cho các cuộc thử nghiệm tìm cách chữa Covid-19, và giúp đỡ các khu vực mở rộng khả năng xét nghiệm.

Không ngại chỉ trích giới chức Mỹ

Đại dịch Covid-19 không chỉ gây ảnh hưởng đến các nước đang phát triển, mà còn đe dọa các quốc gia giàu có trên toàn cầu, tỉ phú Bill Gates cũng cần phải "cảm hóa" các tầng lớp "bảo thủ nhất" của chính phủ Mỹ.

Thách thức hiện tại đối với tỉ phú Gates là những thông điệp thiếu cơ sở khoa học thường "được cài cắm" từ những bình luận của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Trong một cuộc phỏng vấn, nhà sáng lập Microsoft từng nhắc lại các thành tựu về sức khỏe cộng đồng của Mỹ trong quá khứ, điển hình như Tổng thống George W. Bush đã viện trợ thuốc để giải quyết dịch AIDS lan rộng khắp châu Phi gần hai thập kỉ trước.

"Người dân đang dồn hi vọng vào sự lãnh đạo của Mỹ. Đó vẫn là một cơ hội mà chúng ta chưa nắm bắt được", tỉ phú Gates nói.

Ông chủ Microsoft cũng từng trực tiếp chỉ trích Tổng thống Trump, dù vậy ông vẫn chủ yếu giữ trung lập về mặt chính trị, nhưng một số tài liệu nghiên cứu mà tỉ phú Gates trích dẫn đã góp phần làm suy yếu một vài tuyên bố của Tổng thống Trump.

Ông cũng đã công khai chỉ trích quyết định cắt tài trợ cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đáp trả lại cách thức tổ chức y tế này phản ứng với đại dịch Covid-19, theo lời Tổng thống Donald Trump.

"Việc cắt tài trợ cho Tổ chức Y tế Thế giới giữa một cuộc khủng hoảng y tế thế giới rất nguy hiểm", Gates đã tweet vào ngày 14/4, với lập luận rằng không có tổ chức quốc tế nào khác có khả năng thay thế cho cơ quan này. 

Quỹ Gates Foundation là nhà tài trợ lớn thứ hai của WHO, chỉ sau chính phủ Mỹ.

Tỉ phú không ngừng học hỏi

Bill Gates dù bỏ học tại Đại học Harvard để theo đuổi ước mơ, thành lập Microsoft cùng với người bạn thời trung học - Paul Allen của mình, ông chưa bao giờ ngừng học hỏi.

Trong suốt hai thập kỉ với các hoạt động từ thiện tập trung vào cải thiện sức khỏe toàn cầu, ông đã tự dạy mình các kiến thức khoa học về các bệnh truyền nhiễm.

"Khi tôi chi hàng tỉ USD cho một thứ gì, tôi luôn có xu hướng đọc rất nhiều về nó", Gates chia sẻ.

Kể từ khi đại dịch Covid-19 xuất hiện lần đầu tiên ở Trung Quốc vào cuối năm ngoái, Gates đã nghiền ngẫm các bài báo trên tạp chí y tế về xét nghiệm, phương pháp điều trị và các loại vắc-xin kháng virus.

Ông đã có những buổi nói chuyện kéo dài hàng giờ với các nhà miễn dịch học, nhà dịch tễ học và nhà khoa học xã hội, về việc làm chậm sự lây lan của virus Covid-19.

"Khi Bill gặp phải một vấn đề, ông ấy sẽ không đơn giản chấp nhận biết nó một cách chung chung ", ông Brad Smith – Chủ tịch Microsoft, nhận định.

Tỉ phú Gates cũng luôn cố gắng "dĩ hòa vi quí" từ hai phe chính trị đối lập tại Mỹ. Ông từng gặp gỡ và nói chuyện với các vị tổng thống từ hai phía. Ông cũng từng có những chiến dịch đóng góp cho cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa.

"Lời tiên tri" từ bài diễn thuyết năm 2015

Kiến thức về các bệnh truyền nhiễm của ông đã đưa ông đến kết luận rằng một đại dịch có thể càn quét toàn thế giới, giết chết nhiều mạng sống và phá hủy các nền kinh tế trong bài diễn thuyết trên TED Talk vào năm 2015.

"Nếu có sự kiện nào đó giết chết hơn 10 triệu người trong vài thập kỉ tới, thì nó có khả năng là một loại virus có khả năng lây nhiễm cao hơn là một cuộc chiến tranh", ông phát biểu trong bài TED Talk của mình.

Ông đã bày tỏ lo ngại rằng các chính phủ đã quá tập trung tài trợ vào các hệ thống phòng thủ, tên lửa hạt nhân, thay vì cải thiện hệ thống ngăn chặn một đại dịch xảy đến.

Ông cũng khuyến khích các hệ thống y tế ở các nước nghèo cần được phát triển mạnh mẽ hơn, vốn là nơi ông cho rằng sẽ là những nơi bùng phát dịch bệnh đầu tiên.

"Chúng ta cần phải tiếp tục bước tiếp, vì thời gian không hề đứng về phía chúng ta", ông nói.

Đây cũng chính là vấn đề mà ông thường xuyên gợi mở với các lãnh đạo nhiều chính phủ trên khắp thế giới. Tuy nhiên, lời cảnh báo này phần lớn thường bị bỏ ngoài tai.

Sự thiếu quan tâm đến vấn đề cấp thiết này từng khiến Gates than thở là "một điều không may".

Tổ chức Gates Foundation đã rót nguồn vốn đầu tư vào các công trình nghiên cứu, nỗ lực chuẩn bị cho một cuộc đại dịch xảy ra, ngay cả trước khi tỉ phú Bill Gates diễn thuyết trên TED Talk.

Ông cùng các nhà lãnh đạo lo lắng về tác động của dịch Ebola năm 2014 đã chi hàng trăm triệu USD để xây dựng các cơ sở hạ tầng khoa học, đã và đang giúp làm chậm sự lan rộng của căn bệnh chết người này.

Vào năm 2017, tổ chức Gates đã trao 279 triệu USD cho Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe thuộc Đại học Washington (IHME), Mỹ.

Kể từ đó, IHME đã phát triển một mô hình dự báo được sử dụng rộng rãi trong quá trình dự báo nhu cầu giường bệnh, máy thở và các thiết bị y tế khác ở toàn bộ các tiểu bang tại Mỹ, và ở nhiều quốc gia trên toàn cầu.

Cũng trong năm đó, tổ chức đã cam kết hỗ trợ gần 100 triệu USD để giúp khởi động Liên minh Vì đổi mới về chuẩn bị dịch (CEPI), tổ chức tài trợ cho các dự án nghiên cứu thử nghiệm vắc-xin virus Covid-19.

Biến truyền thông thành một công cụ truyền tải thông điệp chống dịch

Tỉ phú Bill Gates cũng tích cực tuyên truyền và phổ biến kiến thức khoa học về dịch bệnh, khi xuất hiện trên các chương trình talk-show truyền hình được ưa thích tại Mỹ.

Trong chương tình trò chuyện đem muộn cùng Stephen Colbert, ông đã nêu rõ và chỉ trích những lần bỏ lỡ cơ hội kiểm soát đại dịch Covid-19 tại Mỹ.

Mới đây, ông và vợ - bà Melinsa Gates – đã quay lại một tin nhắn hình trong sự kiện từ thiện toàn cầu One World: Together At Home, bày tỏ hi vọng rằng một loại vắc-xin cho virus Covid-19 có thể xuất hiện vào năm.

Trong chương trình talk show ăn khách của nữ dẫn chương trình nổi tiếng Ellen Degeneres mới đây, ông cũng đã thảo luận về các tiêu chí để cuộc sống người dân có thể trở lại bình thường sau dịch.

Các thuyết âm mưu chống lại tỉ phú Bill Gates

Dù đóng góp một phần cho nền y học toàn cầu, tỉ phú giàu thứ hai thế giới cũng không tránh khỏi các làn sóng chống đối.

Trong tháng 3, một làn sóng các thuyết âm mưu, rằng tỉ phú Gates đã tạo ra đại dịch, và đang khai thác dịch bệnh để kiếm lợi nhuận, cũng như tận dụng nó để giám sát và kiểm soát dân số toàn cầu, nổi lên rầm rộ trên các nền tảng mạng xã hội.

Dòng tweet của ông chỉ trích việc cắt giảm tài trợ cho WHO của Mỹ đã thu hút hơn 75.000 lượt bình luận, trong đó có không ít người bày tỏ sự nghi ngờ về "động cơ và lòng yêu nước" của ông Gates.

Các đám đông biểu tình đòi chấm dứt các lệnh đóng cửa kinh tế của chính quyền tiểu bang cũng xuất hiện các biển báo chống lại tỉ phú Gates.

"Chi hàng tỉ để cứu lấy hàng ngàn tỉ USD khác"

Vào tháng 2 năm nay, tổ chức từ thiện của tỉ phú Bill Gates đã cam kết tài trợ 100 triệu USD, nhằm cải thiện các nỗ lực phát hiện, cách li và điều trị, đồng thời đẩy nhanh việc phát triển vắc-xin phòng bệnh, các loại thuốc và phương pháp chẩn đoán để bảo vệ các khu vực có nguy cơ cao ở châu Phi và Nam Á. 

Vào ngày 15/4, quĩ từ thiện của ông đã bổ sung thêm 150 triệu USD tài trợ cho nỗ lực này.

Ông nhận định rằng "cần phải chi hàng tỉ USD để tiết kiệm hàng nghìn tỉ USD khác".

Ông Mark Suzman, CEO Gates Foundation cho biết dù quĩ không chi trả toàn bộ chi phí phát triển vắc-xin phòng bệnh, họ có thể cung cấp nguồn tài chính để thúc đẩy nhanh chóng các cơ sở sản xuất vận hành.

"Trong khi phạm vi hoạt động của tổ chức rất rộng - từ việc loại trừ bệnh bại liệt đến việc tăng tỉ lệ hoàn thành bậc đại học – quĩ Gates đang dành phần lớn nguồn lực của mình cho đại dịch Covid-19", CEO Suzman nói.

Các mục tiêu không liên quan đến đại dịch Covid-19 đã được giảm xuống trong các cuộc thảo luận tại tổ chức Gates còn khoảng 10 - 15%.

"Tất cả những hiểu biết sâu sắc cùng kiến thức chuyên môn tích lũy trong 20 năm hoạt động sâu vào sức khỏe y tế toàn cầu của tổ chức đều có thể áp dụng được với thời điểm hiện tại", ông Suzman khẳng định.

Tỉ phú Bill Gates cũng vậy, ông tin rằng lời kêu gọi chuẩn bị cho một đợt đại dịch sẽ không còn bị bỏ ngoài tai nữa.